توافق هسته‌ای برجام می‌توانست راه ورود تکنولوژی‌های مختلف را به ایران باز کند. در این بین ورورد شرکتهای خودروسازی در ایران می‌توانست راه دستیابی ایران به تکنولوژی‌های جهانی خودروسازی را هموار کند. تحریم ایران سبب شد بسیاری از شرکتهای خارجی برای همیشه از ایران خارج شوند و رویای حضور ایران در بازارهای جهانی به فراموشی سپرده شود. قرار بود چهار پروژه صنعت خودرو سازی براساس یک توافقنامه همکاری مشترک (جوینت ونچر) بین گروه خودرو سازی رنو با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، سیتروئن با سایپا، فیات و فولکس واگن با ماموت در ایران کلید بخورد اما تحریم‌ها علیه ایران سبب شد که این شرکت‌ها فعالیت خود را متوقف کرده و تنها به خدمات پس از فروش اکتفا کنند.
نگاهی به تعلیق قرارداد رنو با ایدرو
سال ۱۲۹۷ بود که اولین خودروی رنو وارد ایران شد. این شرکت خودروسازی فرانسوی از سال‌های دور حضور خود را رفته رفته در ایران پر رنگ کرد تا اینکه در سال ۱۳۸۱ طی قراردادی با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) وارد صنعت خودروسازی ایران شد. اولین توافقنامه جونیت ونچری رنو در سال ۱۳۸۲ به امضا رسید که بعد‌ها رنو پارس نام گرفت. تندر۹۰ اولین خودرویی بود که در با همکاری رنو در پارس خوردرو تولید شد. تولید مگان در سال ۱۳۸۹ در پارس خودرو آغاز شد و همچنین رنو توانست موتور تندر ۹۰ را در مگاموتور تولید کند. سال‌های ۹۰ و ۹۳ سال‌های موفقی برای رنو بود. لغو برجام و بازگشت تحریم‌ها، رنو را مجبور به خداحافظی کرد و پس از آن رنو طی قراردادی با ایدرو تنها خدمات پس از فروش خود را در ایران فعال نگه داشت.
ماجرای قرارداد سیتروئن با ایران
فعالیت سیتروئن از سال ۱۳۴۵ با تولید ون‌های 2CV آغاز شد. سایپا پس از موفقیت در فروش ون‌های سیتروئن برخی دیگر از محصولات آن را نیز به ایران آورد. سایپا که تا سال ۱۳۵۰ فقط ۱۰۳۵ خودرو تولید کرده بود تا ۱۳۵۹ توانست ۱۲۳ هزار خودرو تولید کند. مونتاژ ژیان در ابتدای دهه ۶۰ پایان یافت و نام سیتروئن در ایران کمرنگ شد. دهه ۷۰ بود که قرار شد سیتروئن تا مدل زانتیا تولید شود. سال‌های ۱۳۸۰ بود که خودروهای زانتیا در جاده‌های ایران دیده شد. موفقیت زانتیا باعث شد تا همکاری سایپا و سیتروئن به سطح بالاتری برسد. پس از قطع تولید زانیتا در اواخر دهه ۸۰، سدان C4 آن بود که با وجود تحریم‌ها به ایران نیامد. سیتروئن چند مدل خودرو نیز وارد ایران کرد که به دلیل تنش‌های اقتصادی نتوانست سهمی از بازار داشته باشد. برگشت تحریم‌ها سیتروئن را پس از ربع قرن فعالیت در ایران مجبور به خداخافظی کرد و حالا پس از چند دهه همکاری موفق با سایپا، تنها خدمات پس از فروش سیتروئن در ایران فعال است.
توقف فعالیت فولکس واگن در ایران
سال ۱۳۹۶ بود که شرکت آلمانی فولکس واگن از فروش محصولات خود در ایران خبر داد و با شرکت ماموت خودرو قرارداد مشترکی امضا کرد. پس از این همکاری مشترک مقرر شد که دو خودروی «تیگوان کامپکت اس‌یووی» و «پاسات» در نمایندگی‌های تهران به فروش برسد این دو خودرو در روزهای اول با استقبال مواجه و پیش فروش شدند. با آغاز تحریم‌ها علیه ایران سفیر آمریکا اعلام کرد که فولکس واگن فعالیت‌های خود را در ایران متوقف می‌کند. چندی بعد سخنگوی فولکس واگن این خبر را تکذیب و اعلام کرد هیچ تغییری در همکاری با ایران صورت نگرفته است. اما به نظر می‌رسد که شرکت فولکس تنها به فعالیت‌های بشر دوستانه در ایران ادامه می‌دهد و بخش بزرگی از فعالیت خود را از ایران خارج کرده است.
–
آرزوهای دست نیافتنی فیات در ایران
حضور شرکت آمریکایی ایتالیایی فیات در شرایطی مطرح شد که تحریم‌ها علیه ایران هر روز شدت می‌گرفت اما مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان قم از خرید زمینی توسط «فیات» در این منطقه خبر داده بود. آنچه از خبرها به گوش می‌رسید، این بود که فیات سوله‌ای در این منطقه اجاره کرده و قصد دارد تجهیزات خودروسازی وارد کند. خبرهای حضور فیات در ایران درحالی منتشر شد که با توافق برجام «فیات» حاضر به امضای قرارداد با ایران خودرو نشد. چندین شرکت در سال‌های مختلف اعلام کرده‌اند که نمایندگی فیات در ایران را گرفته‌اند یا کارخانه‌ای برای تولید فیات افتتاح شده است. در بین این اخبار ضد و نقیض به نظر می‌رسد که نه تنها شرکت فیات در ایران تولید نداشته بلکه نمایندگی آن نیز تنها چند مدل از خودروهای فیات را وارد ایران کرده است. حال به نظر می‌رسد که حضور فیات و واردات آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
تحریم‌ها و خروج غول‌های خودروسازی از ایران
شرکتهای خودروسازی مطرح دنیا با ورود خود به ایران توانسته بودند فعالیت‌های ثمر بخشی انجام دهند و سهم زیادی از همکاری با ایران داشته باشند. در آن روزها که اقتصاد نبض پرتپشی داشت، برجام یک نقطه عطفی بود تا بتوان همکاری‌های موثری را در زمینه‌های مختلف از جمله صنعت خودروسازی با شرکتهای مطرح رقم زد اما لغو آن آرزوهای زیادی را بر باد داد و کور سوی امید را در بسیاری از صنایع خاموش کرد.
نویسنده: شقایق صفی‌خانی
