درست بر عکس بازار ایران، بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی میل زیادی به خودروهای ون باری و ون‌های چند منظوره (MPV) نشان می‌دهند. این دقیقا در حالی است که بازار ایران معمولا جز به منظور حل و نقل تعداد نفرات زیاد، به سوی خودروهای ون نمی‌روند، در نتیجه MPVها به هیچ عنوان در کشور ما طرفدار ندارند.
البته موضوع تنها به MPVها محدود نمی‌شود. این بی‌طرفداری در برخی دیگر از کلاس خودروها نظیر استیشن واگن‌ها نیز صدق می‌کند. با داشتن بودجه محدود، مشتریان ایرانی در این بازار بی تنوع یا ترجیح می‌دهند یک خودرو سدان یا کراس اوور را برای ترددهای روزمره و مسافرت‌های خود انتخاب کنند یا در صورت نیاز به حمل و نقل بار به سراغ انواع کلاس‌های وانت بروند. در نتیجه خودروهایی چون انواع ون و MPV جز در سازامان‌ها و ارگان‌های دولتی (نظیر شرکت پست) به کار گرفته نمی‌شوند.
با محبوبیت کلاس وانت در ایران، بسیاری از شرکت‌های خودروساز داخلی اقدام به تولید نسخه‌های مختلف و معمولا مونتاژی خودروسازان چینی کرده‌اند تا به این بازار بی‌تنوع اندکی روح ببخشند. اما همه افراد به وانتی چون زامیاد جونیور (نیسان آبی) با توان حمل ۲ تن بار نیاز ندارند. شرکت‌های کوچک برای ارسال بسته‌های کوچک و کم حجم در مسیرهای شهری به خودروهایی ارزان‌تر، جمع و جور و کم استهلاک نیاز دارند تا محصولات خود را در شبکه‌ای ریزتر اما پیچیده تر به مقصد ارسال کنند. اینجا دقیقا جایی است که وانت‌های کوچک درون شهری نیم تن وارد میدان می‌شوند.
وانت نیم تن در ایران
تا چند سال پیش سبک‌ترین وانت بازار ایران را خودروهایی چون وانت مزدا تک و دو کابین، کارا و وانت پیکان بر دوش می‌کشیدند. اما در سال‌های اخیر شرکت رنو پارس توانست نسخه وانت تندر ۹۰ را در تیراژی محدود به منظور سنجش بازار روانه خط تولید کند که اتفاقا با استقبال خوبی مواجه شد.
به صورت همزمان دو شرکت خودروساز دولتی ایران یعنی ایکو (ایران خودرو) و سایپا نیز وانت‌های انحصاری سبک وزن خود با نام‌های وانت آریسان و ۱۵۱ را روانه بازار کردند. وجه مشترک تمامی این وانت‌ها در کلاس بندی وزنی و توان حمل بار تا حدود ۵۰۰ کیلوگرم است. شاید تصور می‌شد که وانتی با این مشخصات فنی نه چندان چشمگیر، در بازار ایران مقبول واقع نشود اما کسانی که نیاز به باربری سبک داشتند برای تهیه این دست خودروها صف کشیدند.
رنو اکسپرس، جدید از خانواده‌ای قدیمی
رنو همانند دیگر همتایان اروپایی خود در ساخت و تولید خودروهای MPV و ون‌های باری و البته وانت‌های سبک وزن تبحر دارد. در نتیجه ساخت خودرویی از این کلاس برای رنو تجربه نوینی به حساب نمی‌آید. عرضه خانواده ون‌های اکسپرس رنو به سال 1985 و تولید خودرویی بر پلتفرم نسل دوم رنو 5 باز می‌گردد که در دو نسخه MPV و وانت به تولید رسید. این خودرو در بازارهای مختلف جهان با نام‌های دیگری چون اکسترا (Extra) و رَپید (Rapid) نیز شناخته می‌شد.
این خودرو در سال ۱۹۹۷ با محصول جدیدی با نام کانگو (Kangoo) جایگزین شد که وابسته به بازار تولیدی با نام نیسان کوبیستار (Kubistar) و مرسدس بنز سیتان (Citan) نیز شناخته می‌شود. رنو برای تامین بازارهای دیگر جهان و عدم تداخل مدل‌ها با یکدیگر، مدل مشابهی را از زیر مجموعه رومانیایی داچیا با نام داکر (Dokker) روانه بازارهایی کرد که کانگو در آن حضور نداشت.
