سیتروئن زانتیا یک خودرو خانوادگی متولد فرانسه است که در دو نوع لیفت بک و استیشن واگن راهی بازارهای جهانی شد؛ مدل پنج درب لیفت‌بک از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۱ در شهر رن فرانسه به تولید رسید و از سوی دیگر نمونه استیشن واگن آن نیز طی سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ روی خط تولید سیتروئن در شهر سوریز حضور داشت.
در سال ۱۹۹۷ میلادی شرکت سیتروئن تصمیم به ارائه نسخه فیس لیفت زانتیا به بازار گرفت و این خودرو را همراه با برخی تحولات ظاهری و فنی به دست مشتریان رساند. در این بین مدل ۵ در لیفت‌بک زانتیا همزمان با تولید در کارخانجات سیتروئن در رن و سوریز فرانسه، به منظور عرضه به بازار چین در سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ میلادی توسط کمپانی فنگشن سیتروئن نیز مونتاژ شد.
بدنه و فضای داخلی سیتروئن زانتیا توسط شرکت ایتالیایی برتونه به سرپرستی آقای «دنیل آبراموسن» طراحی و توسعه یافت. شرکت فرانسوی نیز پیشرانه‌های متعددی که در بسیاری از تولیدات پژو سیتروئن به صورت مشترک استفاده می‌شدند را در این خودرو به خدمت گرفت؛ از موتور ۱.۶ لیتری ۴ سیلندر تنفس طبیعی تا پیشرانه‌های 3 لیتری شش سیلندر بنزینی، ۱.۹ لیتری دیزلی تنفس طبیعی و ۲.۱ لیتری توربودیزل. جعبه دنده ۵ سرعته دستی گروه پژو سیتروئن، گیربکس‌های اتومات آلمان و جعبه دنده چهار سرعته اتوماتیک AL4 که در پژو ۲۰۶ اتوماتیک نیز حضور دارد، وظیفه انتقال قدرت پیشرانه‌های زانتیا به سوی چرخ‌های جلوی این خودرو را برعهده گرفتند.
جدول مشخصات فنی زانتیا
| محور محرک | دیفرانسیل جلو |
| حجم موتور | ۱۷۶۱ سی سی (سوپرلوکس) ۱۹۹۸ سی سی (SX و X) |
| نوع موتور | XU7 (سوپرلوکس) XU10 (زانتیا SX و X) |
| حداکثر قدرت | ۱۱۲ اسب بخار در ۵۵۰۰ دور در دقیقه (سوپرلوکس) ۱۳۵ اسب بخار در ۵۵۰۰ دور در دقیقه (SX و X) |
| حداکثر گشتاور | ۱۶۱ نیوتن متر در ۴۲۵۰ دور در دقیقه (سوپرلوکس) ۱۸۷ نیوتن متر در ۴۲۰۰ دور در دقیقه (SX و X) |
| شتاب | ۱۱.۹ ثانیه (سوپرلوکس) ۹.۵ ثانیه (SX و X) |
| حداکثر سرعت | ۱۹۴ کیلومتر بر ساعت (سوپرلوکس) ۲۰۳ کیلومتر بر ساعت (SX و X) |
| تعداد سیلندر | ۴ |
| تعداد سوپاپ | ۱۶ |
| انتقال قدرت | ۵ سرعته دستی |
| مصرف سوخت ترکیبی | ۸.۲ لیتر در صد کیلومتر (سوپرلوکس) ۹.۱ لیتر در صد کیلومتر (SX و X) |
| استاندارد آلایندگی | یورو ۳ |
| سیستم فرمان | هیدرولیکی |
| سیستم تعلیق جلو | مک فرسون |
| سیستم تعلیق عقب | میله پیچشی |
| نوع بدنه | سدان لیفت بک بزرگ |
| نوع رینگ | آلومینیومی |
| نوع شاسی | یکپارچه |
| ترمز جلو | دیسکی خنک‌شونده |
| ترمز عقب | دیسکی |
ابعاد و اندازه‌ها
| طول | ۴۵۲۴ میلیمتر |
| عرض | ۱۷۵۵ میلیمتر |
| ارتفاع | ۱۴۰۰ میلیمتر |
| فاصله بین محور جلو و عقب | ۲۷۴۱ میلیمتر |
| وزن خالص | ۱۲۶۴ کیلوگرم (سوپرلوکس) ۱۳۹۵ کیلوگرم (SX و X) |
