دنیای مجازی بازیهای رایانه‌ای تقریبا به موازات خلق کامپیوتر به وجود آمدند. این بازیها در ابتدا به عنوان روش مناسبی برای آزمودن توان برنامه‌نویسی و سنجش عملکرد کامپیوترها به وجود آمدند اما بلافاصله مشخص شد که قابلیت انجام بازی با کامپیوتر می‌تواند سرگرمی نوینی در دنیای مجازی امروزی باشد. از این رو بازیهای کامپیوتری رفته رفته به موازات پیشرفت علم الکترونیک و کامپیوتر رشد کردند و امروز غیر ممکن است فضای مجازی را بدون این دست بازیها تصور کنیم.
یکی از محبوب‌ترین انواع بازیهای کامپیوتری که از همان ابتدا تا به امروز مورد توجه برنامه‌نویسان قرار داشت بازیهای وابسته به صنعت خودرو یا به اصطلاح بازیهای ماشینی بود. از بازی بسیار عتیقه Cars و Lotus که لذت انجام آن‌ها برای نگارنده به نیمه اول دهه 1370 باز می‌گردد گرفته تا بازیهای بسیار مدرن امروزی چون Grid، صدها بازی خودرویی به دنیای مجازی معرفی شده است که یکی از یکی بهتر و البته هر یک در سبک مشخصی به تولید رسیده‌اند. در این مقاله اما به معرفی هشت عنوان بازی خودرویی خواهیم پرداخت که نه الزاما از دیدگاه گرافیکی بلکه از نظر نوستالژی و خلوص لذت ماشین سواری مجازی در نوع خود منحصر به فرد و به یادماندنی هستند. از این رو ممکن است برخی از این بازیها جدید یا قدیمی یا حتی دارای توان گرافیکی بسیار ضعیف باشند اما بدون شک وابسته به سن و سال و سلیقه شخصی احتمالا با بیشتر این بازیها آشنا خواهید بود.
Driver از سال 1999
بازی راننده (Driver) یکی از خاطره انگیزترین بازیهای کامپیوتری است که بیشتر خودرودوستان دهه 1360 شمسی آن را تجربه کردند. تمایز بارز این بازی با تمامی بازیهای ماشینی مخصوصا در آن دوران، تجربه رانندگی در خیابان‌های متعدد و متنوع شهری بود که در نوع خود تجربه بسیار جدیدی به شمار می‌آمد چرا که بیشتر بازیهای ماشینی آن دوران در پیست یا جاده‌های بسته اجرا می‌شدند.
درایور یا راننده یک بازی بود که از سوی شرکت‌های بازی‌سازی متفاوتی چون GT Interactive، آتاری (Atari) و حالا یوبیسافت (Ubisoft)، در نسخه‌های مختلف روانه بازار شدند. سبک این بازی از همان ابتدا بر پایه رانندگی آزاد و رها در شهری خیالی و تعقیب و گریز‌های هیجان انگیز با خودروهای آمریکایی بود. ساختار رانندگی در نسخه‌های ابتدایی این بازی اندکی اغراق شده بود به شکلی که اجرای حرکات نمایشی نظیر تیکاف، دونات و دور 180 درجه معکوس معروف به J-Turn در آن به سادگی و بدون نیاز به تمرین زیاد انجام می‌شد که لذت بازی را برای کودکان آن دوران بسیار لذت بخش می‌کرد.
