بهترین وانت های تاریخ

وانت‌ها، پیکاپ‌ها یا به قول آمریکایی‌ها، تراک‌ها (Truck)، از آن دسته خودروهایی بودند که همانند کلاس هاچ‌بک، ابتدا به منظور کاربری خاص طراحی و تولید شدند اما در گذر زمان به دلیل به همراه داشتن برخی ویژگی‌های منحصر به فرد، به اوج محبوبیت رسیده و امروز بخش جدانشدنی از فرهنگ جامعه جهانی خودروسازی هستند.

وانت‌ها به دلیل ارائه ترکیبی از ویژگی‌های فنی برتر نظیر توان بالای پیشرانه، توان باربری بالا، دوام مثال زدنی (در مقایسه با سواری‌ها) و کاربرد چندگانه، به سرعت به یکی از سگمنت‌های اختصاصی و منحصر به فرد صنعت خودروسازی جهان بدل شدند.

ایالات متحده آمریکا، خالق مفهوم تراک

پیش از ورود به مقاله اصلی و معرفی برترین ترا‌ک‌های تاریخ، ابتدا لازم است موضوع مهمی را مطرح کنیم. زمانی که صحبت از تراک‌های برتر به میان می‌آید، در ذهن بسیاری از افراد نام‌هایی چون تویوتا تاندرا، نیسان فرانتیر، فولکس واگن آماروک یا حتی فاجعه‌ای به نام مرسدس بنز کلاس X تدائی می‌شود. اما توجه داشته باشید که ایالات متحده آمریکا به عنوان قطب اصلی طراح و سازنده برترین شاسی بلند‌ها و وانت‌های جهان، مسیر بسیار طولانی و دشواری را در راستای نیل به این عنوان پیموده است.

زمانی که بسیاری از تراک‌سازان آمریکایی محصولات خود را پیش از جنگ جهانی دوم روانه بازار جهانی کرده بودند، هنوز خیلی از خودروسازان دیگر حتی سگمنت وانت را در سبد محصولات خود نداشتند. پس چندان عجیب نیست که در بازار جهانی برای خطاب کردن سگمنت وانت‌ها یا همان پیکاپ‌ها (Pickup)، از واژه آمریکایی تراک (Truck) به معنای کامیون یا وانت بزرگ و قدرتمند، به عنوان یک اصطلاح رایج جهانی استفاده کنند.

۱. فورد سری F

داستان وانت و تراک بازی جهانی، بدون تردید از زمان تولید سری F فورد آغاز شد. درسال‌های نهایی دهه ۱۹۴۰ میلادی که جنگ جهانی دوم تازه به اتمام رسیده بود، فورد برای تامین برخی نیاز‌های جابجایی و ترابری عمومی و مردمی، دست به جایگزینی و ارتقا خانواده وانت‌های قدمی خود کرد که بر پایه خودروهای سواری شکل گرفته بودند.

در نتیجه در سال ۱۹۴۸ میلادی، همزمان با بهبود شرایط اقتصادی عموم مردم در دوران پس از جنگ، فورد خانواده سری F را به بازار معرفی کرد. این خانواده با توجه به رده بندی وزنی از نیم تن، سه چهارم تن، یک تن و … به صورت F1، F2، F3 و … دسته بندی شده بود. با معرفی نسل دوم خانواده F در سال ۱۹۵۳، سبک نام‌گذاری این خانواده از تراک‌ها برای همیشه به کد سه رقمی به صورت F100، F250، F350 و … تغییر پیدا کرد. این سیستم نام‌گذاری پس از گذر بیش از ۷۰ سال همچنان در خانواه سری F فورد پابرجا است.

یکی از بزرگ‌ترین برگ‌های برنده فورد در برتری خانواده سری F، استفاده از پیشرانه‌های V8 نوین آن دوران با طراحی پوش راد (Push Rod) ملقب به پیشرانه‌های Y-Block بود. فورد به شکل بسیار گسترده از خانواده‌های مختلف پیشرانه‌های حجیم و قدرتمند شش و هشت سیلندر بر سری F نسل اول استفاده کرد تا یکی از قدرتمندترین وانت‌های جهان را روانه بازار کند.

