طرح «تحول صنعت و بازار خودرو» در مجلس قرار بود با محوریت «عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا» به رای گذاشته شود که به نظر می‌رسد کمیسیون صنایع و معادن با این بند مخالفت کرده است.

مهمترین بند این طرح عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا بود و براساس آن خودروسازان باید تمام خودروهای سواری خود را در بورس عرضه می‌کردند تا نرخ فروش در بستر عرضه و تقاضای بورس کشف شود. به نظر می‌رسد که کمیسیون صنایع و معادن مجلس به دلیل هزینه‌های اجتماعی این طرح با آن مخالفت کرده است. مجلسی‌ها معتقدند با عرضه خودرو در بورس کالا انفجار قیمتی رخ می‌دهد و سبب افزایش نارضایتی‌ها شود.

عرضه خودرو در بورس به تصویب رسید؟

سرانجام، بعد از مدت‌ها عرضه خودرو در بورس کالا به تصویب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی رسید. این خبر را علی جدی، نایب رئیس کمیسیون صنایع مطرح کرد.

فروش خودرو در بورس کالا بخشی از طرح ساماندهی صنعت و بازار خودرو است که در مجلس دهم تصویب شده بود اما با مخالف شورای نگهبان به سرانجام نرسید و حالا در مجلس یازدهم دوباره در دستور کار قرار گرفته است.

البته نمایندگان عضو کمیسیون صنایع یک بار با این عرضه خودرو در بورس مخالفت کرده بودند و دلیل مخالفتشان هم رشد قیمت خودرو از طریق فروش در بورس بود. نمایندگان برای حل این مشکل قیمت‌گذاری از طریق شورای رقابت و تعیین قیمت توسط وزارت صمت را مطرح کرده‌اند و باید دید کدام یک از این دو روش تصویب می‌شود. هر چند مدیران بورس با هر گونه قیمت‌گذاری دستوری مخالفند.

عرضه مواد اولیه خودروسازی در بورس

فرهاد بهنیا، سخنگوی انجمن قطعه‌سازان اعلام کرد که مواد اولیه خودروسازی باید در بورس کالا عرضه و قیمت‌گذاری شوند و بدین طریق جلوی افزایش قیمت‌ها گرفته شود. طبق اظهارات بهنیا با ورود تولیدکنندگان مواد اولیه به بورس، قطعه‌سازان می‌توانند مواد اولیه را به صورت ترجیحی خریداری کرده و این کار باعث کاهش قیمت‌ها شود.

سخنگوی انجمن قطعه‌سازان از سازمان امور مالیاتی و بیمه خواست تا با شرکت‌های تولیدکننده در زمینه مالیات و همچنین بیمه کارگران همکاری کنند. همچنین بهنیا از خودروسازان درخواست کرد تا هر چه زودتر مطالبات قطعه‌سازان را پرداخت کنند و با این کار به رفع مشکل تامین مالی این صنف کمک کنند.

راه ورود خودرو به بورس بسته شد

مجلس شورای اسلامی با ارائه طرحی خواهان عرضه خودرو در بورس کالا بود درحالی که وزیر صنعت، معدن و تجارت از موافقت کمیته خودرو با اینکه بازار خودرو خود باید خودش را تنظیم کند و عرضه آن در بورس کالا منطقی نیست، خبر داده است.
علیرضا رزم حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه رونمایی از خودرو جدید گروه صنعتی ایران خودرو اعلام کرده که عدم عرضه خودرو در بورس کالا روال درست و منطقی است و بازار خودرو به زودی خوب می‌شود.

این گفته وزیر صمت در حالی مطرح شده است که مجلس با طرح «تحول صنعت خودرو با محوریت عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا» به دنبال عرضه خودرو در بورس کالا بود. براساس این طرح مجلس، خودروسازان ملزم به عرضه محصولات خود در بورس کالا بودند، اما بنا به گفته‌های وزیر صمت به نظر می‌رسد عرضه خودرو در بورس کالا منتفی است.

تاثیر قیمت خودرو در بورس

بعد از مدت‌ها، سرانجام هفته گذشته و در روزهای پایانی آبان ۹۹، طرح خرید خودرو در بورس کالا به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید.

در یک سال گذشته، قیمت خودرو چند برابر شده بود، به‌طوری که دو خودروساز اصلی ایرانی، ایران‌خودرو و سایپا هر فصل قیمت محصولات تولیدی خود را افزایش می‌دادند. در آخرین مرحله افزایش قیمت خودرو که برای سه ماهه سوم امسال (پاییز ۹۹) اعلام شد، خودروهایی مانند پژو پارس، تیبا، پژو ۴۰۵، تیبا ۲، دنا و دنا پلاس، ۲۰ میلیون تا ۴۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد.