در مجموع هشت نسخه از بازی راننده تا کنون به تولید رسیده است که دو نسخه آن ویژه کنسول دستی (نینتندو) و تلفن‌های هوشمند همراه (IOS و اندروید) است. شش نسخه دیگر ویژه PC (کامپیوتر شخصی) و کنسول‌های بازی به تولید رسید که آخرین نمونه آن راننده: سانفرانسیسکو (Driver: SF) است که در سال 2011 از سوی شرکت یوبیسافت به بازار عرضه شد. با پیروی از اصول ابتدایی سبک رانندگی اغراق شده و تردد در تمامی خیابان‌های شبیه‌سازی شده شهر سانفرانسیسکو، این نسخه از گرافیک بسیار بهتر، تعداد خودروهای بسیار بیشتر و فیلمنامه‌ای قوی در طول ماموریت‌های متعدد بهره می‌برد که ضمن حفظ برخی المان‌های نوستالژی، هیجان بازی را تا چند برابر افزایش می‌دهد. Driver: SF نشان داد که برای جذاب بودن الزاما نیازی به حضور انواع فراری و خودروهای خاص و داشتن گرافیک بسیار فضایی نیست. شخصیت نقش اول بازی کاراگا تَنِر است که باید با رعایت فرایندهای جنایی، شخصیت خطرناک فراری بازی با نام جریکو را پیدا کرده و تحویل قانون دهد.
Midtown Madness از سال 1999
دیوانگی در شهر نام بازی کامپیوتری بود که سال 1999 از سوی استدیو طراحی Angel Studios توسعه یافت و با قرارگیری بر پلتفرم ویندوز شرکت مایکروسافت، از سوی همین شرکت نیز روانه بازار شد. بارزترین تمایز این بازی درست همانند سری درایور، رانندگی آزادانه در شهر شیکاگو (سانفرانسیسکو و لندن در نسخه دوم) بود که از خیابان‌های متعدد و طبیعت شبیه‌سازی شده، بهره گرفته بود. از آن گذشته هوش مصنوعی بازی به اندازه‌ای بالا بود که می‌توانست آسیب وارده به خودرو را در تصادفات رانندگی شبیه‌سازی کند. ویژگی که تا آن زمان در کمتر بازی کامپیوتری دیده شده بود.
نسخه دوم در سال 2000 از سوی همین استدیو و شرکت منتشر کننده به بازار راه یافت که دیوانگی در شهر 2 نام گرفت. نسخه دوم بدون شک نمونه تکامل یافته سری اول بود که از دیدگاه گرافیکی و سبک بازی با ارتقا فنی بسیار زیادی مواجه شد. قابلیت رانندگی دیوانه‌وار در شهری مجازی بدون نگرانی از بروز آسیب به خودرو یا عابرین پیاده شبیه‌سازی شده به این بازی جلوه و اعتبار بسیار زیادی بخشید و نظر مثبت منتقدان بسیاری را به همراه داشت. نسخه سوم این بازی با نام دیوانگی در شهر 3 در سال 2003 از سوی موسسه طراحی دیگری ویژه Xbox روانه بازار شد اما در سال 2000 به موازات ارائه نسخه دوم به بازار، یک موسسه دیگر بازی مشابه با دیوانگی در شهر را با ویژگی‌های متفاوت با نام “کلوپ شبانه:مسابقات خیابانی” ویژه PS2 به بازار عرضه کرد. آن بازی به تنهایی منجر به ادامه تولید سری بازیهای کلوپ شبانه شد که به دیوانگی در شهر ارتباطی نداشت.
خودروهای استاندارد قابل انتخاب در نسخه دوم دیوانگی در شهر، شامل فورد ماستنگ پلیس، فورد ماستنگ GT، کادیلاک الدورادو تورینگ کوپه، فورد ماستنگ فست بک 1966، فورد F350، فولکس واگن بیتل نسل جدید، استن مارتین ونتج، اتوبوس شهری، پانوز رودستر و پانوز اسپرانته GTR بود. این بازی به خودی خود شاید هیجان چندان زیادی به همراه نداشت اما علاقه‌مندان این بازی کامپیوتری به اندازه‌ای آن را جدی گرفتند و به آن وفادار ماندند که یکی از بزرگ‌ترین وبسایت‌های پشتیبانی از بازیهای کامپیوتری قدیمی در راستای حفظ این بازی قدیمی در اینترنت شکل گرفت.
