شاید باور آن چندان ساده نباشد اما بی ام و با آن همه تاریخچه طراحی و ساخت خودرو، اولین تجربه خود در طراحی و تولید شاسی بلند را در سال پایانی قرن 20 ام تجربه کرد. درست در سال 1999 بود که بی ام و برای اولین بار از مدل جدیدی در سبد محصولات خود پرده‌برداری کرد که X5 نام داشت و حدود دو سال بعد از کلاس نوظهور M مرسدس بنز روانه بازار شد تا از رقیب توانمند خود جا نماند. بی ام و تا پیش از تولید مدل X5 تجربه‌ای درساخت شاسی بلند نداشت اما می‌دانست که وجود خودرویی از این کلاس برای این برند همانند آب حیات عمل خواهد کرد.
درست برخلاف مرسدس بنز، X5 اولین تلاش و تجربه این برند در شاسی‌بلند سازی بود چراکه مرسدس بنز از آخر دهه 1970 تجربه ساخت کلاس G را به دستور محمدرضا پهلوی در خط تولید خود داشت. خودرویی که به واسطه توانمندی‌های بسیار زیاد آفرودی، تا دهه 1990 میلادی به خوبی در جهان جا افتاده بود. در نتیجه بی ام و هر آنچه در توان داشت بر X5 پیاده کرد چراکه به خوبی می‌دانست، قرن 21ام به شاسی بلندهای شهری و کراس اوورها تعلق دارد.
با ورود X5 به بازار دست و بال بی ام و برای تولید سری جدیدی شاسی بلندهای جدید باز شد و به همین ترتیب مدل X3 به عنوان دومین شاسی بلند این برند در سال 2003 و سپس با مدل نوین و بسیار محبوب X6 درسال 2008 ادامه یافت تا اینکه خانواده این سری با ورود سایر محصولات سری X ازجمله X4، X1 وX7 تکمیل شد.
E53، اولین X5 با حضور بنگل
اولین نسل X5 با کد شناسایی فنی E53 بین سال‌های 1999 تا 2006 روانه بازار شد. طراح مشهور محصولات دهه 1990 بی ام و یعنی کریس بنگل نیز در این طراحی نقش پررنگ داشت در نتیجه دور از انتظار نیست که X5 با المان‌های مهم طراحی بی ام و در دهه 1990 میلادی شکل بگیرد و بسیار محبوب باشد. جالب آن که از همان ابتدا بی ام و هیچ تاکیدی بر تعلق این کلاس جدید به دار و دسته SUVها نداشت و در عوض این مدل را از کلاس SAV (خودروهایی با رفتار اسپرت) معرفی کرد که بر خلاف جثه و ابعاد قابل توجه آن بیشتر بر رفتار اسپرت جاده‌ای آن تاکید دارد تا ویژگی‌های آفرود. در نتیجه هیچکس نباید از X5 انتظار آفرود داشته باشد.
X5 بر پایه شاسی و پلتفرم E39 سری 5 بنا شده است و زمانی به تولید رسید که بی ام و مالک برند لندروور بود. از این رو نه تنها این مدل می‌تواند با تجهیزات مدرن‌تر بی ام و نظیر تلفن بلوتوث و اتصال بدون سیم سیستم مولتی مدیا برخوردار شود؛ بلکه از سیستم کمکی آفرود فرود از تپه و سیستم نظارتی پیشرانه در آفرود بهره می‌برد که در حقیقت متعلق به رنج روور HSE بود. طیف متنوعی از پیشرانه‌های شش سیلندر خطی بنزینی و دیزل و البته دو پیشرانه V8 بنزینی برای X5 عرضه شد که قدرتمندترین آن نسخه 355 اسب بخاری 4.8 لیتری N62 V8 بود.
E70، تنها X5 ایران
اگرچه نسل اول X5 در تعداد بسیار نادر و انگشت شمار به کشور راه یافت اما در حقیقت واردات رسمی این مدل به کشور از نسل دوم انجام شد که بین سال‌های 2006 تا 2013 بر خط تولید قرار گرفت. این نسل با پیشرفت‌های تکنولوژی بسیاری مواجه شد که استفاده ازسیستم iDrive مهم‌ترین آن بود. همچنین با تغییر رویه نام‌گذاری مدل‌های مختلف بی ام و، X5 نسل دوم نیز دستخوش تغییرات نام‌گذاری شد. برای اولین بار در خانواده X5، E70 از ردیف سوم صندلی‌ها بهره برد که افزایش تعداد سرنشینان به 7 نفر را به دنبال داشت. همچنین بی ام و برای اولین بار نسخه عملکرد محور سری M را از این نسل به X5 اضافه کرد که با نام X5M شناخته می‌شود و از اولین پیشرانه V8 توئین توربوچارجر بی ام و به حجم 4.4 لیتر و قدرت 547 اسب بخار و گشتاور 680 نیوتون.متر بهره می‌برد. این مدل به منظور رقابت مستقیم با جیپ گرند چروکی SRT8، پورشه کاین توربو S و مرسدس بنز ML63 AMG به تولید رسید. X5M در کنار X6M اولین محصول سری M بود که از سیستم دو دیفراسیل xDrive استفاده می‌کرد.
