صنعت خودروسازی افغانستان و چالش‌های آن

برای کشوری همچون افغانستان که در طول سال‌ها درگیر جنگ داخلی و مبارزه با تروریسم است صنعت خودروسازی مفهوم چندان ملموس و اشتغال‌زایی نیست.

اختلافات داخلی شدید در کنار جنگ‌های داخلی در افغانستان سبب شده که صنعت خودروسازی این کشور فرصت چندانی برای رشد و شکوفایی در اختیار نداشته باشد. مردم افغانستان آشنایی چندانی با مفهوم خودرو ملی ندارند و صنعت خودروسازی این کشور فاصله زیادی با تولید عمده یک خودرو ملی دارد.

واقعیت آن است که در حال حاضر صنعت خودروسازی افغانستان حرف چندانی برای گفتن ندارد. البته نباید این نکته را نادیده گرفت که در طی سال‌های گذشته وضعیت نسبت به گذشته به مراتب بهتر شده است و در مواردی استارتاپ‌هایی جهت تولید خودروی ملی در این کشور آغاز به کار می‌کنند که البته آینده روشنی نیز برای آن‌ها قابل تصور نیست چرا که بیشترشان در نیمه راه به دلیل مشکلات عمده زیرساختی رها می‌شوند.

به‌عنوان نمونه چندی پیش یک استارتاپ افغانستانی با نام امین نور اقدام به معرفی چند نمونه وانت و ون‌ سواری کرد و حتی ۲۰۰ دستگاه از این خودروها را راهی بازار کرد. همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که جوانان افغانستانی با وجود چالش‌های فراوان خواهان حرکت به سمت توسعه و استقلال بیشتر در حوزه‌های مرتبط با اشتغال‌زایی هستند و صدالبته استعداد لازم در این حوزه را نیز دارند. البته که نه تنها استارتاپ‌های فعال در حوزه خودروسازی که به طور کل تمامی شرکت‌های فعال در افغانستان فارغ از نوع فعالیتی که دارند با چالش‌های اساسی مواجه هستند. علاوه‌بر چالش‌های امنیتی مشکلاتی همچون قطع پیوسته برق و نبود تمایل بین مردم افغان برای خرید محصولات داخلی کشورشان این فعالان اقتصادی را نسبت به ادامه فعالیتشان ناامید و با چالش مواجه کرده است.

تویوتا کرونا؛ سلطان بلامنازع صنعت خودروسازی افغانستان

بازار خودروسازی افغانستان در حال حاضر در سیطره مدل‌های دست دوم وارداتی است. این مدل‌ها بیشتر از کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون امارات متحده عربی و همچنین ژاپن وارد افغانستان شده و البته از کیفیت چندان بالایی نیز برخوردار نیست.

ناگفته نماند که دولت افغانستان واردات خودروهای دست دوم خارجی با عمر بیشتر از ۱۰ سال را ممنوع اعلام کرده تا حداقل از این طریق کمی وضعیت صنعت خودروسازی این کشور را بهبود بخشد.

نکته دیگری که نباید نادیده گرفت آن است که افغانستان فارغ از صنعت خودروسازی فوق العاده ضعیف و مصرف‌کننده‌ای که دارد از زیرساخت‌های مناسبی نیز برای رانندگی برخوردار نیست. جاده‌های این کشور حتی در مناطق عیان‌نشین نیز آسفالت نبوده و همچنین خیابان‌های آسفالت شده آن نیز پر از چاله و دست‌انداز است. به همین جهت و با در نظر گرفتن زیرساخت‌های نه چندان مناسب طبیعی است که مردم این کشور به سمت خودروهایی با مقاومت بالا و صدالبته برچسب قیمتی ارزان‌قیمت بروند. از جمله خودروهایی که هر دو فاکتور مذکور را در اختیار داشته و در مدل‌ها و نسل‌های مختلف در افغانستان یافت می‌شود کرولاست.