این سایت امروزه بیش از صدها خودرو شبیه سازی شده امروزی، نقشه شهرهای مختلف و ده‌ها ویژگی دیگر را به عنوان فایل‌های قابل دانلود (DLC) به صورت رایگان دراختیار طرفداران بازی دیوانگی در شهر قرار می‌دهد تا این بازی هرگز قدیمی به نظر نرسد. این بازی یکی از جذاب‌ترین خاطرات کامپیوتری کودکان آن دوران را رقم زد و حتی امروز نیز ارزش تجربه کردن را دارد.
NFS از سال 1994
شاید نتوان کسی را پیدا کرد که امروز نام سری باز‌ِی‌های جنون سرعت یا Need for Speed نشنیده باشد. شاید کودکان و نوجوانان امروزی تنها در حد یک نام بسیار مشهور در میان سایر اسامی، نمونه‌های امروزی NFS را بازی کرده باشند اما نسخه‌های ابتدایی NFS را تنها کسانی به یاد دارند که در زمان عرضه به بازار شانس یافتن و تجربه کردن آن‌ها را داشته‌اند.
سری NFS در نسخه Under Ground محصول 2003 در ایران بسیار مشهور شد و در نسخه Most Wanted در سال 2005 جای خود را در قلب خودرو دوستان فضای مجازی ایران محکم کرد. اما شاید کمتر کسی امروز به یاد داشته باشد که NFS نسخه اول محصول 1994 در حقیقت یکی از به یادماندنی‌ترین بازیهای ماشینی تاریخ است. بدون شک نمی‌توان این بازی را از دیدگاه گرافیکی در زاویه مثبت نقد کرد اما به یاد داشته باشید که نام NFS به دلیل کسب اعتبار فراوان امروزه به یکی از قدرتمندترین نام‌ها در میان بازیهای کامپیوتری شناخته می‌شود. اعتباری که پایه آن بی تردید با ارائه سه نسخه اول در سال‌های 1994، 1997 و 1998 (مخصوصا نسخه ابتدایی) بنا نهاده شد. جدید ترین نسخه NFS برای پایان سال میلادی جاری به بازار خواهد آمد اما NFS سال 1994 با داشتن موسیقی متن بسیار قدرتمند، منو کاملی از توضیحات فنی و تصاویر خودروهای موجود در بازی، استانداردهای نوینی را در راستای طراحی بازیهای کامپیوتری پایه‌گذاری کرد که امروزه تقریبا از سوی همه استودیوهای طراحی رعایت می‌شود.
Truck Simulator از سال 2008
اولین سری از بازیهای شبیه‌ساز رانندگی با کامیون در سال 2008 از سوی شرکت SCS Software برای سیستم عامل‌های ویندوز و OSX اجرا شد. همان‌طور که از نام این سری بازی برمی‌آید، بیشتر به شبیه‌سازی تملک و سواری یک کامیون شبیه است تا یک بازی کامپیوتری. در نتیجه در این بازی کامپیوتری تمامی ویژگی‌ها و قوانین منحصر به رانندگی با کامیون رعایت شده است تا کاربر ضمن لذت بردن از رعایت آن‌ها با تمامی ویژگی‌های موجود در یک کامیون و نحوه رانندگی با آن آشنا شود.
نسخه دوم این شبیه‌ساز با نام شبیه‌ساز رانندگی با کامیون‌های اروپایی (Euro Truck Simulator) در سال 2012 و در پس موفقیت نسخه اول روانه بازار شد که از دیدگاه گرافیکی بهبودهای بسیاری به خود دید. هدف آن همچنان همانند نسخه اول، آشنایی فرد سرگرم شونده با قوانین متعدد و دشوار رانندگی با کامیون تحت استاندادهای اروپایی است. خودروهایی که در این شبیه‌ساز در درسترس بودند نسخه‌های ثبت نشده کامیون‌های مرسدس بنز اکتروس، رنو مگنوم، اسکانیا سری R و ولوو FH16 بودند که از اسامی خیالی در بازی بهره می‌گرفتند.
نسخه سوم در سال 2016 با نام شبیه‌ساز رانندگی با کامیون‌های آمریکایی (American Truck Simulator) به سراغ قوانین و استانداردهای آمریکایی و البته کامیون‌های متمایز و دماغه‌دار آمریکایی آمد تا شخص سرگرم شونده را با قوانین متمایز رانندگی در آمریکای شمالی از طریق بیش از 100 نقشه و جاده متمایز آشنا کند.