در این شرایط و به دلیل نبود بازاری شفاف برای تعیین قیمت، خودرو به‌جای اینکه مانند سایر کشورهای جهان کالایی مصرفی باشد و همه افراد بتوانند به‌راحتی آن را تهیه کنند، تبدیل به کالایی سرمایه‌ای شده است.

نمایندگان مجلس در ۲۵ آبان ۱۳۹۹، کلیات طرح ساماندهی عرضه خودرو را بعد از ۴ ماه، در کمیسیون صنایع و معادن به تصویب رساندند. هدف از این ساماندهی عرضه خودرو، متعادل شدن عرضه و تقاضا و جلوگیری از تبدیل خودرو به یک کالای سرمایه‌ای است.

طبق گفته‌های بهروز نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، این طرح باعث می‌شود قیمت خودرو شفاف و واقعی شود و همچنین حباب قیمتی نیز از بین برود. واقعی شدن قیمت خودرو باعث کاهش دلالی می‌شود.

روح‌الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع و معدن هم معتقد است که عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند و قیمت‌گذاری دستوری حذف خواهد شد. همچنین، اجرای طرح خرید خودرو در بورس کالا باعث می‌شود تا به جز بورس کالا، همه راه‌های عرضه خودروی صفر بسته شود.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب‌رئیس مجلس اعتقاد دارد که به‌جای مدیریت قیمت، مدیریت عرضه خودرو باعث می‌شود تا قیمت خودرو نیز به‌طور طبیعی کنترل شود.

حسن کریمی سنجری درباره عرضه و خرید خودرو در بورس می‌گوید که این طرح یک خطای راهبردی است و کاهش اختلاف میان عرضه و تقاضای خودرو، مناسب‌ترین روش برای کنترل بازار خودرو است.

امیرحسین کاکایی، عضو هیات‌مدیره دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت بر این باور است که در شرایطی که بازار از کنترل خارج شده و به دلیل قیمت‌گذاری غلط، صنعت خودرو دارد سقوط می‌کند، فقط آزادسازی قیمت خودرو می‌تواند بازار و صنعت خودرو را نجات دهد.

افراد مجاز خرید خودرو در بورس

بر اساس طرح ساماندهی عرضه خودرو، خریداران باید ۱۸ سال تمام داشته و دارای گواهینامه رانندگی پایه ۳ باشند. همچنین متقاضیان خرید خودرو در بورس نباید دارای پلاک فعال باشند. خریداران می‌توانند هر سه سال یک بار و با استفاده از کد ملی، یک دستگاه خودرو در بورس کالا بخرند.

خودروهای عرضه شده در بورس

خودروهایی که قابلیت عرضه در این طرح را دارند، توسط شورای رقابت معرفی خواهند شد. تولیدکنندگان موظف می‌شوند بر اساس اعلام شورای رقابت، تمامی خودروهای تولیدشده را فقط در بورس کالا عرضه کنند. بر اساس طرح عرضه خودرو در بورس کالا، خودروهای برقی و هیبریدی تا ۳ سال آینده در بورس عرضه نخواهند شد و قابلیت خرید در بورس کالا را نخواهند داشت.

شورای رقابت باید در هر شش ماه، خودروهای قابل خرید در بورس را بر اساس تورم، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، میزان خودروی تولیدشده تعیین کند.

تعیین قیمت خودرو در بورس کالا

برای تعیین قیمت خودرو در بورس کالا، شورای رقابت تصمیم می‌گیرد. بر این اساس که شورای رقابت بر اساس فرمولی که مشخص می‌کند، قیمت پایه خودرو را تعیین می‌کند. خودرو با این قیمت در بورس کالا عرضه می‌شود و متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه بورس ارائه می‌دهند. سپس بر اساس قیمتی که در بورس کالا اعلام می‌شود، خودرو به فروش می‌رسد.

در این طرح برای هزینه‌کرد مابه‌التفاوت مازاد قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس، تمهیداتی اندیشیده شده است. ۲۰ درصد این مبلغ صرف توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد صرف افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو می‌شود. همچنین ۲۰ درصد از این مبلغ به‌عنوان تسهیلات به زوج‌های جوانی فاقد خودرو پرداخت می‌شود و ۵۰ درصد باقیمانده تحت عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان داده می‌شود.

