روند تکامل فرمان خودرو از سال 1886 تا امروز

تاریخچه فرمان خودرو درست مانند خود آن به سال‌های دور و دراز بر می‌گردد. طبیعتا فرمان با ظهور اولین خودرو در تاریخ پدیدار شد و در طول زمان شکل‌های مختلفی به خود گرفت. با گذشت زمان کمپانی‌های مختلف با طراحی فرمان‌های عجیب و غریب، نبوغ و خلاقیت خود را به رخ یکدیگر کشیدند.

فرمان خودرو عالم گسترده‌ای دارد. قطعه‌ای که در ابتدا از آن به عنوان فرمان خودرو یاد می‌شد، چیزی جز یک اهرم یا دسته نبود که بالای آن دایره‌ای کوچک قرار داشت و برای کنترل خودرو مورد استفاده قرار می‌گرفت. حالا با گذر زمان و پیشرفت صنعت خودروسازی، فرمان‌ها نیز تغییر کرده و به دایره‌هایی با پوشش‌ چرمی باکیفیتی تبدیل شده‌اند که انواع و اقسام دکمه‌ها را روی خود جای می‌دهند.

مروری بر تاریخچه فرمان خودرو

دهه منتهی به ۱۹۰۰

آنچه ما امروزه به عنوان فرمان خودرو می‌شناسیم با آنچه در خودروهای اولیه به چشم می‌خورد، زمین تا آسمان متفاوت است. در واقع مسئولیت کنترل خودرو در نمونه‌های نخستین بر عهده یک اهرم ساده بود. به طول مثال، می‌توان از Benz Patent Car و Daimler Wire Wheel Car، به عنوان نمونه‌هایی مثال زد که به این سیستم نه چندان پیشرفته مجهز بودند. نکته جالب این است که در آن زمان، چیزی به عنوان «ایمنی فرمان» وجود نداشت و تنها معیار، به اصطلاح «کار کردن» آن بود.

سال ‌های اولیه ۱۹۰۰

حدودا سال 1900 بود که فرمان خودرو با آن شکل و شمایلی که ما می‌شناسیم، ظهور کرد. همانطور که حدس می‌زنید، این فرمان گرد و دایره‌ای شکل نخستین بار در محصولات Daimler دیده و پس از گذشت مدتی جایگزین اهرم سنتی معروف شد. این فرمان که به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نوآوری‌های تاریخ صنعت خودروسازی و اساس فرمان‌های امروزی شناخته می‌شود، روی پایه‌ای بلند سوار بود.

دهه ۲۰ میلادی

طبیعتا فرمان‌هایی که در خودروهای دهه 20 میلادی دیده می‌شدند، از نیاکان خود بسیار پیشرفته‌تر بودند. در آن زمان به نقطه‌ای از تاریخ رسیده بودیم که درست در بخش مرکزی این فرمان‌ها، بوق خودرو تعبیه شد. این نوآوری مهم توسط کمپانی بزرگ Mercedes-Benz پیشنهاد شد و تا چندین دهه اساس فرمان و بوق‌های امروزی باقی ماند.

دهه ۵۰ میلادی

این دهه شروع تغییراتی طلایی بود. در این دوره، فرمان‌ها به دایره‌های آهنی نازکی تبدیل شدند که رویشان با روکشی چرمی پوشیده می‌شد. حالا دیگر این بخش مهم مجهز به تکنولوژی و ویژگی‌هایی شده بود که پیش‌تر وجود نداشت، ویژگی‌هایی مانند چراغ راهنما یا اهرمی برای تعویض دنده. در همین دهه بود که تکنولوژی نور بالا (تنظیم نور چراغ‌های جلویی خودرو) و اهرم کنترل آن در کنار فرمان قرار گرفت. این فناوری‌ها نسبت به مدل‌های قدیمی ایمن‌تر بوده و فضای کمی اشغال می‌کردند.