بزرگ‌ترین مزیت و وجه تمایز این سری بازیهای شبیه‌ساز رانندگی با کامیون در آن است که اولا تا پیش از این بازیها، هیچ شرکت بازی‌سازی نیروی قابل توجه به طراحی و تولید بازی‌هایی سوار بر محور کامیون سواری اختصاص نیافته بود. دوما به دلیل تعلق این سری بازیها به سیستم‌های شبیه‌ساز، این بازیها به شدت به دنیای واقعی نزدیک بوده و شخص درگیر با آن می‌تواند با انجام این شبیه‌ساز به واقع به منظور آشنایی با قوانین راه‌ها، شیوه رانندگی با خوروهای سنگین، هزینه‌های نگهداری و دشواری‌های رانندگی با کامیون آشنا شود. پیچیدگی بسیار زیاد ادوات و کلید‌های قابل استفاده در این شبیه‌ساز گاها می‌تواند بیش از نیمی از کلید‌های کیبورد کامپیوتر را درگیر کرده و شخص سرگرم شونده را به شدت گیج کند. اما این ذات حقیقی بازیهای شبیه‌ساز است و هیچ ایرادی به آن وارد نیست.
Test Drive از سال 1987
بازی تست رانندگی قدیمی‌ترین بازی مورد معرفی این مقاله است، حتی از NFS نیز قدیمی‌تر. این بازی برای اولین بار در سال 1987 به طراحی شرکت Distinctive Software و از سوی شرکت آکولاد (Accolade) برای قدیمی‌ترین کامپیوترها و پلتفرم‌های موجود نظیر کومودور 64، PC98، آمیگا، آتاری ST و MS-DOS روانه بازار شد. سیستم‌ها و پلتفرم‌هایی که نه تنها امروزه در زمره تجهیزات عتیقه و موزه‌ای جهان مهندسی کامپیوتر قرار دارند، بلکه کودکان و نوجوانان امروزی حتی نام آن را نشنیده‌اند.
اصول ابتدایی بازی تست رانندگی، رقابت در بازه زمانی مشخص یا دستیابی به خط پایان به عنوان برنده بازی است در حالی که به صورت همزمان باید از برخورد با ترافیک و گیر افتادن از سوی پلیس خودداری کنید. یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب سری بازیهای تست رانندگی استفاده از برترین خودروهای موجود در جهان به عنوان خودروهای در دسترس است که بر جذابیت آن می‌افزاید اما ایده ترکیب کردن همزمان خودروهای پلیس با خودروهای دیگر در ترافیک خیابان‌ها را به نوعی باید در گرو ذهن خلاق طراحان این بازی دانست.
تست رانندگی 6 که در سال 1999 روانه بازار جهانی شد شاید اولین نسخه از سری بازیهای تست رانندگی بود که به ایران نیز راه یافت. دو فاکتور گرافیک بسیار بالا (برای آن دوران) و خودروهای خاص و منحصر به فرد موجود در آن که حتی پوستر آن‌ها را نیز ندیده بودیم، باعث شد این بازی برای دوران ورودش به بازار کشور بسیار نوین و هیجان انگیز جلوه کند. گوشه‌ای از خودروهایی که در این بازی قابل انتخاب بودند را داج چارجر 1970، داج وایپر GTS-R و GTS 1998، فورد GT40 1969، شلبی کبرا 1967، پلیموث کودا 1971 و برخی خودروهای اروپایی برتر آن دوران نظیر لوتس، جگوار و استن مارتین تشکیل می‌دادند.
در مجموع 21 نسخه از بازی تست رانندگی روانه بازار شد که آخرین نسخه آن با نام “تست رانندگی: افسانه‌های مسابقه‌ای فراری” در سال 2012 به بازار عرضه شد که از دیدگاه گرافیکی و جلوه‌های ویژه شباهت زیادی به NFS: Shift 2 سال 2011 دارد.