سری F فورد با در اختیار داشتن رکورد آمار فروش سالیانه در مقایسه با دو رقیب دیرینه خود یعنی جنرال موتورز و کرایسلر، در طول تاریخ همواره به عنوان پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین تراک شناخته شده است. فورد سری F را باید آغازگر جدال سه گانه‌های آمریکایی، بر سر سهم بازار تراک‌های برتر جهان دانست.

۲. جیپ گلادیاتور/ سری J

جیپ شاید در سایه سه غول خودروساز آمریکایی در زمینه طراحی و تولید وانت فعالیت می‌کرد، اما بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین طراحان برترین وانت‌های تاریخ خودروسازی جهان به شمار می‌آید.

داستان طراحی و تولید خانواده وانت‌های فول سایز جیپ به ابتدای دهه ۱۹۶۰ میلادی و ارائه مدل گلادیاتور از سوی شرکت ویلیز موتور (خالق برند جیپ) باز ‌می‌گردد. ویلیز موتور را باید جد پدری و قیم اصلی برند جیپ دانست. شرکتی نسبتا کوچک که عمده فعالیت‌های آن در زمینه قراردادهای خودرویی-نظامی با ارتش ایالات متحده آمریکا رقم خورده بود و عامل اصلی شهرت نام و برند پرآوازه جیپ در دوران جنگ جهانی دوم و پس از آن به شمار می‌آید.

وانت‌های سری گلادیاتور به داشتن سبک طراحی بسیار زیبا و عضلانی، توان فنی بسیار بالا به کمک پیشرانه‌های قدرتمند I6 و V8، سیستم انتقال نیرو و محورهای قدرتمند، سواری اسپرت و بسیار نرم شهری و دوام فنی مثال زدنی مشهور شدند. پس از ویلیز، تولید خانواده گلادیاتور با تغییرات اندک به شرکت کایزر-جیپ و سپس اِمِریکن موتورز (AMC) سپرده شد. امریکن موتورز از سال ۱۹۷۱ نام گلادیاتور را به جیپ سری J تغییر داد. سری J زیر نظر امریکن موتوز تا میانه‌های دهه ۱۹۸۰ میلادی و پیش از آغاز دوران تسلط کرایسلر بر برند جیپ ادامه یافت.

سری J در ایران تحت عنوان جیپ سیمرغ از سوی شرکت خودروسازی شرکت سهامی جیپ، در کنار جیپ شهباز (CJ5) و آهو (FSJ‌واگونییر) و دو نسخه سواری امریکن موتورز یعنی شاهین و آریا به تولید رسید.

۳. داج پاور واگن

تراک‌های سری پاور واگن (Power Wagon)، تراک‌های وزن متوسط کاربری متوسط بودند که در سال ۱۹۴۵ میلادی از دل جنگ جهانی دوم و بر اساس پلتفرم نسخه‌های نظامی داج سری WC به نسخه‌های مردمی تولید انبوه راه یافتند. سری پاور واگن اولین سری از خودروهای کاربری متوسط تولید انبوه بودند که از سوی داج به تولید رسیدند. این خودروها به دلیل داشتن پیشینه نظامی، به وانت‌های گلگیر صاف یا تیپ نظامی مشهور شدند.

این دست تراک‌ها ابعاد قابل توجه و توان باربری بسیار عالی داشتند. به دلیل تعلق طراحی ظاهری آن‌ها به خودروهای دوران جنگ، استفاده از پیشرانه‌های V8 قدرتمند (تا نمونه‌های ۵.۹ لیتری LA V8 کرایسلر) و سیستم انتقال نیرو بسیار قدرتمندی که به تایرهای سایز بزرگ متصل بودند، در میان مردم به شدت محبوب شدند.

