«از مونتاژ کاری و تولید تحت لیسانس خبری نیست، باید نقدی سرمایه‌گذاری کنند» این جمله، گوشه‌ای از شرط و شروط مدیران وزارت صمت، برای بازگشت خودروسازهای خارجی به صنعت خودرو ایران است.
حالا طرح این پرسش بسیار حائز اهمیت است: « ورود خودروسازهای خارجی به صنعت خودروسازی ایران، در چه شرایطی و با کدام قوانین و مقررات باید انجام شود؟» آگاهان اقتصادی بارها پرسش‌هایی از این دست مطرح کرده و پاسخ‌های روشنی نیز داده‌اند؛ اما این روزها وزارت صنعت، معدن و تجارت موضع جدی‌تری در این‌باره گرفته است. این را می‌شود از اظهارنظر مسئولان صنعت خودروسازی فهمید.
زیان گذشته جبران شود
آنطور که از اظهار نظران مسئولان وزارت صمت و مقرراتی که برای شرایط بازگشت خودروسازهای خارجی به کشور به نظر می‌رسد، خط و نشان‌ها برای شرکای بی‌وفای صنعت خودروسازی ایران بیشتر شده است. 25 اردیبهشت‌ماه جاری بود که «سهیل معمارباشی»، مدیرکل صنایع خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت، تعارف را کنار گذاشت و گفت اگر خودروسازهای خارجی زیانی که با خروج ناگهانی‌شان به صنعت خودوسازی در ایران زدند را جبران نکنند، به این راحتی‌ها نمی‌توانند به ایران برگردند؛ حتی اگر برجام به سرانجام برسد.
داخلی سازی به جای تحت لیسانس
صحبت این مقام مسئول ناظر بر رفتاری بود که خودروسازهای خارجی وقتی برجام حوالی سال 95 به سرانجام رسید، از خود نشان دادند. آن زمان وقتی وزارت صمت از خودروسازهای خارجی خواست داخلی سازی ۴۰ درصدی را مدنظر قرار دهند، نپذیرفتند؛ با این استدلال که وضعیت صنعت قطعه‌سازی در ایران خوب نیست و و نمی‌توان روی آن حساب کرد.
پیوند صنعت خودرو با شبکه‌های جهانی
این همه ماجرا نیست. از دیگر مقرراتی که وزارت صمت برای ورود خودروسازهای خارجی به صنعت خودروسازی ایران در نظر گرفته، ایجاد مراکزی برای تحقیق و توسعه و همچنین پیوند صنعت خودرو به شبکه‌های جهانی است. مقررات دیگری هم در نظر گرفته شده؛ وزارت صمت به تازگی تاکید کرده است باید شرایطی فراهم شود تا صنعت خودروسازی در ایران بتواند با ورود خودروسازهای خارجی از دانش و تجربه این غول‌های صنعت خودرو بهره‌مند شود. در واقع این نکاتی که خودورسازان ملزم هستند هنگام عقد قرار داد با خارجی‌ها به آن توجه نشان دهند تا یک بار دیگر از خارجی‌ها رو دست نخورند! با این حساب می‌توان گفت قوانین سختگیرانهای برای بازگشت خودروسازهای خارجی به صنعت خودروسازی ایران وضع شده است.
جمع‌بندی، نسخه مقررات وزارت صمت برای صنعت خودرو
این قوانین از چند منظر می‌تواند بررسی شود. در یک سو موافقان بازگشت خودروسازهای خارجی به کشور قرار دارند که حرفشان این است: « برای تنفس مصنوعی به صنعت خودروسازی هم که شده، باید با خارجی‌ها تعامل کرد»، اما در مقابل این اظهار نظر، مخالفانی قرار دارند که تاکیدشان بر رونق تولید ملی است، اینکه ایرانی خودروی صد در صد ایرانی سوار شود.
بدون هیچ‌گونه جانبداری، یک بار برای همیشه باید مشخص شود که چه استراتژی صنعتی در ایران وجود دارد و صنعت خودرو چه جایگاهی در کلان صنعت برای خود دست و پا کرده است؟ به باور بسیاری از آگاهان صنعتی، پاسخ به این دو پرسش به این دلیل مهم است که صنعت ایران دچار نوعی از خود تحریمی شده است؛ قوانین پوسیده و دست و پا گیر دارد و در یک کلام: « تکلیفش با خودش معلوم نیست.»
نویسنده: فرشته بهروزی‌نیک
