باتری خودرو یکی از اساسی‌ترین اجزای سیستم برق اتومبیل است که در صورت فقدان یا خرابی آن، خودرو دیگر استارت نخواهد خورد.
باتری‌های خودرو معمولا در دو مدل به فروش می‌رسند که نوع اول آنها نیاز به مراقبت اندک دارند و با کد LM شناسایی می‌شوند؛ این باتری‌ها در بازار به باتری اسیدی معروف بوده و دارای دریچه‌هایی جهت اضافه کردن آب مقطر هستند تا بتوان در صورت کاهش مایع الکترولیت داخل باتری، این نقیصه را به راحتی برطرف کرد. این گونه باتری‌ها از صفحه‌های سربی آنتیموان/ کلسیم برخوردارند.
اما نوع دیگر باتری‌ها با کد FM شناخته می‌شوند و نیاز به مراقبت خاصی ندارند. چراکه هیچ دریچه‌ای جهت اضافه کردن آب اسید روی درپوش پلاستیکی آنها مشاهده نمی‌شود. در بازار ایران به این نوع باتری‌ها، باتری اتمی نیز گفته می‌شود. باتری‌های اتمی از صفحات سربی کلسیم/کلسیم استفاده می‌کنند.
معمولا باتری‌های اتمی دارای عمر طولانی‌تر، مقاومت زیاد در برابر اوورشارژ و خوردگی قطب‌ها هستند اما در صورت دشارژ شدن طولانی مدت، زودتر از باتری‌های LM از کار خواهند افتاد.
پیشنهاد می‌شود در آب‌وهوای گرم به دلیل تبخیر بیش از حد الکترولیت باتری، از باتری‌های اسیدی یا غیرسیلد استفاده شود تا در صورت نیاز، تعمیرکار باتری‌ساز بتواند به آنها محلول آب مقطر (70درصد) و اسید سولفوریک (30 درصد) اضافه کند.
دلایل خرابی باتری خودرو در تابستان
حرارت یکی از مهمترین عواملی است که سبب تبخیر مایع الکترولیت می‌شود. در روزهای گرم حواستان به مایع الکترولیت باتری باشد و در صورت کم شدن سطح آن، مایع باتری را پر کنید.
باتری‌های اسید سربی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در محدوده دمایی وسیعی کار می‌کنند. عملکرد باتری در دمای بالا و پایین افت می‌کند. هوای سرد ظرفیت باتری را کاهش می‌دهد و هوای گرم برعکس عمل می‌کند. افزایش ظرفیت باتری بی ضرر نیست و از عمر آن می‌‌کاهد.
دمای بالا بر عملکرد باتری خودرو تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش عمر آن می‌شود. عمر باتری که در دمای ۲۵ درجه کار می‌کند، ۵۰ درصد بیشتر از باتری است که در دمای ۳۳ درجه کار می‌کند.
به طور کلی به ازای هر ۸ درجه افزایش دما، نسبت به دمای ۲۵ درجه، عمر باتری خودرو نصف می‌شود. دو دلیل اصلی خرابی باتری خودرو، حرارت بالا و شارژ بیش از حد آن است. زمانی که مایع الکترولیت موجود در باتری در معرض حرارت قرار می‌گیرد، شروع به تبخیر شدن می‌کند بنابراین پر نکردن مایع الکترولیت می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به باتری وارد کند. همچنین شارژ بیش از حد باتری نه تنها سبب کاهش عمر آن می‌شود بلکه ممکن است ترکیدن باتری را به همراه داشته باشد.
راهکارهای افزایش طول عمر باتری ماشین در تابستان
باتری را خنک نگه دارید
باتری خودرو تاثیر بسیار زیادی از گرما می‌پذیرد و به همین سبب بهتر است خودرو را در سایه پارک کنید. همچنین کشیدن چادر روی خودرو از گرم شدن بیش از حد باتری خودرو جلوگیری می‌کند. به طور کلی بهتر است خودرو را در تابستان خنک نگه دارید و از در معرض خورشید پارک کردن آن بپرهیزید چراکه این کار نه تنها به باتری بلکه به سایر قطعات نیز آسیب می‌رساند.