پیدایش گروه‌های متعدد طرفدار، کلکسیونرهای اختصاصی و حتی شرکت‌های بازسازی کننده و تولید کننده نسخه‌های رپلیکا (کپی‌های غیر اورجینال) خانواده پاور واگن باعث شد نسخه‌های بازسازی شده و ارتقا یافته پاور واگن با تکنولوژی روز و تجهیزات مدرن (معروف به خودروهای رستوماد/Restomod) امروزه بیش از ۸۰ تا ۱۲۰ هزار دلار قیمت داشته باشند.

پاور واگن تا سال ۱۹۸۰ میلادی در سبک‌های مختلف طراحی و با تغییرات فنی بسیار زیاد، بر خط تولید قرار داشت اما نسخه‌های ابتدایی، با طراحی نظامی و ساختار فنی وینتج، در بین کلکسیونرها بسیار ارزشمند و محبوب هستند.

۴. داج RAM

با ورود به دهه ۱۹۸۰ میلادی، نام پاور واگن به پاور رم (Power Ram) تغییر پیدا کرد تا با معرفی نسل جدید وانت‌های مدرن داج در سال ۱۹۸۱، فنداسیون سلطنت خانواده وانت‌های RAM شکل بگیرد. نام رم در گذر زمان از برند داج جدا و به برند انحصاری تولید کننده وانت و تراک، از زیرمجموعه شرکت مادر کرایسلر (مالک برند داج) بدل شد.

محصولات تولیدی برند رم که زمانی تحت عنوان داج رم شناخته می‌شد، شامل طیف گسترده‌ای از انواع وانت‌های سایز متوسط تا سایز بزرگ و تراک‌های صنعتی نیمه سنگین و سنگین است که کاربری‌های مختلفی را تحت بازه وزنی متمایز و متنوع (همانند سری F و سیلورادو) تحت پوشش قرار می‌دهند.

اما بزرگ‌ترین شوک وارده از برند رم با ارائه مدل 1500 TRX در سال ۲۰۲۱ رقم خورد که با تجهیز به پیشرانه ۶.۲ لیتری سوپرشارژر هلکت (6.2L Hellcat HEMI) به قدرت ۷۰۳ اسب بخار، عنوان قوی‌ترین و سریع‌ترین تراک جهان را از فورد F150 رپتور ربود و ازآن خود کرد.

امروزه محصولات تولیدی برند رم، یکی از سه قطب اصلی تراک‌ساز جهان در کنار دو نام فورد سری F و شورولت سیلورادو است.

۵. شورولت سیلورادو

خواه از سری C/K باشد یا GMT400 یا حتی GMT800، نام سیلورادو در کنار نام‌هایی چون فورد سری F و رم (داج رم) تکمیل کننده ضلع سوم برترین تراک‌های تولیدی جهان است. زمانی که شورولت نسل جدید وانت‌های خود را به عنوان جانشین سری تسک فورس (Task Force/هم دوره با پاور واگن و فورد سری F) در ابتدای دهه ۱۹۶۰ میلادی روانه بازار کرد، نام سیلورادو به عنوان نام یک تریم برتر برای سومین نسل سری C/K به بازار معرفی شد. اما زمانی که نسل چهارم بر پلتفرم GMT400 به بازار راه یافت، نام تریم سیلورادو مستقیما به عنوان نام مدل انحصاری، برای سری وانت‌های سایز بزرگ جنرال موتورز برگزیده شد تا سگانه رقابت تراک‌های آمریکایی کامل شود.

از دیدگاه رسمی، نام سیلورادو در نسل اول با پلتفرم GMT800 عجین شد. امروز اما سیلورادو چهارمین نسل رسمی خود را بر خط تولید تجربه می‌کند. این تراک برادر دوقلوی دیگری از برند GMC جنرال موتورز دارد که با نام سییرا (Sierra) شناخته می‌شود. سیلورادو و سییرا از دیدگاه طراحی فنی شاسی و انتقال نیرو با یکدیگر مشترک هستند اما از نظر طراحی خارجی، داخلی و تریم کاملا با یکدیگر تفاوت دارند.