Grid از سال 2008
با توجه به این که از کدام گروه از افراد علاقه‌مند به بازیهای اتومبیلرانی باشید، ممکن است از گرید (Grid/به معنای جدل رده‌بندی) خوشتان بیاید یا بیش از حد متنفر شوید. گرید با عرضه به بازار در سال 2008 از سوی شرکت کدمستر (Codemasters) با نام کامل Race Driver: Grid، خاک و خون برپا کرد. بازی گرید همان‌طور که از نامش پیدا است، یک بازی تماما جدی از نوع مسابقات اتوموبیلرانی با ویژگی‌های نزدیک به شبیهسازهای رانندگی است که لذت سواری با یک خودرو مسابقه‌ای واقعی را برای سرگرم شونده تداعی می‌کند.
تا کنون چهار نسخه از گرید به ترتیب در سال‌های 2008، 2013 (گرید 2)، گرید آتواسپرت (2014) و گرید (2019) روانه بازار شده است. اگرچه کدمستر تلاش کرد در نسخه‌های دوم و سوم، این بازی را با ارتقا مواجه کند اما متاسفانه ماهیت اصلی گرید از آنچه شماره یک پایه گذاری کرده بود دور شد و گویی نسخه 2019 بازگشت مجدد این بازی به دوران اوج را در برنامه داشت.
گرید 2008 با ارائه سیستم رانندگی بسیار نزدیک به واقعیت، حساسیت زیاد هوش مصنوعی و واکنش‌های بی‌نظیر بازی به تغییرات فیزیکی ناگهانی نظیر اعمال بیش از حد فشار گاز، معکوس دادن ناگهانی، برخورد با رقبا، سر خوردن خودرو باعث شد این بازی برای بسیاری از علاقه‌مندان بازیهای کامپیوتری بیش از حد واقعی و اعصاب خردکن و در عین حال برای برخی دیگر دقیقا به همین دلیل، بسیار لذت‌بخش و خاص باشد.
چیدمان مراحل بازی در گرید 2008 استاندارد نوینی را به بازیهای کامپیوتری سبک اتومبیلرانی معرفی کرد. به این ترتیب که در این بازی باید در سه گروه مسابقات تخصصی آمریکا، اروپا و ژاپن در رشته‌های دریفت، دربی، استقامت لومان، مسابقات محلی آسیایی و سری‌های حرفه‌ای اروپایی و آمریکایی به رقابت بپردازید تا در نهایت در یک چالش حذفی به جدال با برترین راننده جهان بروید. گرید 2008 یکی از بهترین بازیهای خودروی است که حس استرس و هیجان رقابت در مسابقات اتومبیلرانی را به زیبایی به سرگرم شونده منتقل می‌کند.
MotorM4X: Extreme Offroad از سال 2008
یک لیست از برترین بازیهای کامپیوتری بدون حضور یک نماینده از کلاس آفرود کامل نمی‌شود. MotorM4X: Extreme Offroad به معنای آفرود سنگین، نام بازی توسعه یافته از سوی شرکت Easy Company کشور چک است که در پراگ فعالیت می‌کند. این بازی در سال 2008 از سوی شرکت لهستانی CI Games واقع در ورشو منتشر شد.
این بازی یکی از جدی‌ترین شبیهسازهای رانندگی با انواع خودروهای آفرود در طبیعت وحش است که با به کارگیری تمامی تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای یک آفرود حرفه‌ای، از خودرو مناسب گرفته تا قابلیت ارتقا تایر، ریم، وینچ، لایت بار، سپرهای آفرود و کیت‌های فنی سیستم دو دیفرانسیل، یک بازی بسیار حقیقی را به وجود آورده است که برای موفقیت در آن، سرگرم شونده به راستی باید با تمامی ویژگی‌های فنی خودروهای دو دیفرانسیل، نحوه عملکرد و زمان استفاده از آن‌ها آگاه باشد تا از پس مسیرهای دشواری که در فرایند بازی در مقابل او قرار می‌گیرند برآید.
