خودروهای لوکس در جهان بر اساس برخی تعریف‌های عمومی مشخص و گاها نامشخص به تولید می‌رسند. منظور آن است که برخی از تعریف‌های واضح و ابتدایی نشان دهنده لوکس بودن یا نبودن و البته میزان لوکس‌گرایی یک خودرو تولیدی است. اما در عین حال برخی ویژگی‌های دیگر وجود دارند که شاید در راستای تعیین میزان لوکس گرایی یکی خودرو نقش پررنگی بازی نکنند یا به عنوان فاکتوری بر لوکس گرایی از سوی همگان به تایید نرسند.
در نتیجه تعریف ثابت و مشخصی برای لوکس بودن یک خودرو نمی‌توان بیان کرد. این تعریف می‌تواند کاملا شناور و بر اساس ذوق و سلیقه خودروساز و نیازهای خودرویی و اقتصادی در هر منطقه از جهان متفاوت باشد. حالا باید بررسی کنیم که ملاک لوکس گرایی در ایران دقیقا چیست؟
فاکتورهای لوکس گرایی
در جست و جو برای آشنایی با ملاک‌های لوکس گرایی در بازار جهانی شاید بتوان به فاکتورهای بسیار بارز و مشخصی دست یافت که درک آن‌ها برای همگان بسیار ساده باشد. اما بررسی این موضوع در بازار ایران با پیچیدگی‌های بیشتری همراه خواهد بود.
برخی از فاکتورهای تعیین کننده لوکس گرایی خودوها در ایران با بازار کشورهای جهانی نظیر آمریکای شمالی، اروپا یا حتی منطقه شاخاب پارس مشترک، اما برخی دیگر از این فاکتورها ویژه و منحصر به بازار ایران است و احتمالا در هیچ جای جهان یافت نمی‌شود. در ادامه این مقاله به بررسی و معرفی مهم‌ترین فاکتورهای لوکس گرایی منحصر به بازار ایران می‌پردازیم که ممکن است در برخی موارد با فاکتورهای جهانی یکسان باشد.
- کادیلاک ایران (کادیلا سویل)، سدان مونتاژی لوکس چهار دهه پیش ایران. آپشن های رفاهی این خودرو از بسیاری از محصولات تولیدی روز بازار ایران بیشتر است.
۱- قیمت
معمولا قیمت نهایی یک کالا (در اینجا خودرو) در بازار به سادگی می‌تواند به عنوان فاکتور تعین کننده میزان لوکس گرایی آن کالا در جامعه ایران نقش بازی کند. البته فاکتور قیمت در بازار جهانی بیشتر ملاک خوبی برای سنجش خاص بودن یک کالا است و نه الزاما میزان لوکس بودن آن. اما در بازار ایران هرچه رقم نهایی پرداخت برای تملک یک کالا بیشتر باشد، در نتیجه فرد مورد نظر در باور اشتباه عوام، فردی لوکس‌گرا و کالای مورد نظر نیز لوکس به حساب می‌آید.
به عنوان مثال آیا تویوتا لندکروزر خودرویی لوکس به حساب می‌آید؟ پاسخ به این سوال در ساختار جهانی خیر و در ساختار جامعه و بازار خودرو ایران بله است. پاسخ جهانی خیر است چون نسخه لوکس لندکروزر در حقیقت لکسوس سری LX به حساب می‌آید و خود لندکروزر یک خودرو کاملا معمولی و اقتصادی است.
اما پاسخ ایرانی بله است چرا که بازار بی‌تنوع و اقتصاد متزلزل ایران باعث شد قیمت نهایی یک لندکروزر (مدل روز/سری ۲۰۰) در بازار دست دوم به فراتر از رقم چهار میلیارد تومان برسد. رقمی که در بسیاری از مناطق تهران با آن می‌توان خانه خرید. آیا حق نمی دهید که ایرانیان چنین خودرویی را لوکس خطاب کنند؟!
۲- سطح آپشن‌های رفاهی
تعداد و سطح آپشن‌های رفاهی (و البته ایمنی) به کار رفته در یک خودرو بدون تردید به صورت جهانی بر میزان لوکس گرایی یک خودرو تاثیر می‌گذارد. اما این مهم در ایران با دو تفاوت عمده همراه است. اول آن که آپشن‌های ایمنی معمولا نه برای خودروسازان اهمیت دارد و نه برای مردم. آنچه در ایران از آن به عنوان آپشن‌های ایمنی یاد می‌شود معمولا بخشی کاملا استاندارد و اجباری در رویه تولید خودرو در بازار جهانی است اما متاسفانه در کشور عقب مانده ما آپشن محسوب می‌شود.
تفاوت دوم در میزان و نوع آپشن‌های رفاهی عرضه شده در یک خودرو است. در بازار جهانی برای اینکه یک خودرو بر اساس آپشن‌های عرضه شده لوکس تصور شود، باید مجموع آپشن‌های بسیار خاص و عجیب و غریبی را در یک ساختار بسیار باکیفیت و منحصر به فرد ارائه دهد. اما در بازار ایران اینطور نیست.