| حجم مخزن سوخت | ۶۵ لیتر |
| قطر رینگ | ۱۵ اینچ |
| چرخ جلو و عقب | R15 185/65 |
| حجم صندوق عقب | ۴۲۰ لیتر |
| تعداد سرنشین | ۵ نفر |
فیس لیفت زانتیا با الهام از مگان
زانتیا یکی از محبوب‌ترین خودروهایی است که تا به حال در ایران مونتاژ و تولید شده است. ای خودرو محصول سیتروئن فرانسه است که در سال ۱۹۹۲ معرفی و رونمایی شد و تا سال ۲۰۰۲ روی خط تولید این شرکت در فرانسه قرار داشت. سایپا تولید زانتیا را در سال ۱۳۸۰ خورشیدی (۲۰۰۱ میلادی) آغاز کرد و تا سال ۱۳۸۹ به عرضه این خودرو در بازار ایران ادامه داد. زانتیا ایرانی فیس لیفت این خودرو در پایان سال ۱۹۹۷ بود که البته بعدها فیس لیفت دیگری و این بار توسط سایپا ارائه شد. فیس لیفت ایرانی زانتیا در سال ۱۳۸۲ و در نمایشگاه خودرو تهران پیش چشم علاقه‌مندان قرار گرفت. این فیس لیفت در مرکز تحقیقات و نوآوری صنایع خودرو سایپا (آیریک) طراحی شده بود. چراغ‌های فیس لیفت ایرانی زانتیا از نسل اول سیتروئن C5 برداشته شده بود و کاپوت و جلوپنجره هم از نوع طراحی شد و در کل، جلوی خودرو انحنای بیشتری پیدا کرد، با این حال دیگر بخش‌های بدنه دست‌نخورده باقی ماند.
اما این پایان کار نبود. مدیران سایپا در ادامه فیس لیفت اولیه زانتیا، تصمیم گرفتند تا چهره به‌روزتری از این خودرو ارائه دهند و برای این کار دو سال وقت و ۹۰ میلیارد ریال سرمایه صرف کردند تا در سال ۱۳۸۷ خط تولید فیس لیفت این خودرو، با نام زانتیا ۲ را راه‌اندازی کنند. به عبارتی فیس لیفت سال ۸۲ زانتیا از دستور کار خارج شد و فیس لیفت دیگری به خط تولید رسید.
طراحان و مهندسان سایپا برای طراحی زانتیا ۲ نگاهی به رنو مگان داشتند و این تاثیر را می‌توان در چراغ‌های جلوی فیس لیفت زانتیا دید. تنها نکته مثبت فیس لیفت زانتیا همین چراغ‌ها است وگرنه سایر اجزای بدنه کاملا فاجعه‌آمیز بود. جلوپنجره سه خط، حذف زه میانی سپر جلو و نصب مه‌شکن‌هایی در وسط سپر و کاپوت جدید از تغییرات جلوی این فیس لیفت به شمار می‌آید. نمای جانبی بدنه مثل زانتیا اصل است اما در عقب خودرو باز هم شاهد فاجعه دیگری هستیم.
چراغ‌های عقب فیس لیفت زانتیا عوض نشده‌اند اما بخش میانی زه روی سپر عقب، مثل سپر جلو کاملا حذف شده و اصلا مشخص نیست که چرا. هر چند در نهایت فیس لیفت زانتیا با سپر دو رنگ مشابه زانتیای اصلی از خط تولید بیرون آمد. در نهایت طراحی ضعیف باعث شد تا مشتریان رغبتی به خرید زانتیا ۲ پیدا نکنند و در نهایت شرکت سایپا هم این پروژه را تعطیل کرد.
تاریخچه زانتیا در ایران
همزمان با به آخر خط رسیدن تولید زانتیا در کشور فرانسه، شرکت سایپا طبق رویه معمول به سراغ یک محصول نه چندان به‌روز از یک کمپانی معتبر بین المللی رفت و خط تولید سیتروئن زانتیا را که در کشور مبدا وارد وادی بازنشستگی شده بود، به ایران آورد تا آن را در فاصله زمانی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ در سبد تولیدات خود جای دهد.