از استارت زدن‌های مداوم بپرهیزید
استارت زدن پی در پی و رانندگی در مسافت‌های کوتاه در خرابی باتری خودرو موثر است. همچنین یک باور غلطی که آسیب جدی به باتری خودرو وارد می‌کند، خاموش کردن مداوم خودرو در ترافیک است. این کار نه تنها برای خودرو مفید نیست بلکه فشار بسیار زیادی به باتری وارد می‌کند چراکه دینام برای شارژ مجدد باتری به زمان نیاز دارد.
در استفاده از باتری صرفه جویی کنید!
باتری یکی از پر کاربردترین قطعاتی است که در فصل تابستان به کمک شما می‌آید. سیستم‌های الکترونیکی، صوتی، سیستم تهویه هوا و… از باتری خودرو استفاده می‌کنند بنابراین بهتر است در استفاده از باتری صرفه جویی کنید.
باتری را تمیز نگه دارید
رسوب زدن و سولفاته شدن باتری بر عملکرد آن تاثیرگذار است. اگر نشانه‌هایی از سولفاته زدن روی باتری مشاهده کردید آن را تمیز کنید. رسوب باتری سبب خورده شدن قطعات آن می‌شود به همین سبب بهتر است در دورههای مشخصی باتری خودرو را تمیز کنید.
آب باتری را چک کنید
آب باتری یک مایع اسیدی است، بنابراین توصیه می‌شود پیش از بررسی آن حتما تحقیق کنید. زمانی که آب باتری کم می‌شود باید به آن اضافه کنید تا باتری بتواند به درستی عمل کند. آب باتری در اثر واکنش با گرما تبخیر می‌شود بنابراین نیاز است پس از کم شدن سطح آن، مقداری آب باتریی به آن اضافه کنید.
اما به طور کلی راه‌هایی برای افزایش عمر باتری خودرو وجود دارد که در صورت رعایت آنها قطعا می‌توان از یک باتری ماشین در دورههای طولانی‌تری استفاده کرد. در ادامه به راه‌های افزایش عمر باتری خودرو اشاره شده است:
پرهیز از استارت زدن بی‌مورد
هر مرتبه استارت زدن انرژی زیادی را از باتری بیرون خواهد کشید و اگر به طور پی‌درپی این مسئله تکرار شود، قطعا فرصت کافی برای دینام جهت شارژ باتری وجود نخواهد داشت و همین عدم شارژ مناسب می‌تواند به کاهش طول عمر الکترولیت و صفحات سربی باتری منجر شود. درنتیجه طول عمر باتری زودتر از موعد به سر خواهد رسید. بهتر است حتی‌الامکان از استارت زدن بی مورد پرهیز کنید و اجازه دهید تا با روشن ماندن موتور خودرو، باتری نیز فرصت شارژ شدن کامل را پیدا کند.
تمیز کردن بست سیم و قطب‌های باتری
معمولا اطراف قطب‌ها و روی بست سیم باتری خوردگی‌های به رنگ سفید یا سبز به وجود می‌آید که در اصطلاح از آن تحت عنوان سولفاته شدن نام برده می‌شود. در صورت مشاهده این خوردگی‌های سفید رنگ هرچه زودتر آنها را به وسیله یک برس سیمی یا سمباده نرم تمیز کنید. محلول آب و جوش شیرین به نسبت ۵۰-۵۰ نیز می‌تواند کمک شایانی به تمیز شدن راحت‌تر خوردگی‌های بست و قطب باتری کند. پس از تمیز کردن با محلول، باید بست باتری را با یک دستمال خشک کرد.
جهت پرهیز از سولفاته شدن بست و قطب باتری خودرو نیز می‌توان کمی روغن موتور به بست و قطب باتری اضافه کرد. از گریس نیز می‌توان برای این مورد بهره برد.