سری تراک سیلورادو به دلیل رقابت مستقیم با خانواده سری F و خانواده رم مجبور به بهره‌گیری از پیشرانه‌های قدرتمند، طراحی و تکنولوژی روز بود. در نتیجه سیلورادو نیز همانند دو رقیب دیگر خود، پا به بازار انحصاری تجهیزات نظامی ارتشی نیز گذاشته است. در نتیجه جای تعجب ندارد که سه ضلع مثلث دیترویتی تراک‌سازی آمریکا، در زمینه تولید خودروهای سبک و نیمه سنگین نظامی نیز نقش بازی کنند.

۶. مرسدس بنز یونیماگ

ممکن نیست صحبت از انواع و اقسام تراک‌های نیمه سنگین و سنگین به میان آید اما حرفی از برند پرآوازه یونیماگ (Unimog) زده نشود.

یونیماگ خانواده بزرگ تراک‌های تجاری و لوکس مرسس بنز است که سابقه تولید آن به سال ۱۹۴۸ میلادی و دوران پس از جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. نقش یونیماگ در آن دورن و دهه‌های ابتدایی تولید به عنوان یک خودرو کشاورزی و سپس تراک سنگین و نیمه سنگین تجاری و نظامی بود.

شرکت دایملر-بنز (دایملر AG امروزی) در سال ۱۹۵۱ میلادی تولید یونیماگ را بر عهده گرفت و این سری تراک را تحت برند مرسدس بنز روانه بازار کرد. کاربرد این تراک در زمینه‌های مختلف تجاری و دولتی از کاربری کشاورزی، آتش نشانی، شهرسازی، باربری سنگین و جرثقیل گرفته تا ترابری نظامی را دربر می‌گرفت.

یونیماگ که به دلیل طراحی منحصر به فرد با کاربری سنگین مشهور بود، در حقیقت زمانی به اوج شهرت خود رسید که به عنوان یک تراک شخصی لوکس (مانند فورد F650)، از سوی دایملر AG از برند مرسدس بنز روانه بازار شد. نسخه های متنوعی از کاربری لوکس شخصی این خودرو در شکل‌های متنوعی نظیر موتورهوم (Motorhome/خودروهای کمپر) و آفرودرهای لوکس به تولید رسید اما به دلیل قیمت بسیار بالای یونیماگ‌های لوکس، تیراژ فروش نسخه‌های لوکس این تراک سنگین وزن بسیار محدود باقی ماند.

کاربری اصلی یونیما امروزه در زمینه فعالیت‌های عمده تجاری، دولتی، باربری و نظامی است اما ویژگی‌های منحصر به فرد این تراک نظیر باربری سنگین، توان آفرود خشن، دوام و قدرت بالا باعث می‌شود در لیست برترین تراک‌های تولیدی جهان جای بگیرد.

۷.  شورولت الکامینو

ایده تولید خودرهای وانت سبک وزن دو در بر اساس شاسی خودروهای سواری در دهه ۱۹۲۰ در ایالات متحده آمریکا جرقه خورد. خودروسازان بسیاری در این مسیر قدم برداشتند اما فورد اولین خودروسازی بود که به روش تولید انبوه در این کلاس منحصر به فرد به خودروسازی مشغول شد. اما آنچه که شورولت اِلکامینو (El Camino) آغاز کرد، با هر پدیده دیگری در این صنعت متفاوت بود.

الکامینو نسل اول در سال ۱۹۵۹ میلادی پا به میدان گذاشت. بر اساس همان ذهنیت دهه ۱۹۲۰ میلادی، الکامینو بر پایه پلتفرم B جنرال موتورز شکل گرفت که در حقیقت پلتفرم سواری‌های سایز بزرگی چون شورولت ایمپالا، بیسکِین، بِل‌اِر (بلر) و نومَد بود. در نتیجه الکامینو به یک وانت سبک وزن اسپرت دو در سوار بر پنل‌های شورولت ایمپالا بدل شد، هرچند که اسپرت گرایی اولین هدف جنرال موتورز از تولید الکامینو نبود.

