وزیر اقتصاد و دارایی دولت دوازدهم، اواسط تیرماه از اخذ مالیات برای خریدارانی که قصد خرید خودروی صفر را دارند خبر داد. دولت می‌گوید این تصمیم را برای کاهش سوداگری گرفته و می‌تواند بازار خودرو را با مالیات تنظیم کند. اما حال این قانون چگونه اجرایی می‌شود و چه شرایطی دارد؟
خبر اخذ مالیات از خریداران خودروهای صفر در روزهایی مطرح شد که افزایش قیمت خودرو شوک بزرگی به بازار وارد کرده بود، تا جایی که خودرو داخلی پراید که اوایل دهه 90 به قیمت هفت تا 10 میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، گل قیمتی 50 میلیون تومانی را گذرانده و این روزها به مرز ۹۰ میلیون تومان رسیده است. حالا، در این باره دولت می‌گوید با اخذ مالیات از خودروهای صفر قصد تنظیم بازار خودرو را دارد و با این تصمیم می‌خواهد از دلالی در بازار خودرو جلوگیری کند. این تصمیم جدید دولت در صورتی خودروهای صفر را شامل می‌شود که خریداران خودرو تا یک سال پس از خرید خودرو قصد فروش آن را داشته باشند. حال این پرسش مطرح است که مالیات برای چه خودروهایی در نظر گرفته شده و جزئیات این طرح چیست؟
ماجرای مالیات خودروهای صفر از کجا شروع شد؟
۲۱ تیر ماه سال 99، یک مقام مسئول در وزارت اقتصاد و امور دارایی از پیشنهاد اخذ مالیات برای خودروهای صفر از سمت وزیر اقتصاد خبر داد. این خبر در حالی منتشر شد که نوسانات نرخ ارز در روزهای تابستان رکورد می‌زد و افزایش قیمت خودروهای داخلی نیز پا‌به‌‌‌پای آن پیش می‌رفت. مقام‌های مسئول در وزارت اقتصاد و امور دارایی این تصمیم را راهی برای تنظیم بازار می‌دادند و بر این باورد بودند که اکنون براساس این تصمیم، مالیات پلکانی از مابه‌التفاوت قیمت کارخانه‌ای خودرو تا بازار اخذ خواهد شد این مالیات شامل کسانی که خودشان مصرف کننده هستند و قصد فروش خودرو را ندارند نخواهد شد.
در جزییات تصمیم اعلام شده، دریافت مالیات از خودروهای صفر تنها در ۱۲ ماهه اول (یک سال پس از خرید خودرو) اجرایی می‌شود و پس از آن مالیاتی دریافت نخواهد شد. اگر خریدار در سه ماه اول خرید خودرو قصد فروش آن را داشته باشد باید ۷۵ درصد از تفاوت قیمت خرید با فروش را به عنوان مالیات پرداخت کند و این مبلغ هر ماه ۸ درصد از ۷۵ درصد کسر می‌شود.
مالیات بر خودروهای صفر، کنترل کننده بازار است؟
به گفته کارشناسان صنعت خودرو، تصمیم اخذ مالیات از خودروهای صفر تصمیم خوبی است اما دولت خیلی دیر به یاد آن افتاده است. همچنین دولت باید سازوکاری را در نظر گیرد تا همه مالیات پرداخت کنند و سیستم اخذ مالیت یک سیستم شفاف باشد. با توجه به اینکه واردات خودرو در حال حاضر ممنوع است و همچنین تولید نیز به دلیل تحریم‌ها و گرانی قطعات بسیار پایین است دولت ابزاری برای کنترل بازار ندارد و نمی‌تواند با عرضه، نوسانات قیمت خودرو را کنترل کند؛ از این رو اخذ مالیات می‌تواند یک راهی برای کنترل باشد چرا که دست دلالان را تا حدودی از بازار خودرو کوتاه می‌کند اما از طرفی فشار بر مردم بیشتر می‌شود به عبارتی از مردم می‌خواهند که خودرو خود را تا یکسال نفروشند! کارشناسان معتقدند که دولت در این طرح نیز شکست خواهد خورد و نمی‌تواند آن را به مرحله اجرا برساند.
طرح اخذ مالیات دست دلالان را کوتاه خواهد کرد؟
در این طرح قرار است کنترل بیشتری روی افرادی که بیش از یک خودرو ثبت نام کردهاند داشته باشد و مشخصات فرد در اختیار وزارت اقتصاد و امور دارایی قرار گیرد؛ بنابراین خریدارانی که بیش از یک خودرو ثبت نام کردهاند باید از محل کسب درآمد آن مالیات پرداخت کنند. در طرح اخذ مالیات، بیشتر توجه روی کسانی است که بیش از یک خودرو خریداری کردهاند و سازمان امور مالیاتی آنها را مصرف کننده نهایی نمی‌داند.
در ماه‌های اخیر، افزایش قیمت خودرو افراد زیادی را به سمت خرید و فروش خودرو کشانده است تا از این طریق بتوانند درآمد کسب کنند و این سبب نوسانات شدیدی در بازار خودرو شد است. حال با این تصمیم ممکن است افراد خودروها را به نام بستگان خود ثبت کنند و از این طریق از پرداخت مالیات فرار کند که دولت باید تمرکز بیشتری روی خرید و فروش خودرو داشته باشد تا از این طریق بتواند طرح اخذ مالیات را برای دلالان بازار خودرو عملیاتی کند تا شاید در این روزهای پر نوسان نرخ ارز که تاثیر آن بر قیمت خودروها نیز انکار ناپذیر است، بتواند بازار خودرو را کنترل کند. به نظر می‌رسد که اجرای این طرح بر قیمت خودروهای کارکرده خواهد افزود و این مشکلات جدیدی را برای بازار خودرو ایجاد خواهد کرد و دلالی را از یک سو به سمت دیگری خواهد کشاند.
سرانجام طرح‌های خودرویی چه شد؟
پس از لغو برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و خروج برخی شرکای تجاری خودروساز از کشور و همچنین مشکلات خودروسازان در تامین قطعات سبب شد تا خودرو با قیمت‌های نجومی در بازار معامله شود. افزایش نرخ ارز و فشار اقتصادی بر مردم باعث شد تا دولت تصمیماتی را برای کنترل بازار خودرو اتخاذ کند که تاکنون تاثیری بر قیمت خودروها نداشته است و دولت موفق نشده تا از افزایش قیمت خودرو جلوگیری کند. به نظر می‌رسد تصویب اخذ مالیات از خریداران خودروهای صفر نیز نتواند کمکی به بازار پر تلاطم این روزهای صنعت خودرو کند چراکه دولت هم واردات خودرو را ممنوع کرده و هم تولیدی ندارد که ابزار کنترل بر بازار باشد!
نویسنده: شقایق صفی‌خانی
