امروزه، هر زمان از تکنولوژی‌ها و اختراعات مهم خودروسازی صحبت می‌کنیم، ماشین‌های جدید، پیشرفته و غول‌های خودروسازی در ذهنمان ظاهر می‌شوند که هر چند ماه یک بار، از ماشین‌هایی رونمایی کرده که از لحاظ زیبایی و فناوری نفس‌گیر هستند. اما کمتر کسی اجداد این ماشین‌های لوکس و پیشرفته را به یاد می‌آورد، اجدادی که مبدا پیشرفت‌های دیروز، امروز و فردای ما در این دنیای مکانیکی هستند. بنابراین، نگاه انداختن به یکی از مهم‌ترین اتفاقات دنیا، یعنی به وجود آمدن بنز پتنت-موتور واگن۱۸۸۶، نه تنها خالی از لطف نیست، بلکه واجب است!
تاریخچه بنز پَتِنت- موتورواگن ۱۸۸۶
بنز پتنت-موتور واگن ۱۸۸۶ یکی از مهم‌ترین خودروها و اختراعات تاریخ صنعت خودروسازی و حتی تاریخ بشریت است. حتی می‌توان گفت که شاید اهمیت آن به اندازه چرخ و آتش باشد، چرا که در دسته اختراعاتی قرار می‌گیرد که زندگی‌های ما را برای همیشه دگرگون کردند.
زمانی که از بنز پتنت-موتور واگن صحبت می‌کنیم، در واقع از اولین درشکه بدون اسب حرف می‌زنیم. بنابراین توقع نداشته باشید که با یک ماشین تمام عیار رو به رو شوید. این خودرو، اولین ماشینی در تاریخ است که توسط یک موتور درون سوز به حرکت درآمد. نام این ماشین، توسط کارل بنز (Karl Benz)، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین افراد صنعت خودرویی ابتدایی انتخاب شد. او این نام را پس از ثبت و دریافت حق اختراع این مدل (پتنت/ Patent به معنای حق ثبت اختراع است) برگزید.
البته قبل از خودروی کارل بنز، وسایل نقلیه دیگری هم وجود داشتند. به طور مثال، فرانسوی‌ها معتقدند اولین کسانی هستند که افتخار ثبت اولین خودرو را دارند، چرا که یکی از کاپیتان‌های آن‌ها، یعنی نیکلاس-جوزف کانیو (Nicholas-Joseph Cugnot)، در سال 1769 اولین ماشین را با موتور بخار ساخت. حق ثبت اختراع بنز، شامل دو فناوری نوآورانه می‌شد، یکی دستگاه اختلاط سوخت و هوا که که توسط راننده قابل تنظیم بود، یکی هم اهرم که راننده می‌توانست توسط آن، خودرو را کنترل کرده و ترمز بگیرد.
مشخصات فنی بنز پتنت-موتورواگن ۱۸۸۶
موتور این درشکه بدون اسب، تنها یک سیلندر داشت و 1.0 لیتری بود. قدرتی که تولید می‌کرد برابر 0.7 کیلووات یا 0.938715 اسب بخار بود. بنابراین فقط خدا می‌داند چقدر طول می‌کشید تا سرعتش به 100 کیلومتر بر ساعت برسد، حتی شاید راننده‌ها، باید تا ابد منتظر این اتفاق می‌ماندند! متاسفانه اطلاعات دقیقی از میزان گشتاور آن در دسترس نیست. آنطور که به نظر می‌رسد، این خودرو RWD بوده و حدودا 265 کیلوگرم وزن داشت. قیمت یک مدل نو و دست اول آن هم برابر با 600 مارک بود.
کارل بنز می‌دانست که اگر می‌خواهد اختراع خود را در دل مردم جا کند، باید رانندگی و کار با آن آسان باشد. بر خلاف پیچیدگی‌هایی که ماشین‌های بعدی با خود به همراه آوردند، موتور واگن یک خودروی بسیار ساده و رانندگی با آن آسان و تا حدودی لذت بخش بود. تنها کافی بود که راننده، اهرم را به سمت جلو حرکت دهد تا موتور به کار افتاده و ماشین حرکت کند. کشیدن همان اهرم به عقب، مانند ترمز عمل می‌کرد.
