فهرست مطالب
در پی تصمیم جدید شورای رقابت و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، خودروهای وارداتی از شمول محدودیت‌های ثبت‌نامی خارج شده‌اند؛ تغییری که اگرچه با هدف تسهیل عرضه و رقابت در بازار صورت گرفته، اما در عمل موجب کاهش شانس موفقیت مصرف‌کنندگان واقعی در قرعه‌کشی‌ها و سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی شده است.
در ابلاغیه‌ای رسمی که از سوی حسین فرهیدزاده، رئیس سازمان حمایت، به انجمن واردکنندگان خودرو و شرکت‌های واردکننده ارسال شده، اعلام شده که خودروهای وارداتی دیگر مشمول دستورالعمل تنظیم بازار مصوبه ۵۴۳ شورای رقابت نیستند. این مصوبه بر اساس جلسه شماره ۷۳۰ شورای رقابت تصویب و اجرایی شده است.
محدودیت‌هایی که از شرایط فروش خودرو وارداتی حذف شد
بر اساس این ابلاغیه، چندین محدودیت اصلی از روند فروش خودروهای وارداتی حذف شده‌اند. از جمله این شروط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* حذف شرط نداشتن پلاک انتظامی فعال
* حذف شرط حداقل سن ۱۸ سال برای متقاضیان
* حذف ممنوعیت ثبت‌نام در صورت خرید خودرو طی ۴۸ ماه گذشته
* حذف ممنوعیت ثبت‌نام برای اشخاص حقوقی
* عدم الزام به داشتن گواهینامه معتبر رانندگی
* حذف محدودیت ثبت‌نام یک‌بار برای هر کد ملی در هر دوره فروش
این تصمیم، در ظاهر با هدف باز کردن مسیر رقابت آزادتر و ساده‌تر در بازار اتخاذ شده، اما در عمل می‌تواند تاثیراتی برخلاف منافع خریداران مصرفی و واقعی در بازار بسته ایران داشته باشد.
افزایش رقابت، کاهش شانس
حذف فیلترهایی مانند نداشتن پلاک فعال یا الزام به داشتن گواهینامه، راه را برای حضور گسترده واسطه‌ها و اشخاص حقوقی باز می‌کند. این گروه‌ها که سرمایه کافی و توان شرکت گسترده در دوره‌های فروش را دارند، می‌توانند با استفاده از نبود محدودیت‌ها، شانس بیشتری در قرعه‌کشی‌ها به دست آورند.
در نتیجه، مصرف‌کننده واقعی که نیاز به خودرو برای استفاده شخصی دارد، با کاهش شانس برنده‌شدن در قرعه‌کشی روبه‌رو می‌شود. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که عرضه محدود است و تقاضا بالاست، می‌تواند شکاف دسترسی را بیشتر کند و حتی بازار آزاد را تحت تاثیر قرار دهد.
بازگشت سوداگری؟
در گذشته، بسیاری از محدودیت‌های ثبت‌نامی با هدف کنترل و جلوگیری از سوداگری در بازار خودرو اعمال شده بود. حال، با حذف یک‌باره این محدودیت‌ها، برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که ممکن است بازار خودروهای وارداتی به سمت افزایش تقاضای کاذب و بازگشت سوداگران سوق یابد.
این موضوع در شرایطی اتفاق می‌افتد که عرضه خودروهای وارداتی هنوز به سطحی پایدار و گسترده نرسیده و اختلاف قیمت میان بازار و نرخ کارخانه نیز همچنان وجود دارد.
ضرر حذف محدودیت‌ها در بازار انحصاری
اگرچه وجود هر نوع محدودیت و شرایطی برای خرید خودرو وارداتی برخلاف اصول بازار آزاد است، اما این وضعیت چندان به سود بازار انحصاری ایران نیست. چرا که در بازار انحصاری ایران، دولت پیشتر با وضع تعرفه ۱۰۰درصدی وارداتی خودرو، اولین محدودیت را برای مصرف‌کنندگان واقعی ایجاد کرده است.
حذف محدودیت‌هایی مثل امکان خرید اشخاص حقوقی تنها در صورتی می‌تواند کارکرد داشته باشد که دولت واردات خودرو را به معنای واقعی آزاد کند و تعرفه‌ها را به کمترین میزان برساند.
در غیر این صورت، حذف محدودیت‌ها ممکن است به زیان مصرف‌کنندگان نهایی و به نفع بازار واسطه‌ای تمام شود؛ مسیری که با اهداف اصلی تنظیم بازار در تضاد خواهد بود.
نویسنده: میلاد قزللو
