ترمز خودرو یکی از مهم‌ترین و شاید اصلی‌ترین بخش‌های خودرو برای کنترل این وسیله نقلیه و پیشگیری از تصادفات احتمالی است. روغن ترمز در فرآیند ترمزگیری و جلوگیری از خرابی ترمز اهمیت بسیاری دارد.
در حقیقت بدون روغن ترمز، فرآیند ترمزگیری اتفاق نمی‌افتد. در صورتی که روغن ترمز خودرو کمتر از میزان استاندارد باشد، سیستم ترمزگیری دچار اشکال شده و ترمز خودرو به خوبی عمل نمی‌کند.
روغن ترمز چیست؟
روغن ترمز خودرو، مایعی سیال و هیدرولیکی است که ویستکوزیته پایینی دارد. این روغن در فشارهای بالا تراکم پیدا نمی‌کند و به همین دلیل می‌تواند در فرآیند ترمزگیری بسیار حائز اهمیت باشد.
زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، روغن ترمز نیروی وارد شده به ین پدال را به لنت و پیستون خودرو انتقال می‌دهد و با کم کردن سرعت، چرخ‌ها در نهایت باعث توقف خودرو می‌شوند.
تراکم‌پذیری روغن ترمز، مهم‌ترین ویژگی آن است چون در صورتی که این تراکم بالا وجود نداشت، تمامی نیروی وارد شده به لنت‌ها و پیستون خودرو منتقل نمی‌شد و در حقیقت ترمز خودرو به درستی عمل نمی‌کرد.
انواع روغن ترمز
روغن‌های ترمز بر اساس ترکیبات شیمیایی به کار فته در آن‌ها به ۵ دسته تقسیم می‌شوند که آن‌ها را با DOT دسته‌بندی می‌کنند. نقطه جوش و میزان تراکم این روغن‌های ترمز با هم تفاوت دارند و بر همین اساس هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- DOT 2: این دسته از روغن ترمزها کمترین نقطه جوش (۱۹۰ درجه سانتی‌گراد) را دارند.
- DOT 3: نقطه جوش این دسته معمولا ۲۰۵ درجه سانتی‌گراد است. این روغن ترمز زرد رنگ است.
- DOT 4: این روغن ترمزهای آبی رنگ، نقطه جوش بالاتری دارند. معمولا برای این دسته ۲۳۰ درجه، به عنوان نقطه جوش بیان می‌شود.
- DOT 5: این دسته از روغن ترمزها که معمولا بنفش رنگ هستند، در ۲۶۰ درجه سانتی‌گراد جوش می‌آیند. اما به جز نقطه جوش بالاتر، خاصیت جذب رطوبت پایین‌تری هم دارند.
- DOT 5.1: این روغن ترمز درحقیقت همان DOT 4 است اما ویژگی‌های DOT 5 را هم دارد. رنگ این روغن ترمز معمولا سبز است.
نکات مهم
- روغن ترمز DOT 5 را نمی‌توان با روغن ترمزهای DOT 3 و DOT 4 ترکیب کرد.
- روغن ترمز DOT 5 را نباید برای خودروهای معمولی و خودروهای دارای ترمز ABS استفاده کرد.
- روعن ترمز DOT 5.1 قابلیت ترکیب با روغن ترمزهای DOT 3 و DOT 4 را دارد.
- روغن ترمز DOT 5.1، DOT 4 پلاس و DOT 4 را روغن سوپر هم می‌نامند.
بهترین روغن موتور مناسب خودرو
لزوما روغن موتورهایی که دمای جوش بالاتری دارند مناسب تمام خودروها نیستند. عواملی مثل وزن خودرو، نوع موتور، سیستم انتقال قدرت و… می‌توانند مشخص کنند که کدام روغن موتور برای خودرو بهترین عملکرد را دارد.
البته عموما در دفترچه راهنمای خودروهای بهترین روغن موتور برای خودرو مشخص شده اما اگر به این دفترچه دسترسی نداشتید می‌توانید از یک مکانیک با تجربه مشورت بگیرید.
به صورت کلی روغن ترمزهای DOT 3 و DOT 4 مناسب خودروهای سواری هستند.
زمان تعویض روغن ترمز
روغن ترمزها در اثر مرور زمان، رطوبت هوا را جذب می‌کنند و این اتفاق باعث ایجاد اختلال در عملکرد آن می‌شود. به همین دلیل لازم است روغن ترمز به صورت دوره‌ای تعویض شود.