پرهیز از تغییرات دمایی شدید
گفته می‌شود بهترین دما برای باتری‌های سربی خودرو بین ۱۹ تا ۳۲ درجه سانتیگراد است. گرمای بسیار شدید می‌تواند واکنش‌های شیمیایی بین الکترولیت و صفحات سربی را افزایش داده و طول عمر باتری خودرو را به نسبت کاهش دهند. سرمای بیش از حد و شدید نیز منجر به دشارژ شدن سریع‌تر باتری و کاهش عمر ادوات داخلی آن خواهد شد. برخی کیت‌های عایق‌بندی در بازار موجود هستند که در برابر این تغییرات دمایی از باتری ماشین محافظت کرده و می‌توانند طول عمر باتری را افزایش دهند.
عدم استفاده طولانی مدت از لوازم برقی خودرو در حالت خاموش
هنگامی که موتور خودرو خاموش باشد، دینام نمی‌تواند برق مورد نیاز جهت شارژ باتری را فراهم کند، در این زمان اگر شما از یک وسیله برقی اتومبیل نظیر سیستم پخش، چراغ‌ها و … استفاده کنید، انرژی مورد نیاز به طور مستقیم از سوی باتری تامین خواهد شد و این مورد ممکن است به خالی شدن شارژ باتری منجر شود. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، خالی شدن شارژ باتری نیز کاهش طول عمر آن را در پی خواهد داشت.
پرهیز از خاموش ماندن بیش از حد اتومبیل
اگر خودرو برای مدت طولانی خاموش بماند، شارژ باتری حتی اگر کاملا پر هم باشد، در طول زمان کاهش یافته و لایه‌های صفحات سربی به‌تدریج کارایی خود را جهت حفظ شارژ باتری در همکاری با الکترونیک، از دست خواهند داد. بنابراین اگر باتری به مدت طولانی از سوی دینام شارژ نشود، عمر آن خیلی زودتر از موعد کاهش یافته و نیاز به تعویض پیدا خواهد کرد.
نصب صحیح بست های باتری
از دیگر عللی که به افزایش عمر باتری و سیستم برق خودرو منجر خواهند شد، می‌توان به عدم شل بودن بست‌های سیم و نیز بست‌های نگهدارنده باتری اشاره کرد. عدم نصب صحیح و مستحکم بست روی قطب‌های باتری منجر به شارژ نادرست و کاهش طول عمر این وسیله برقی خواهد شد.
از سوی دیگر در صورت شل بودن بست‌های نگهدارنده نیز امکان صدمه فیزیکی به بدنه و خالی شدن آب اسید باتری وجود خواهد داشت.
عملکرد صحیح موتور
نکته دیگری که می‌تواند به افزایش عمر باتری خودرو ارتباط پیدا کند، اطمینان از کارکرد صحیح موتور اتومبیل است. چراکه اگر موتور اتومبیل به صورت روان و مطلوب عمل نکند، دینام نیز که قدرت خود را از موتور دریافت می‌کند، نمی‌تواند وظیفه تامین شارژ باتری را به نحو مطلوب انجام دهد. عدم شارژ مطلوب باتری نیز منجر به کاهش طول عمر این وسیله خواهد شد.
جمع بندی
در پایان لازم است اشاره کنیم که مهمترین علل خرابی باتری خودرو به مواردی همچون: کاهش الکترولیت، دشارژ ماندن زیاد، استفاده از باتری نامناسب برای خودرو، عدم عملکرد صحیح دینام و یا شل شدن تسمه دینام، عدم تثبیت مناسب باتری به دلیل شل شدن بست نگهدارنده و خوردگی یا یخ‌زدگی باتری ارتباط پیدا می‌کند
همچنین بهتر است در هنگام خرید باتری ویژگی‌های مناسب باتری اتومبیل را از دفترچه راهنمای خودرو و یا وب‌سایت شرکت خودروساز به دست آورید و باتری متناسب با ویژگی‌های اتومبیل خودتان خریداری کنید.
از طرف دیگر دقت کنید که از تاریخ تولید باتری نهایتا بیش از ۶ ماه نگذشته باشد. چراکه اگر از تاریخ تولید باتری بیشتر از این مدت سپری شود، الکترولیت و صفحات سربی دیگر کیفیت اولیه را نخواهند داشت.
نویسنده: حسین باباپور- شقایق صفی خانی