دهه ۷۰ میلادی

پس از گذشت دو دهه از زمانی که تکنولوژی‌های جدید وارد کابین خودروها شدند، حالا نوبت به درخشش نوآوری‌های این صنعت در دهه 70 رسیده بود. طبق معمول مرسدس-بنز افسانه‌ای وارد عمل شد و «فرمان ایمنی» یا همان «Safety Steering Wheel» را جایگزین فرمان‌های سنتی کرد. حالا دیگر این تکنولوژی به یک ویژگی ایمن و مطمئن تبدیل شده و به سیستم کنترل کروز نیز مجهز بود.

دهه ۸۰ میلادی

فرمان ایمنی مرسدس-بنز که قدمت آن به دهه پیشین باز می‌گشت، نوید بخش یک ایده جدید بود. آن ایده چیزی نبود جز قرار دادن ایربگ‌ در فرمان خودرو. این تصمیم 10 سال بعد عملی شد و در این دوران خودروهایی ارائه شدند که ایربگ آن‌ها در فرمانشان تعبیه شده بود. در آن زمان ایربگ‌ها به قدری بزرگ و جا گیر بودند که طراحی آن‌ها به شدت دشوار بود.

دهه ۹۰ میلادی

در این دهه به لطف خودروهایی که مرسدس-بنز تولید کرد، فرمان‌ها ظاهر مدرن‌تری به خود گرفتند. حالا دیگر قرار دادن ایربگ در فرمان آنقدرها هم سخت نبود، چرا که طراحی آن‌ها تغییر کرده بود. در این دهه بود که انواع و اقسام دکمه‌ها به فرمان اضافه شدند و هر کدام مسئولیت مشخصی مانند تنظیم صدا و… را بر عهده داشتند. این نقطه، سرآغاز حیات فرمان‌های مدرنی بود که امروزه در مدل‌های روز دنیا می‌بینیم.

سال ‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰

در این دوران ظاهر فرمان‌ خودروها از همیشه مدرن‌تر و تعداد دکمه‌های قرار گرفته روی آن‌ها از همیشه بیشتر بود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در طراحی آن‌ها دیده می‌شد، کوچک‌تر شدن اندازه ایربگ‌‌ها بود. مرسدس-بنز هم طبق معمول از این فرصت استفاده و فرمان‌های جدیدی را معرفی کرد که به طرز قابل توجهی کوچک شده بودند.

سال‌ های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰

در این سال‌ها طراحی دهه قبلی به شکل قابل توجهی اصلاح شد و تغییر کرد. کنترل‌های لمسی جایگزین دکمه‌های قدیمی و معمول شدند و آلومینیوم به بخش جدا نشدنی طراحی فرمان‌ خودرو تبدیل شد. دیگر کسی نگران ایمنی فرمان‌ها نبود، چرا که در طراحی و ساخت آن‌ها بیش از همیشه دقت می‌شد.

فرمان هایی با طراحی خاص

چندی پیش کمپانی Tesla با معرفی Model S، انقلابی در زمینه طراحی فرمان خودرو به پا کرد، اما جالب است بدانید که این کمپانی، اولین خودرویی نیست که چنین فرمان عجیب و غریبی طراحی کرده است. سال‌ها پیش از تسلا، خودروسازانی بودند که با طراحی فرمان‌هایی عجیب و خاص، نامشان سر زبان‌ها افتاد.

مِسِرشمیت KR200

Fritz Fend مهندس هواپیما و کسی بود که این اسکوتر سه چرخ را طراحی کرد. بعدها Messerschmitt KR200 توسط نیرو هوایی آلمان تولید شد و از سال‌های 1955 تا 1964 در بازار حضور داشت.

اگر دقت کنید، متوجه می‌شوید که طراحی کلی این فرمان تا حد زیادی به فرمان تسلا Model S شباهت دارد، اما از آن بزرگ‌تر است.

