لوازم یدکی خودرو و قاچاق مساله ای است که بارها و بارها از آن صحبت شده اما بد نیست که ارقام قاچاق در این حوزه را با برخی اعداد مهم مقایسه کنیم تا اهمیت آن بیشتر روشن شود.
درست از زمانی که برجام منتفی شد و برخی شرکت‌های خودروسازی خارجی رخت خود را از صنعت ایران برچیدند، مساله لوازم یدکی قاچاق خودرو بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد. نبود نمایندگی و آَشفته شدن بازار خودرو، بهانه‌ای شد تا سودجویان به دنبال وارد کردن بیشتر لوازم یدکی قاچاق در حوزه خودرو بیافتند.
حتی در بسیاری موارد اینطور عنوان می‌شد که برخی لوازم یدکی بعد از مصرف دوباره وارد بازار شده و همین مساله نابسامانی این بازار را تایید می‌کرد. اما آمار و ارقامی که در این حوزه اعلام شده هم چندان دور از این آشفته‌بازار نیست. آمار و ارقامی که به خوبی نشان می‌دهد نزدیک به یک چهارم لوازم یدکی مورد استفاده در بازار خودرو، قاچاق است.
آمارهایی که امسال اعلام شده هم نشان از یک رقم عجیب در حوزه قاچاق لوازم یدکی خودرو دارد. آنطور که عنوان شده، تنها طی یک سال نزدیک به 2 میلیارد و 400 میلیون دلار قطعه و لوازم یدکی قاچاق وارد کشور شده است. اما در مقابل این قاچاق، نگاهی هم باید به نیاز کشور به قطعات خودرو بیاندازیم.
پرسش اینجاست که نیاز کشور به قطعات خودرو چقدر است؟ آمار نشان می‌دهد که کل نیاز ما نزدیک به 8.1 میلیارد دلار است. با این حساب، تقریبا می‌توان گفت که از هر 4 قطعه، یک قطعه قاچاق است. یعنی نزدیک به یک چهارم قطعات یدکی مورد استفاده در خودرو قاچاق است.
آمار عجیب دیگر، رشد 63 درصدی قاچاق لوازم یدکی خودروست. این رشد را اگر در کنار کشف نزدیک به 1.6 هزار میلیارد ریال لوازم یدکی قاچاق بگذاریم که طی 5 ماه کشف شده بود، کاملا مشخص می‌شود که وضعیت بازار لوازم یدکی خودرو در چه اوضاعی است.
معادل نیاز ارزی قطعه سازان
اما برای روشن شدن اهمیت عدد 2.4 میلیارد دلاری ورود لوازم یدکی قاچاق، می‌توان با برخی بودجه‌های موردنیاز در حوزه خودرو یا حمل و نقل مقایسه کرد. ابتدای امسال از نیاز ارزی 2 میلیارد دلاری قطعه‌سازان صحبت شده بود. رقمی که درست به ارزش قاچاق لوازم یدکی خودروست. یعنی اگر قاچاق لوازم یدکی خودرو انجام نمی‌شد یا رقم قاچاق شده قرار بود صرف کار دیگری شود، نیاز ارزی قطعه‌سازان هم به راحتی تامین می‌شد.
اما رقم دیگر که می‌توان در این مقایسه به آن اشاره کرد، مربوط به حجم سرمایه‌گذاری خارجی است. این عدد درست معادل رقمی است که در 4 ماه نخست امسال برای طرح‌های سرمایه‌گذاری خارجی به تصویب رسیده است. البته رقم فوق مربوط به یک حوزه خاص نیست و به صورت کلان از سوی وزارت اقتصاد و امور دارایی اعلام شده است.
تراز تجاری مثبت می شد
مقایسه دیگر، مربوط به تراز تجاری است که اتفاقا در 9 ماهه امسال منفی شده بود. کسری تراز تجاری دقیقا 2 میلیارد دلار بود. یعنی اگر جلوی قاچاق لوازم یدکی خودرو به طور کامل گرفته می‌شد، تراز تجاری دست کم شکل منفی به خودش نمی‌گرفت.
البته ذکر این نکته هم ضروری است که اهمیت انجام نشدن قاچاق، نیازی به ذکر عدد و رقم ندارد. مساله قاچاق به خصوص در حوزه لوازم یدکی خودرو به خودی خود آنقدر اهمیت دارد که نیازی به چنین قیاسی نباشد. با این حال، این مقایسه اهمیت عدد هدررفته در این حوزه را بهتر نشان می‌دهد.
نویسنده: سپیده اشرفی