قدمت موتور درون سوز، به چند سال پیش از موتور واگن باز می‌گردد، یعنی زمانی که نیکلاس اوتو (Nikolaus Otto)، حق ثبت اختراع موتورهای چهار زمانه را به دست آورد، با این حال، مدل‌های اولیه این موتورهای چهار هنگامه، بسیار بزرگ و تنها برای استفاده ثابت مناسب بودند.
پس از سال‌ها تحقیق و مطالعه بر روی موتورهای چهار هنگامه، بنز متوجه شد که می‌توان نسخه سبک‌تر و قدرتمندی طراحی کرد که برای به حرکت در آوردن یک وسیله نقلیه مناسب باشد. موتور 954cc که 0.7 کیلووات نیرو داشت، نتیجه همین تحقیقات و تلاش‌های شبانه روزی بر روی اختراع نیکلاس اوتو بود.
مدلی که در تصاویر مشاهده می‌کنید، یک نسخه المثنی از موتور واگن کلاسیک است که به مناسبت صد سالگی این اختراع مهم، در سال ۱۰۸۶ ساخته شد. هیچ کدام از مدل‌های اولیه و اصلی از گزند زمان در امان نماندند. این بدان معناست که مدل بدلی، مجهز به برخی نوآوری‌هایی است که مدل اولیه از آن‌ها بی نصیب بود، مانند اتصالات کاربراتور. با این حال سازندگان سعی کرده اند که تا حد ممکن، به مدل مادر شبیه باشد.
هر چیزی که برای نخستین بار اختراع و ثبت شود، یعنی که هیچ الگوی مشخص و قابل اعتمادی نداشته است. این ماشین هم از این قاعده مستثنی نیست، بنابراین نه رادیاتوری و نه پمپ آبی در اطراف سیلندر دارد.
روغن کاری از طریق قطره چکان‌هایی صورت می‌گرفت که به کمک نیروی جاذبه عمل می‌کردند، بنابراین موتور واگن هر کجا که می‌رفت، از خود ردی به جا می‌گذاشت. از آنجایی که پدال گازی در کار نبود، سرعت و دور موتور توسط یک دریچه محدود کننده هوای چرخشی که در زیر صندلی تعبیه شده بود، مدیریت می‌شد. جالب اینجاست که با وجود سرعت بسیار پایین، پس از حرکت نسبتا سریع شتاب می‌گرفت. بنابراین، با توجه به صندلی بدون سقف و مرتفعی که تعبیه شده بود، راننده شتاب را حس می‌کرد.
ترفند تبلیغاتی خانواده بنز
زمانی که برتا بنز، همسر کارل بنز برای تبلیغ این محصول، یک روز با پسرهایش سوار موتور واگن شدند و به خانه مادر برتا که در آن سر شهر بود بروند، برتا مجبور بود مدام خودرو را متوقف کند و از پسرهایش بخواهد تا آن در سربالایی‌ها هول بدهند. برای حل کردن این مشکل، کارل بنز چاره را در معرفی دنده‌های پایین‌تر دید.
حالا ۱۳۵ سال از آن زمان می‌گذرد. در حقیقت باید به بنز-پتنت موتور واگن، به عنوان یک پایه گذار نگاه کرد، نه یک موفقیت بزرگ. در زمان خودش، تنها ۲۵ دستگاه از این خودروی کلاسیک به فروش رسید و بنز هم فرصت را غنیمت شمرده و مدل‌های مدرن‌تر و قدرتمندتری را معرفی کرد.
با اینکه به این خودرو لقب درشکه بدون اسب را داده اند، اما حقیقت این است که موتورواگن، هرگز در یک مسابقه با اسبی واقعی، شانسی نخواهد داشت.
نویسنده و مترجم: پرستو مهدی قلیخان