واژه زانتیا در یونانی به معنای طلایی است و سیتروئن زانتیا در ایران نیز دوران طلایی را پشت سر گذاشت؛ به نحوی که همچنان بارقه‌های آن در بازار ایران احساس می‌شود. حداقل تا اواسط دهه هشتاد کمتر رقیبی از لحاظ چابکی و توانمندی فنی به پای آن می‌رسید. سیستم تعلیق هیدرولیک با قابلیت تنظیم ارتفاع خودرو نیز در میان تولیدات مشابه موجود در ایران بی‌نظیر بود.
شرکت سایپا مدل ۵ در لیفت‌بک زانتیا را به همراه دو نوع موتور ۱۸۰۰ و ۲۰۰۰ سی سی روانه بازار کرد. پیشرانه ۱۸0۰ سی سی سیتروئن زانتیا هم‌خانواده موتور XU7 پژو ۴۰۵ است با این تفاوت که سرسیلندر آن از نوع ۱۶ سوپاپ بوده و به جای استفاده از سامانه تنظیم سوپاپ به شیوه شیم‌بندی، از تایپیت استکانی‌های هیدرولیک بهره‌مند شده است. توان خروجی پیشرانه ۱۸۰۰ سی سی زانتیا معادل ۱۱۲ اسب بخار قدرت و ۱۵۵ نیوتن متر گشتاور خواهد بود. شایان ذکر است زانتیا ۱۸۰۰ حدود ۱۱.۹ ثانیه زمان نیاز دارد تا از حالت درجا به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت دست یابد؛ همچنین خودرو مذکور در سیکل ترکیبی معادل حدودی ۸.۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر سوخت مصرف می‌کند و قادر است به بیشینه سرعت ۱۹۴ کیلومتر بر ساعت دست یابد.
در بحث آپشن‌های رفاهی و ایمنی سیتروئن زانتیا در سه تیپ ۱۸۰۰ سوپرلوکس (فول آپشن) و تیپ SX یا اکسکلوسیو (نیمه فول) و تیپ پایه X روانه بازار کشور شد. اختلاف میان مدل‌های ایکس و اس ایکس به وجود تجهیزاتی نظیر کیسه هوا و ترمز ای بی اس در مدل sx باز می‌گردد.
ناگفته نماند که سیتروئن زانتیا در آزمون‌های ایمنی اصلا مقاوم ظاهر نشده و نتوانسته در تست‌های موسسه یورو انکپ بیش از ۱.۵ ستاره ایمنی کسب کند و این یعنی نباید به هیچ عنوان روی امنیت زانتیا حساب ویژه‌ای باز کرد. در ادامه به مهمترین تجهیزات رفاهی و ایمنی زانتیا سوپرلوکس اشاره شده است: تعلیق تنظیم پذیر هیدرولیک، ترمز ضد قفل ABS، چراغ مه شکن عقب، چراغ جلو هالوژن، فرمان هیدرولیک دو حالته، سیستم صوتی با ۴ اسپیکر، دو عدد کیسه هوای راننده و سرنشین جلو، کیسه هوای جانبی جلو (سفارشی)، تهویه مطبوع دستی، صندلی راننده ۶ حالته با تنظیم دستی، صندلی سرنشین ۴ حالته دستی، صندلی عقب تاشونده، روکش پارچه‌ای، تریم طرح چوب، دسترسی به صندوق از داخل کابین، آینه‌های جانبی با تنظیم برقی و گرمکن، پرده شیشه عقب.
جمع‌بندی نهایی درباره زانتیا
در نهایت و به عنوان جمع‌بندی می‌توان اظهار داشت سیتروئن زانتیا یکی از چالاک‌ترین خودروهای نه چندان گران‌قیمت و مدرن تولید داخل است که هیجان رانندگی بسیار مطلوبی را به کاربران خود، به خصوص نسل جوان در ازای پرداخت مبالغ بسیار کمتر از محصولات روز ارائه می‌دهد. با این حال زانتیا از امکانات رفاهی چندانی برخوردار نبوده و آن چنان که اشاره شد ایمنی مطلوبی را به سرنشینان خود ارائه نمی‌دهد. به هر روی محبوبیت زانتیا در ایران به حدی است که بازار خرید و فروش بسیار پر رونقی برای این لیفت بک فرانسوی در کشورمان پدید آمده و همواره مشتریان دست به نقدی وجود دارند که آماده خرید یک دستگاه زانتیا باشند و به این انتخاب خود افتخار کنند.
نویسنده: حسین باباپور- میلاد قزللو