F15، پایان واردات به ایران
نسل سوم X5 با کد شناسایی F15 از سال 2013 تا 2018 روانه خط تولید شد. این نسل که پس از وضع قانون منع واردات خودروهای مجهز به پیشرانه‌های حجیم‌تر از 2.5 لیتر به بازار ایران به جهان معرف شد، به دلیل بهره‌وری از پیشرانه‌های حجیم‌تر از این قانون؛ نتوانست به بازار ایران راه پیدا کند. البته ناگفته نماند که پیش از وضع نهایی منع واردات این دست خودروها، تعاد کمی از X5های F15 نیز به کشور راه یافتند که متاسفانه بسیار نادر هستند. بی ام و یک نسخه 2.0 لیتری چهار سیلندر نیز برای این نسل درنظر گرفته بود اما در حقیقت یک نسخه پلاگین هیبرید برقی/بنزینی به حساب می‌آمد و واردات آن به کشور زیرساخت‌های بسیاری را طلب می‌کرد که برای پرشیا خودرو، وارد کننده محولات بی ام و به ایران منطقی و مقرون به صرفه نبود و مردم ایران نیز درطی یک دهه گذشته علاقه چندانی به خودروهای هیبریدی نشان ندادند. همچنان قدرتمندترین نسخه این نسل مدل X5M بود که با کد شناسایی متفاوت F85 X5M شناخته می‌شود و از پیشرانه 4.4 لیتری V8 توربوچارجر به قدرت 567 اسب بخار و 750 نیوتون.متر گشتاور بهره می‌برد که قدرتمندترین نسخه دو دیفرانسیل سری M تا آن زمان به حساب می‌آمد.
G05، چهارمین نسل
با ورود نسل چهارم در سال 2019، G05 بدون شک شهری‌ترین نسخه X5 است که حالا شباهت بسیار بیشتری با سگمنت کراس اوورهای شهری رایج در جهان دارد. این مدل با وجود تولید در سال 2019 هنوز با زبان جدید طراحی عجیب و غریب بی ام و هم مسیر نشده است و از این رو هنوز المان‌های زیبای طراحی نسل‌های پیشین در آن دیده می‌شود. استفاده این نسل از پیشرانه‌های V8 و خطی 6 سیلندر همچنان ادامه دارد با این تفاوت که نسخه 4 سیلندر PEHV جای خود را به پیشرانه خطی قدرتمندتر 6 سیلندر داده است همچنان قدرتمندترین نسخه این نسل مدل M Competition است که از پیشرانه 4.4 لیتری توربوچارجر V8 بهره می‌برد اما در این مدل با افزایش قدرت به 617 اسب بخار و گشتاور ثابت 750 نیوتون.متر مواجه شده است. انتظار می‌رود این مدل پیش از جایگزینی با نسل پنجم حداقل تا سال 2025 بر خط تولید باقی بماند.
X5 در ایران
X5 به عنوان آغازگر سگمنت شاسی بلندهای بی ام و شانس و اقبال چندان خوبی در بازار ایران نداشت. ایراد اول آن اختلاف قیمت فاحش آن با سری‌های ارزان‌قیمت‌تری چون بی ام و X3 و X4 و ایراد دوم آن سطح فنی بالا و عدم تطابق با قوانین و ممنوعیت‌های جدید وضع شده در بازار واردات ایران بود. در نتیجه مدل‌های چون X3 و X4 با داشتن قیمت رقابتی‌تر و پیشرانه‌های هماهنگ با قانون واردات آن دوران، توانستند در تیراژ بسیار بالاتر به فروش برسند و در نتیجه در برابر مدل گمنامی چون X5 جایگاه بالاتری را در بازار ایران کسب کنند.
X5 یکی از مدل‌های نسبتا نا آشنا و گمنام بازار ایران است که به دلیل قیمت نهایی بالا و بدشانسی‌های قانونی نتوانست در بازار سخت پسند و دشوار ایران آنگونه که شایسته است خودنمایی کند و در عوض میدان را به برادرهای کوچک‌تر ومنطقی‌تر خود سپرد.
نویسنده: شهاب انیسی