نحوه خرید خودرو در بورس

در بورس کالا، هر خودرو دارای یک شناسه و کد می‌شود و با استفاده از این کد می‌توان خرید و فروش خودرو را ردیابی و پیگیری کرد. البته برای جلوگیری از شکل‌گیری تقاضای کاذب در بازار، اشخاصی که دست به خرید خودرو در بورس کالا زده‌اند، نمی‌توانند تا سه سال خودرو را به فروش برسانند.

اعلام جزئیات ورود خودرو به بورس

مهرماه امسال بود که ورود خودرو به بورس کالا با امضای ۴۴ نماینده مجلس شورای اسلامی وارد مرحله بررسی در کمیسیون صنایع شد. در همان روزها اعلام شد اگر این اقدام تصویب شود، باید به سحن علنی مجلس برود. پیش‌تر اعلام شد در صورتی که طرح ورود خودرو به بورس کالا به قانون تبدیل شود، خودروهای داخلی با تیراژ ۵ هزار دستگاه و خودروهای وارداتی را که در ۱۲ ماه بیشتر از ۵۰۰ دستگاه وارد شده است را در بر می‌گیرد.

براساس این طرح افرادی که گواهینامه راهنمایی و رانندگی دارند، می‌توانند هر سال یک خودرو خریداری کنند و اشخاص حقوقی در صورتی اجازه خرید خودرو را دارند که خریدار حقیقی برای خودرو وجود نداشته باشد.

به گفته مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا، در این طرح شرایطی نیز برای خودروسازان در نظر گرفته شده تا تولید خودرو در کشور افزایش پیدا کند اما قیمت‌ها بستگی به شرایط عرضه و تقاضا دارد.

قیمتی که در تابلو درج می‌شود با قیمت پایه تفاوت دارد و خریداران می‌توانند رقابت کنند. دولت ۲۰ درصد در این طرح سهم دارد و مابه‌التفاوت قیمت پایه و معاملات به ارتقای حمل و نقل تعلق می‌گیرد.

جواد فلاح، مدیر مطالعات بورس اقتصادی اعلام کرده که برای کاهش هزینه‌های تولید خودرو، وام قرض الحسنه برای خودرو سازان در نظر گرفته شده است.

فلاح معتقد است که تقاضای برای خودرو در کشور به دو صورت تقاضای مصرفی و سرمایه‌گذاری است و این سبب شده که بازار با دو نوع نرخ مواجه شود و سفته بازی را در بازار افزایش دهد که عرضه خودرو در بورس باعث شفاف شدن قیمت‌ها می‌شود.

صورت‌های مالی خودروسازان نشان می‌دهد که ۸۰ هزار میلیارد زیان انباشته تولید دارند که این زیان را سهام داران پرداخت می‌کنند که در صورت عرضه خودرو در بورس کالا، تولید افزایش یافته و خودروسازها از زیان خارج می‌شوند که این یکی از مزایای این طرح محسوب می‌شود.

شرایط قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا

مجلسی‌ها امید دارند که با اجرای طرح ساماندهی بازار خودرو و عرضه‌ آن در بورس کالا، قیمت‌ها از سمت دستوری به سمت تعادلی حرکت کند و قیمت واقعی در عرضه و تقاضای خودرو کشف شود.

روح الله ایزدخواه، مسئول کار گروه خودرو در کمیسیون صنایع مجلس می‌گوید امیداوریم این طرح بتواند جلوی دلالی در بازار خودرو را بگیرد و بازار را تا حدودی تنظیم کند.

با این طرح، تمام تولیدات خودرو در بورس عرضه می‌شود و با کنترل عرضه و تقاضا می‌توان آن را شفاف سازی کرد همچنین در این طرح مصرف کنندگان در اولویت قرار دارند.

مسئول کارگروه خودرو در مجلس بر کوتاه کردن دست دلالان از بازار خودرو تاکید دارد و می‌گوید این طرح بازار را به سمت مردم، خودروسازان و قطعه سازان تغییر می‌دهد.

مجلسی‌ها در تلاش‌اند با با طرح‌های متفاوت بازار خودرو را کنترل کنند و قیمت‌ها را به تعادل برسانند و در طرح ساماندهی بازار خودرو به مواردی همچون واردات و صادرات، ورود صنایع نظامی به خودروسازی و تولید خودروهای دست ساز و غیر کارخانه‌ای نیز پرداخته شده است. باید دید آیا این طرح به صحن مجلس می‌رود و تا چه میزان می‌تواند در بازار خودرو تاثیری ایجاد کند.

تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45

در چند ماه گذشته هر بار که صحبت از اصلاح قیمت‌‌گذاری در بازار خودرو شد، پای ورود خودرو به بورس هم به میان می‌آمد. اما این بحث، از همان ابتدا موافقان و مخالفان خود را داشت. برخی معتقد بودند ورود خودرو به بورس کارشناسی نیست و برخی دیگر هم آماده نبودن شرایط صنعت خودرو برای این اقدام را مطرح می‌کردند.

سیاستمداران زیان خودروسازان را باور ندارند

عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در همین رابطه برخی موانع مهم در ورود خودرو به بورس را بیان می‌کند که نشان می‌دهد در روزهای فعلی نباید به ورود خودرو به بورس فکر کرد. امیرحسن کاکایی به خودرو45 می‌گوید: صنعت خودرو به دلیل سیاست‌ها و قیمت‌گذاری دستوری اشتباهی که در سه سال گذشته انجام شده، بیش 80 هزار میلیارد تومان ضرر کرده که تقریبا غیرقابل جبران است. یعنی طی دو سال گذشته به مرز ورشکستگی رسیده است. باید ابتدا این واقعیت را بپذیریم. این رقم زیان، عددی نیست که بگوییم یک نفر آن را اعلام کرده و اشتباه است. ده‌ها سازمان نظارتی آن را بررسی و تایید کرده‌اند. یعنی واقعیت است و باید آن را پذیرفت. اما مشکل اینجاست که بخش زیادی از سیاستمداران ما این عدد را قبول ندارند و می‌گویند دروغ است. به همین خاطر همچنان به دنبال کنترل دستوری قیمت‌ها هستند.

این کارشناس صنعت خودرو تاکید می‌کند: قیمت خودرو باید آزاد شود تا دست کم به این نقطه برسیم که قیمت فروش پایین‌تر از قیمت تمام شده نباشد. این مساله باید با یک مکانیزم درست صورت گیرد. به تجربه من، باید آزادسازی صورت گیرد. بورس شاید بهتر از قیمت‌گذاری دستوری باشد اما خودش چالش‌هایی دارد. ممکن است همان افراد بی‌اعتماد به سیستم، به بورس و مسئولان آن بخش هم ایراد وارد کنند. از طرفی این احتمال وجود دارد که در همان بورس هم به سمت دستوری عمل کردن برویم.

تا بعد از انتخابات به بورس فکر نکنیم

به گفته وی، بورس به شرطی می‌تواند مناسب باشد که سیاستمداران در ابتدای کار به مکانیزم آن اعتماد کنند که البته اجرای این کار هم ممکن است با چالش همراه باشد چون در کشورهای دیگر چنین چیزی نداشتیم که خودرو در بورس عرضه شود.

کاکایی می‌گوید: با این حال اگر تصور می‌کنیم که بورس می‌تواند راه درستی برای صنعت خودرو باشد، باید آن را بیازماییم تا این صنعت را نجات دهیم. اما باید از همان ابتدا به اصول بورس یعنی آزادی، شفافیت بازار و موارد دیگر پایبند باشیم. البته به نظرم تا بعد از انتخابات هیچ اتفاقی در مورد قیمت‌گذاری دستوری صورت نمی‌گیرد. به همین خاطر در چنین وضعیتی بحث کردن روی این مسائل بی‌مورد است.

این کارشناس صنعت خودرو تاکید می‌کند: وضعیت این صنعت بسیار خطرناک است و باید در شرایطی که راه آزادسازی برای آن منتفی است، فکری برای تامین نقدینگی کرد. در شرایط فعلی خودروسازان علاوه بر مشکلات کلان، حتی پول برای خرید مواد اولیه هم ندارند. البته فقط مشکل خودروسازان نیست بلکه قطعه‌سازان هم درگیر هستند. باید مکانیزمی برای رهایی از قفل شدن نقدینگی پیدا کرد تا بعد از انتخابات، راهکاری واقعی و ماندگار برای نجات صنعت خودرو اتخاذ شود.

مطلب مرتبط:

جزئیات ورود خودرو به بورس کالا/ ورود خودرو به بورس قطعی شد

آخرین وضعیت عرضه خودرو در بورس

تاثیرات مثبت یا منفی عرضه خودرو در بورس چه خواهد بود!؟

نویسنده: سپیده اشرفی