وزیر صمت به تازگی صحبت از دولتی بودن و انحصار بازار خودرو کرده است. اما چرا این بازار اینقدر دستخوش انحصار شده است؟
انحصار در صنعت خودرو موضوع تازهای نیست که بتوان آن را رد کرد چرا که هر بار از زبان یکی از کارشناسان این حوزه بیان می‌شود و هر بار هم پای دو خودروساز مطرح در این حوزه به میان می‌آید که بخش مهمی از انحصار بازار را در اختیار دارند. البته استدلال‌هایی که به آن اشاره می‌شود آنقدر واضح است که حتی اگر کارشناسی آن را مطرح نکند هم قابل لمس است. به عنوان مثال اگر نگاهی به تولیدات خودروسازی‌های داخلی داشته باشیم می‌بینیم که این حوزه در انحصار دو خودروساز بزرگ است.
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از همان روز اول بر این مساله تاکید کرد که بازار خودرو با انحصار روبروست و تلاش می‌کند تا این انحصار کنار رود. اما نکته اینجاست که بخشی از صحبت وزیر صمت مربوط به دولتی بودن بازار است و شاید بتوان گفت که به پرونده کاری دولت بازمی‌گردد. البته همانطور که پیش از این تاکید کردیم، انحصار بازار خودرو مساله تازهای نیست اما وقتی وزیر صمت صحبت از آن می‌کند و این مساله را در کنار دولتی بودن بازار قرار می‌دهد، قدری قابل تامل است. بدیهی است که دولت می‌تواند با اجرای برخی برنامه‌های توسعه‌ای به خروج صنعت خودرو از انحصار کمک کند.
منع واردات و انحصار بازار خودرو
اما بد نیست در این رابطه به چند نکته اشاره کنیم. اولین مساله ممنوعیت واردات است که وضعیت تولید و انحصاری بودن آن را وخیم‌تر از قبل کرده است. یعنی از همان ابتدا بخش مهمی از بازار روی دست دو خودروساز مهم می‌چرخید و حالا هم که چندی است واردات خودرو ممنوع شده، انحصار این بازار بیشتر از قبل شده است.
شاید بتوان یکی از علائم انحصاری بودن صنعت خودرو را، ورود گاه و بی گاه شورای رقابت دانست. هر چند وقت یکبار صحبت از قیمت‌گذاری یا یک فرمول مشخص برای قیمت در بازار خودرو می‌شود. متولی و البته پیشنهادکننده این طرح‌ها هم شورای رقابت است. به همین خاطر می‌توان گفت اگر انحصار در صنعت خودرو وجود نداشت، نیاز به ورود شورای رقابت برای دستکاری قیمت هم احساس نمی‌شد. بسیاری از کارشناسان در این رابطه معتقدند که بازار خودرو نیاز به یک روال طبیعی برای رسیدن به قیمت‌های منطقی دارد و نباید به سمت قیمت‌گذاری دستوری حرکت کرد.
دو دلیل تداوم انحصار
با این حال، به نظر می‌رسد که انحصار در بازار خودرو به دو دلیل ادامه دارد. اولین دلیل، ادامه اتکای بازار به تولیدات دو خودروسازی مشخص است و دلیل دیگر، قطع واردات خودروست که خود می‌تواند عاملی برای تشدید وضعیت انحصاری بازار باشد. وزیر صمت هم به تازگی به مساله انحصار در صنعت خودرو اشاره کرده و اینطور گفته که دولتی بودن و انحصار در حوزه خودرو از جمله مشکلاتی است که بازار خودرو با آن روبروست. مساله‌ای که وزیر صمت به آن اشاره کرده، نشان می‌دهد که سیاست مشخصی در وزارتخانه مربوطه برای خروج از انحصار وجود ندارد چرا که ورود گاه و بی گاه دستورات دولتی، خود عاملی برای تشدید دولتی بودن بازار خودروست.
نویسنده: سپیده اشرفی