محبوبیت و مقبولیت کرولا در افغانستان به حدی است که مردم عام این کشور به انواع خودروهای کامپکت و سدان کرولا می‌گویند و صد البته که کرولاهای تولیدی تویوتا جایگاه خاص‌تر و ویژه‌تری دارند. تویوتا کرولا در مدل‌ها و انواع مختلف به وفور در شهرهای مختلف افغانستان موجود است و همین موضوع نیز سبب شده که چالش تامین قطعات یدکی خاصی پیرامون این مدل مطرح نباشد.

جالب است بدانید که سلیقه مردم افغان نیز شباهت بالایی با مردم کشورمان داشته و آن‌ها نیز همچون ایرانیان بیشتر متمایل به خرید خودروهایی با رنگ سفید و خنثی هستند.

با وجود آنکه تویوتا کرولا در طیف رنگی گسترده همچون مشکی، سبز، آبی زرد و سفید در بازار افغانستان موجود است اما مردم این کشور بیشتر ترجیح می‌دهند سراغ مدل‌هایی سفید رنگ بروند تا به این واسطه گردوخاک را به خصوص در شهرهایی همچون کابل کمتر حس کنند.

حتی تاکسی‌های موجود در شهرهای بزرگ افغانستان همچون کابل نیز کرولا هستند و براساس آمارهای منتشر شده گفته می‌شود ۸۰ درصد تراکم خودروهای موجود در پایتخت افغانستان را تویوتا کرولا تشکیل می‌دهد. یکی از چالش‌های این خودرو در افغانستان آن است که در طی سال‌های گذشته برخی گروه‌های تروریستی با ساختار کرولا کاملا آشنا شده و این خودرو به یکی از وسایل نقلیه محبوب این گروه تروریستی برای انجام عملیات‌های انتحاری است.

جنگ‌های داخلی، مانع ورود خودروهای خارجی

بازار خودرو افغانستان را می‌توان یک بازار تشنه دانست که نسبت به انواع مختلف خودرو به خصوص خودروهای کامپکت تمایل فراوانی داشته و به همین جهت نیز کارشناسان معتقدند که واردات این دست از مدل‌ها قطعا در این کشور موفقیت‌آمیز خواهد بود. البته که نمونه‌های دست دوم جمع‌وجور نیز در بازار این کشور به وفور یافت می‌شود. نمونه‌هایی که گاها فرسوده و غیرقابل استفاده تلقی می‌شوند.

با توجه به نبود رقبای چندان جدی اگر چالش جنگ و از بین رفتن سرمایه اولیه در افغانستان مطرح نبود قطعا بازار این کشور برای بسیاری از کمپانی‌های خودروسازی جذابیت بالایی داشت. اما متاسفانه چالش جنگ‌های داخلی و وجود گروهک‌های تروریستی همچون طالبان به کمپانی‌های خودروسازی اجازه نمی‌دهد که ریسک حضور در این کشور را بپذیرند. به همین جهت نیز صنعت خودروسازی افغانستان نه تنها پویا نبوده بلکه جولانگاه مدل‌های دست دوم بی‌کیفیت است.

برای مقایسه کشور هندوستان را در نظر بگیرید که با وجود داشتن صنعت خودروسازی نسبتا پویا که حداقل درحال تلاش برای رشد است یک بازار بالقوه عالی برای خودروسازان بین‌المللی محسوب می‌شود و اتفاقا شرکت‌های خودروسازی مختلفی نیز در این کشور فعالیت دارند.

مقامات افغانستان این کشور را قبرستان خودروهای قدیمی می‌دانند و به همین جهت نیز آمادگی صددرصدی خود را به جهت راه‌اندازی و تاسیس خط تولید خودرو اعلام کرده‌اند. جالب است بدانید مقامات افغانستان معتقدند که سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو در این کشور هیچ ریسکی به دنبال ندارد.

نویسنده: زهرا ملکی