سیتروئن DS

طراحی فرمان Citroen DS در زمان خودش، یعنی بین سال‌های 1955 تا 1975، یک نوآوری بسیار خلاقانه محسوب می‌شد. طراحی داخلی این خودرو فرانسوی به قدری تخیلی و عجیب بود که گویی از آینده به گذشته سفر کرده بود. با اینکه در آن دوران هنوز خبری از ایربگ‌ و انواع و اقسام سیستم‌های ایمنی امروزی نبود، اما این کمپانی با نبوغ خود فرمانی طراحی کرد که در صورت برخورد با مانع و بروز تصادف خم می‌شد تا از شدت آسیب وارده به راننده و سوراخ شدن قفسه سینه او جلوگیری کند.

پلیموث فیوری

در دهه 60 میلادی، صنعت خودروسازی آمریکا در اوج می‌درخشید و هر روز سر و کله خودروهای زیبا و جذابی در بازار پیدا می‌شد. در بین تمامی خودروهای خوش ساختی که در آن روزهای طلایی متولد شدند، نسل دوم Plymouth Fury بیش از دیگر مدل‌ها به چشم می‌آمد.

شاید یکی از مواردی که در کنار تکنولوژی پیشرفته و طراحی نوآورانه فیوری بیش از ویژگی‌های دیگر جلب توجه می‌کرد، فرمان خاص و تک آن بود. بعدها شکل و شمایل فرمان این خودرو، الهام بخش طراحان کمپانی‌های بزرگ این صنعت شد.

آستن مارتین لاگوندا سری ۲

Aston Martin Lagonda Series 2 که در سال 1976 به عرصه صنعت خودرو قدم گذاشت، یکی از گران قیمت‌ترین محصولات زمان خودش بود. نسل دوم این مدل، تکنولوژی‌هایی را به همراه داشت که هیچ کسی حتی در خواب هم نمی‌دید.

این خودرو در آن زمان، مجهز به یک صفحه نمایش تمام LCD بود که جایگزین صفحه‌ها و دکمه‌های سنتی و قدیمی شده بود. شاید یکی از دلایلی که این محصول خودرویی فوق مدرن محسوب می‌شد، طراحی ساده و مینیمال و در عین حال خاص و تک فرمان آن بود. فرمان در واقع یک دایره نسبتا بزرگ و توخالی بود که دید واضحی از صفحه نمایش ارائه می‌داد، دسترسی به دکمه‌ها را سهل می‌کرد و با روکشی از چرم سبز رنگ پوشیده شده بود.

سوبارو XT

طراحی Subaru XT انقلابی در خط تولید این کمپانی به پا کرد، چرا که با دیگر مدل‌های آن زمان، یعنی خودروهای سال 1985، متفاوت بود. به طور کلی طراحی آن به گونه‌ای بود که عملکرد عادی موتور نه چندان قدرتمندش آنچنان به چشم نمی‌آمد، در نتیجه همه از انتخاب این محصول راضی بودند.

این خودرو هم مانند بسیاری از موارد این لیست ویژگی‌هایی داشت که مدل‌های هم دوره‌اش از آن‌ها بی بهره بودند، مواردی مانند کنترل کامپیوتری گیربکس و موتور، صفحه دیجیتالی و… .

نکته جالب این است که برای طراحی کابین این خودرو، از کابین هواپیما الهام گرفته شده بود. یکی از مواردی که در همان ابتدا جلب توجه می‌کرد، فرمان XT بود که هیچ شباهتی به فرمان خودروهای دیگر نداشت. تنها دو دکمه رو آن دیده می‌شد که هر دو به سیستم کروز کنترل مربوط بود. صفحه نمایش دیجیتال پشت آن همراه با فرمان می‌چرخید و همین باعث خاص شدن این خودرو و فضای داخلی کابینش می‌شد.

منبع: autoevolution / autoclassics

نویسنده و مترجم: پرستو مهدی قلیخان