وجه اشتراک این سه مدل تولید در قالب MPV و همچنین وانت بود که با تغییر مهندسی از نسخه MPV حاصل می‌شدند. حال رنو با معرفی نسل سوم کانگو (با نام دیگر اکسپرس ون) برای آغاز تولید در سال ۲۰۲۱ از نسخه وانت جدیدی پرده برداری کرده است که بر پلتفرم نسل سوم کانگو و در نسخه وانت با نام اکسپرس پیکاپ به تولید خواهد رسید که یادآور خانواده پیکاپ‌های نسل اول رنو اکسپرس (۱۹۸۵- ۲۰۰۰) خواهد بود.
مشخصات رنو اکسپرس پیکاپ
وانت جدید رنو با نام اکسپرس پیکاپ که بر پلتفرم اکسپرس ون بنا شده است، در حال حاضر نسخه تغییر یافته از سوی شرکت فوکاچا ایتالیا است. هیچ یک از این دو خورو تا پیش از سال 2022 به تولید انبوه نخواهند رسید در نتیجه در حال حاضر نمی‌توان اطلاعات فنی دقیقی از آن‌ها کسب کرد. تا کنون رنو تنها اطلاعات فنی نسخه MPV یا همان اکسپرس ون را منتشر کرده است که انتظار می‌رود در نسخه اکسپرس پیکاپ نیز یکسان باشد. در نتیجه دو پیشرانه متفاوت چهار سیلندر یورو پنج برای این خودرو عرضه شده است که نسخه 1.5 لیتری آن از نوع دیزلی و نسخه 1.6 لیتری آن از نوع بنزینی است که مشخصات نسخه بنزینی آن به شرح زیر است.
1.6 SCe 110
تعداد سیلندر/سوپاپ 16/4
حجم (سی‌سی) 1598
قدرت (اسب بخار) در دور 5500/110
گشتاور (نیوتون.متر) در دور 4000/156
گیربکس 5 سرعت دستی
شتاب 0-100 (ثانیه) 11.5
مصرف سوخت متوسط (لیتر در 100 کیلومتر) 7.8
همکاری رنو با فوکاچا
تبدیل وانت به شاسی بلند یا تبدیل MPV به وانت در حقیقت با اعمال تغییرات مهندسی در نسخه اولیه و تغییر فرایند تولید حاصل می‌شود. در نتیجه دو خودرو جدید اکسپرس ون و اکسپرس پیکاپ هر دو بر یک پلتفرم اما با دو کاربری متفاوت طراحی شده‌اند.
در تصاویر رسمی رونمایی رنو اکسپرس پیکاپ، این خودرو با لوگو شرکت ایتالیایی فوکاچا (Focaccia) دیده می‌شود. گروه فوکاچا ایتالیا یک شرکت قدیمی با سابقه بیش از 60 سال فعالیت در زمینه صنعت خودرو است که تخصص آن تغییر کاربری انواع و اقسام خودرو و تبدیل خودروهای معمولی به نسخه‌های آمبولانس، آتش نشانی، ویژه حمل معلولین و خودروهای ویژه پلیس است.
با توجه به مشاهده لوگو شرکت فوکاچا بر وانت جدید رنو و تولید این محصول به موازات نسل سوم کانگو، پرواضح است که فرایند مهندسی تبدیل نسخه MPV نسل سوم کانگو (اکسپرس ون) به وانت از سوی شرکت باسابقه و باتجربه فوکاچا انجام شده است.
بر اساس گفته‌ها اکسپرس وانت ویژه مناطق خاورمیانه و آفریقای شمالی (منطقه مِنا) در نظر گرفته خواهد شد چرا که دو نسخه کانگو و داکر در حال حاضر در سایز بازارهای جهانی به فروش می‌رسند.
در صورت ورود این مدل به منطقه منا امکان آن وجود دارد که اکسپرس پیکاپ در نسخه بنزینی برای بازار ایران در نظر گرفته شود اما این مهم تنها به شرط برقراری شرایط پایدار اقتصادی و به دور از تحریم‌های سنگینی است که هم اکنون بر کشورمان سایه انداخته است. با این توصیف نمی‌توان انتظار داشت که این خودرو زودتر از پنج سال آینده پایش به بازار کشور باز شود.
نویسنده: شهاب انیسی
