تفاوت نظام قیمت‌گذاری خودرو از فورد تا ایران خودرو!

تا صحبت از قیمت‌گذاری در حوزه خودرو ایران می‌شود، نام شورای رقابت به میان می‌آید. ناگفته پیداست که قیمت‌گذاری خودرو در داخل ایران به شدت انحصاری و دستوری شده و همین مساله بخش مهمی از مشکلات این حوزه را به تنهایی به دوش می‌کشد.

اما اگر کمی پایمان را فراتر بگذاریم، نظام قیمت‌گذاری متفاوت‌تری را در کشورهای دیگر شاهد خواهیم بود. یعنی دقیقا بر خلاف جاده یک طرفه قیمت‌گذاری خودرو، شاهد یک نظام رقابتی و مبتنی بر بازار در کشورهای دیگر هستیم که به یک خیابان پهن و دو طرفه تبدیل شده است.

نگاهی به نظام قیمت گذاری خودرو

قیمت‌گذاری مبتنی بر بازار، قیمت‌گذاری بر اساس ارزش برند و مبتنی بر ارزش محصول، تنها بخشی از روال قیمت‌گذاری در کشورهای دیگر است که به مرور توانسته یک نظام رقابتی را در حوزه خودرو برقرار کند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که هزینه‌های تولید در داخل ایران بالا است و شاید به همین خاطر هم نتوان انتظار یک بازار رقابتی و قیمت‌گذاری مبتنی بر بازار را از این حوزه داشت. با این حال، آنچه که از لابه‌لای صحبت مدیران دولتی می‌توان دید، تاکید بسیاری است که روی رقابت در بازار خودرو می‌شود. علم اقتصاد اینطور می‌گوید که برای ایجاد رقابت در یک بازار باید عرضه و تقاضا همسو با یکدیگر بوده و به میزان کافی خریدار و فروشنده در بازار وجود داشته باشد. مساله‌ای که شاید چندان نتوان در بازار خودروی داخل مشاهده کرد.

اما کشورهای دیگر به چه شکلی قیمت‌گذاری خودرو را انجام می‌دهند که باعث شده نظام قیمت‌گذاری در مسیر درست خود باشد؟ نکته‌ای که در همین ابتدا می‌توان به آن اشاره کرد، تمایل به آزادسازی قیمت در کشورهای مختلف است که آنها را از ایران متمایز کرده است. مساله‌ای که در ایران از سال 91 با مانعی به نام شورای رقابت روبه‌رو شد تا نتواند آنگونه که لازم است محقق شود. شورای رقابت ابتدا به مرجعی برای قیمت‌گذاری تمام محصولات خودروسازی معرفی شد اما به مرور از پروسه قیمت‌گذاری برخی خودروها کنار گذاشته شد.

نظام قیمت گذاری پویا

نکته مهمی که در بازارهای کشورهای دیگر مشاهده می‌شود، نظام قیمت‌گذاری پویاست که حتی در صنایعی مانند هوانوردی یا خرده‌فروشی هم دیده می‌شود. اما یک نکته ضروری در این رابطه وجود دارد که باعث شده این نظام قیمت‌گذاری برای ایران چندان قابل تحقق نباشد. مساله‌ای به نام داده‌ها و اطلاعات شفاف و کامل که اساسا در اقتصاد ایران به یک حلقه مفقوده تبدیل شده است. حتی در ماجرای پرداخت یارانه‌های ماهانه هم دولت با این خلاء روبروست و پس از سال‌ها واریز این رقم یارانه، نتوانسته برنامه‌ای برای توزیع بهتر آن و حذف برخی گروه‌ها داشته باشد. دلیل آن هم روشن است: اطلاعات شفاف و کاملی از سیستم خانوارها در اختیار نیست. همین اتفاق در حوزه خودرو و قیمت‌گذاری هم به چشم می‌خورد. اگر تمام موانع برای آزادسازی قیمت خودرو و ایجاد یک نظام قیمتی آزاد وجود داشته باشد، باز هم نبود نظام اطلاعاتی شفاف و کامل به این بخش آسیب می‌زند.

تجربه بی ام و

یکی از نظام‌های مرسوم قیمت‌گذاری خودرو در کشورهای دیگر، نظام مبتنی بر بازار است که با عنوان نظام رقابتی هم شناخته می‌شود. بی ام و یکی از همین شرکت‌ها است که بر اساس این نظام، خودروهای خود را قیمت‌گذاری می‌کند.

آنطور که در استراتژی قیمت‌گذاری بی ام و هم می‌توان مشاهده کرد، برنامه این برند به گونه‌ای چیده شده که برخی از انواع خودروها به دلیل کیفیتی که دارند، قیمت متفاوت‌تری را هم تجربه می‌کنند.

تفاوت در فورد

اما فورد را باید کمی متفاوت‌تر از دیگر برندها دانست. این شرکت تلاش می‌کند قیمت‌هایی را در نظر بگیرد که برای گروه بیشتری قابل پرداخت و تامین باشد. استراتژی فورد بر خلاف بی ام و، لزوما ارائه یک خودروی لوکس به مشتریان خاص نیست. فورد به عنوان چهارمین خودروساز بزرگ دنیا در سال‌های اخیر، تمرکز خود را روی این گذاشته که یک تصویر شفاف و روشن از برند خود ارائه کند و محصولات خود را بر اساس وضعیت بازار قیمت‌گذاری کند.

روش قیمت گذاری فولکس واگن

این شرکت استراتژی قیمت‌گذاری خود را طبق عوامل مختلفی ایجاد کرده است. فولکس واگن خودروهای متفاوتی را در کشورهای مختلف تولید کرده و قیمت‌های ارائه شده آن بر اساس راحتی، ظاهر، مشخصات فنی و دیگر موارد، تعیین می‌شود.

همین چند نمونه از برندهای خارجی به خوبی نشان می‌دهد که نمی‌توان یک استراتژی واحد برای کلیه خودروسازان لحاظ کرد.

در عین حال، بخشی از قیمت‌گذاری خودرو در کشورهای دیگر بر اساس ارزش برند مربوطه در خودروسازی است. در حالی که  در ایران دو برند دولتی خودروساز، هنوز با زیان‌های بسیاری روبرو هستند و به جای ایجاد یک برند مشتری‌مدار، به گزینه‌های ناگزیر برای مشتری تبدیل شده‌اند. یعنی راه بسیاری تا رسیدن به یک عنوان برند و جلب مشتری دارند.

آنچه که باعث جذب مشتری این دو برند داخلی در طول این سال‌ها شده، بی‌شک استیصال مصرف‌کننده برای داشتن خودرویی ارزان‌تر با شرایط راحت‌تر است که آنها را به سمت این برندها می‌کشاند. در این میان، داشتن یک استراتژی و برنامه مشخص و بلندمدت برای بازار خودرو باعث شده تا برندهای مهم دنیا بتوانند به غول‌های صنعت خودروسازی تبدیل شوند.

نویسنده: سپیده اشرفی