ماهیت کاربردی ابتدایی خودرویی چون الکامینو را در بازار ایران با اختلافی به بزرگی روز و شب، می‌توان به خودروهایی چون ایکو آریسان، سایپا ۱۵۱ و رنو تندر۹۰ وانت توصیف کرد. خودروهای وانت بسیار سبک وزن با کاربری بسیار سبک و روزمره. اما الکامینو به سرعت ماهیتی اسپرت به خود گرفت. از آنجایی که خودروهای اسپرت کوپه مجهز به پیشرانه‌های قدرتمند و سگمنت تراک‌ها در آمریکا بسیار محبوب بودند، الکامینو با ترکیب این دو سگمنت، به یکی از محبوب‌ترین وانت‌های تاریخ صنعت خودروسازی جهان و به یک نماد منحصر به فرد بدل شد، یک وانت سبک وزن با طراحی یک اسپرت کوپه به همراه سیستم انتقال نیرو بسیار قدرتمند.

این خودرو باعث شد تا تب تولید وانت‌های اسپرت در بازار آمریکا حسابی داغ شود. فورد در پاسخ به الکامینو در سال ۱۹۵۶ میلادی اولین رقیب الکامینو را با نام رنچرو (Ranchero) به بازار فرستاد و موفقیت بسیاری کسب کرد اما هرگز نتوانست در ابعاد الکامینو موفق و محبوب جلوه کند.

الکامینو تا سال ۱۹۸۷ بر خط تولید باقی ماند اما تاثیر بسیار بزرگ این خودرو بر صنعت خودروسازی منجر به تولید وانت‌های اسپرت مدرن نظیر شورولت HHR، هولدن کومودور یوت (Commodor Ute)، فورد F150 رپتور، رم 1500 TRX، تویوتا تاندرا TRD Pro، جی‌ام‌سی سییرا ۱۵۰۰ دنالی، هوندا ریج‌لاین اسپرت، جیپ گلادیاتور اسپرت، جی‌ام‌سی سایکلون، فورد شلبی F150 سوپر اسنیک، تسلا سایبرتراک و مفهومی‌های بسیاری شد. سگمنت وانت‌های اسپرت امروزی، ماهیت وجودی خود را مدیون وجود شورولت الکامینو است.

۸. تویوتا هایلوکس (تاکوما)

مدل هایلوکس (Hilux) برند تویوتا که در بازار آمریکای شمالی با نام تاکوما (Tacoma) عرضه می‌شود، بدون شک موفق‌ترین تجربه این خودروساز ژاپنی در رقابت با تراک‌های غول آمریکایی است. اگرچه تویوتا در سال ۲۰۰۰ نسل اول وانت سایز بزرگ خود با نام تاندرا (Tundra) را برای رقابت با هیولاهای آمریکایی روانه بازار کرد اما استقبال از تاندرا به دلیل وجود رقبای برتر آمریکایی چندان مورد استقبال بازار جهانی (مخصوصا بازار آمریکای شمالی/کانادا و ایالات متحده آمریکا) قرار نگرفت.

در عوض تاکوما (هایلوکس) از کلاس وانت‌های سایز متوسط (هم کلاس با خودروهایی چون شورولت کلورادو، فورد رنجر و نیسان ناوارا) با استقبال گرمی مواجه شد و فروش بسیار خوبی را در بازار آمریکای شمالی و خاورمیانه (از جمله ایران و کشورهای حاشیه شاخاب پارس) تجربه کرد. امروزه تویوتا هایلوکس یکی از بهترین و بادوام‌ترین محصولات صنعت خودرو در سگمنت تراک‌های سایز متوسط به حساب می‌آید.

تالیف و نوشته: شهاب انیسی