کارشناسان معتقدند زمان مفید استفاده از روغن ترمز یک یا دو سال است و بعد از آن باید اقدام به تعویض روغن موتور کرد. معمولا در دفترچه راهنمای خودروهای طول عمر مفید روغن موتور برای خودرو ذکر شده است.
البته راهکارهای دیگری نیز برای آگاهی از زمان تعویض روغن موتور خودرو وجود دارد.
روشن شدن چراغ هشدار ترمز
توجه به روشن شدن چراغ هشدار ترمز یکی از ساده‌ترین و اصلی‌ترین راه‌ها برای فهمیدن ایراد در سیستم ترمز خودرو است. معمولا وقتی این چراغ روشن می‌شود باید روغن ترمز تعویض یا اضافه شود.
سفت شدن پدال ترمز
در صورتی که راننده برای فشردن پدال گاز به نیرویی بیش از حد معمول نیاز داشته باشد و به نظرش این پدال سفت‌تر از گذشته باشد، مشکلی در روغن ترمز به وجود آمده است. در این حالت احتمالا مقدار روغن ترمز کم است یا خودرو روغن‌ریزی و نشتی دارد.
اختلال در ترمز گرفتن
با کاهش سطح روغن ترمز یا از بین رفتن عمر مفید روغن، لنت‌ها دیگر درست کار نمی‌کنند و در نتیجه در فرآیند ترمزگیری اختلال به وجود می‌آید.
ترمزهای پر سر و صدا
در صورت ایجاد مشکل در میزان یا کیفیت روغن ترمز، سیستم ترمز صداهای بسیاری تولید می‌کند. ادامه یافتن این وضعیت ممکن است در نهایت به خرابی خودرو منجر شود.
بررسی سطح روغن ترمز خودرو
مقدار روغن ترمز خودرو، نقش بسیار پررنگی در عملکرد صحیح و کامل سیستم ترمز خودرو دارد. بنابراین لازم است هر ماه میزان این روغن چک شود تا در صورت نشتی یا مشکلات دیگر، راننده به سرعت اقدام به رفع آن‌ها کند.
نحوه بررسی سطح روغن موتور
گام اول: محفظه روغن معولا یک محفظه پلاستیکی با در پیچی است که نردیک سیستم ترمز در سمت راننده قرار دارد. آن را پیدا کنید.
گام دوم: اگر ترمز خودرو ABS است، چندین بار پدال ترمز را فشار دهید (معمولا بین ۲۵ تا ۳۰ بار)
گام سوم: با یک دستما تمیز، دور محفظه را کاملا تمیز کنید به صورتی که هیچ چیز وارد محفظه روغن نشود.
گام چهارم: در محفظه را به سادگی باز کنید. اما باید دقت داشته باشید که در محفظه روغن موتور مدت زیادی باز نماند چون این روغن در اثر مرور زمان اکسید می‌شود.
گام پنجم: اگر سطح روغن تقریبا ۵ سانتی‌متر پایین‌تر از در محفظه باشد یا زنگ آن تیره شده باشد، زمان تعویض روغن موتور رسیده است.
نحوه تعویض روغن موتور خودرو
اگر چندان به امور فنی وارد نیستید، بهتر است تعویض روغن موتور خودرو را به کارشناسان بپردازید اما در صورتی که خودتان اقدام به این کار کردید باید به نکات مهمی توجه کنید و گام به گام آن را پیش ببرید.
گام اول: موتور خودرو را خاموش کنید تا خودرو کاملا سر شود.
گام دوم: درب مخزن روغن ترمز را باز کنید.
گام سوم: با دستگاه مکش دستی، مایع ترمز قبلی را به صورت کامل خارج کنید.
گام چهارم: بعد از جک زدن زیر خودرو، چرخ جلو را باز کنید.
گام پنجم: روغن ترمز کمی داخل مخزن بریزید و سپس شیر هواگیر (سیلندر ترمز) را باز کنید.
گام ششم: از فرد دیگری بخواهید پدال ترمز را فشار دهد. با این روش ته‌مانده روغن ترمز قدیمی از مخزن خارج می‌شود. این کار را چندین بار تکرار کنید و به محض دیدن روغن جدید، به سرعت پیچ شیر هواگیری را ببندید و چرخ را سر جای خود قرار دهید.
گام هفتم: دوباره میزان روغن داخل مخزن را چک کنید و آن را اندازه کنید. سپس در مخزن را ببندید.
گام هشتم: موتور را روشن کنید و قبل از آغاز حرکت چندین بار پدال ترمز را بفشارید تا روغن موتور در سیستم ترمز قرار بگیرد.
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