خودروهای دو دیفرانسیل متعددی در این بازی در اختیار سرگرم شونده قرار دارد که به دلیل عدم ثبت رسمی، با نام‌های مجازی شناخته می‌شوند اما این خودروها در حقیقت شامل جیپ چروکی 1994، جیپ گرند چروکی WJ 2003، جیچ رنگلر TJ 2005، فورد برانکو 1978، داج رم 2006، داج T-REX 6×6 1997، دون باگی 1000 اسب بخاری، نیسان پاترول GR 2000، سوبارو فارستر 2000، لندروور دیفندر 110 مدل 1997 و حتی تویوتا FJ Cruiser 2008 است.
قابلیت تعیین وضعیت گیربکس کمکی، امکان ارتقا و استفاده از سیستم‌های پیشرفته قفل دیفرانسیل جلو، عقب و مرکزی، قابلیت نصب انواع وینچ و سیستم‌های روشنایی، ارتقا به تایر و ریم‌های مناسب برای آفرودهای سنگین، بروز آسیب‌های فنی و ظاهری به خودرو در صورت واژگون شدن و نیاز به پرداخت هزینه برای بازسازی خودرو، این بازی را به یکی از حقیقی‌ترین بازیهای ویژه مسابقات آفرود بدل می‌کند. دشوارترین بخش انجام رقابت‌های بسیار سخت در فرایند بازی است که جایزه مالی آن بسیار اندک است. این موضوع ارتقا فنی و خرید خودرو جدید را با مشکل مواجه می‌کند و باعث می‌شود که سرگرم شونده در راستای دستیابی به خودروهای قدرتمندتر بازی، کمی بی‌حوصله و دل‌زده شود. اگر حوصله داشته باشید تا در مراحل پیچیده این بازی همگام باشید در نهایت می‌توانید به خودرو سه محور 6×6 داج T-REX دست یابید که احتمالا قدرتمندترین و پرتوان‌ترین خودرو آفرود این بازی است.
Re-Volt از سال 1999
ری‌وُلت شاید عجیب‌ترین و بانمک‌ترین بازی لیست پیش رو باشد. این بازی در سال 1999 از سوی موسسه طراحی Acclaim Studios انگلستان واقع در لندن تولید و از سوی Acclaim Entertainment برای سیستم عامل‌های ویندوز، نینتندو 64 و PS منتشر شد.
داستان این بازی رقابت با خودروهای رادیو کنترلی (RC) کوچک است که در دنیای حقیقی برای سرگرمی کودکان و بزرگسالان به کار گرفته می‌شود. در این بازی سرگرم شونده باید با انتخاب یکی از این خودروهای RC در پیست به رقابت با سایر رقبا بپردازد. در این بازی 28 مدل خودرو RC مشهور آن دوران در 14 پیست مجازی قابل انتخاب است که بیشتر این پیست‌ها را فضاهای بازسازی شده زندگی واقعی روزمره نظیر فروشگاه، کارگاه ساختمانی، موزه و خیابان تشکیل می‌دهد. سرگرم شونده طی بازی باید جایزه‌هایی که در گوشه و کنار مسیر قرار گرفته است را به دست آورده و به کمک آن‌ها باعث عقب ماندن رقبای حاضر در رقابت شود.
خودروها در سه دسته کلی برقی، احتراق داخلی و نمونه‌های ویژه دسته بندی شده‌اند که نشان از توجه سازندگان بازی به جزئیات دارد. گرافیک مناسب، شبیه‌سازی نسبتا حقیقی محیط و هندسه و فیزیک بسیار خوب به کار رفته در این بازی بسیار ساده، حتی می‌تواند بزرگسالان را نیز تا ساعت‌‌ها درگیر خود کند. ری‌ولت یکی از آن دست بازیهای کامپیوتری است که به کمک ساختار ساده و گرافیک منطقی و ذات بانمک بازی با خودروهای RC موضوع را برای سرگرم شونده جذاب می‌کند.
نویسنده: شهاب انیسی