به عنوان مثالی ملموس باید بیان کرد که بیشتر خودروهای چینی امروزی بازار ایران به آپشن‌های دهان پرکنی چون سانروف، سیستم استارت بدون کلید (کیلس)، شیشه بالابرهای برقی، روکش‌های چرم مصنوعی و حتی گیربکس اتوماتیک به بازار ایران عرضه می‌شوند اما آیا این خودروها لوکس به حساب می‌آیند؟
شاید برای آن دسته از مالکانی که تاکنون تجربه سواری با یک خودرو گیربکس اتوماتیک و مجهز به سانروف یا سقف پانوراما را نداشته‌اند، محصولات چینی خودروهای لوکسی به حساب آیند، اما تقریبا بیشتر این آپشن‌ها را می‌توان در محصولات تولیدی و مونتاژ داخلی نیم قرن پیش ایران و در محصولاتی چون کادیلاک ایران یافت که ارزش معنوی و میزان لوکس‌گرایی آن‌ها در برابر محصولات چینی امروزی که صرفا به پاره‌ای از آپشن‌های استاندارد مجهز هستند به مراتب بیشتر است.
- خودروهای لوکس از دیدگاه سطح آپشن‌های رفاهی، کیفیت ساخت، کیفیت متریال و انحصار گرایی با هر کلاس دیگر از خودروها در جهان تفاوت می‌کنند
۳- نام برند
نام برند یکی دیگر از فاکتورهای اشتباه لوکس گرایی در بازار ایران است. پرسش بسیار ساده است. آیا به عنوان مثال نام بنز با لوکس گرایی همراه است؟ آیا بنز خودرو لوکسی است؟ برای یک ایرانی ناآشنا با صنعت خودرو جهانی، هیچ چیز به اندازه یک بنز لوکس نیست، حتی یک بنتلی!
مرسدس بنز همانند بی ام و و آئودی و بسیاری دیگر از برند‌های خودروسازی نسبتا لوکس امروزی چند دهه است که به عنوان یک خودروساز پریمیوم (یک کلاس پایین‌تر از لوکس) و لاکچری شناخته می‌شود. در نتیجه پیش از آن، این خودروساز مشهور آلمانی یک خودروساز معمولی آلمانی بود که نه تنها خودروهای لوکس بلکه خودروهای اقتصادی (پایین‌تر از پریمیوم) به تولید می‌رساند و نسخه‌های لوکی تولیدی آن درصد بسیار پایینی از خودروهای لوکس این برند را تشکیل می‌داد. حتی امروز هم همه محصولات تولیدی این شرکت لوکس به حساب نمی‌آید. در نتیجه اصطلاح مشهور “هر گردی، گردو نیست” می‌تواند در مورد محصولات تولیدی بسیاری از پریمیوم‌سازان اروپایی از جمله مرسدس بنز، پورشه، بی ام و، آئودی و آلفارومئو صدق کند که “هر بنزی الزاما لوکس نیست”.
در این میان تنها برخی خودروسازان در بازار جهانی وجود دارند که تکلیف آن‌ها با تولید محصولات لوکس مشخص است چرا که ماهیت وجودی آن‌ها از بدو تاسیس در حقیقت طراحی و تولید خودروهای لوکس بوده است. در این میان می‌توان به برندهایی چون بوگاتی، مازراتی، رولزرویس، بنتلی، کادیلاک، لکسوس، اینفینیتی اشاره کرد که هدف آن‌ها تنها ساخت خودروهای پریمیوم و لوکس است و در نتیجه هیچ خودرو اقتصادی در طیف محصولات تولیدی آن‌ها وجود ندارد،حتی اگر از دیدگاه پلتفرم و مقوله فنی با یک خودرو اقتصادی از تولیدات شرکت مادر مشترک باشد.
- مرسدس بنز E230 (W124). این خودرو به هیچ عنوان لوکس به حساب نمی‌آید.
۴- جایگاه اجتماعی
برخی خودروها در بازار ایران بر اساس جایگاهی که در میان عوام یافته‌اند، لوکس نام‌گذاری می‌شوند. در این میان تکلیف برندهایی چون لکسوس، پورشه، مرسدس بنز، آئودی، مازراتی و بی ام و کاملا روشن است. اما به عنوان مثال زمانی که پاترول در دهه ۱۳۷۰ روانه بازار ایران شد، قیمت بالا، عدم توان خرید عوام و کلاس شاسی بلند آن باعث شد به این خودرو به عنوان یک گزینه لوکس نگاه شود در حالی که در این خودرو نه خبری از سانروف و روکش چرمی صندلی‌ها بود و نه حتی شیشه بالابرهای برقی.
داستان مشابهی در خصوص خودروهای دیگری چون سیتروئن زانتیا، رنو مگان و نیسان ماکسیما در ایران به وجود آمد که ریشه آن در حقیقت در ویژگی‌های منحصر به فرد و پیشرفته بودن این خودروها در بازه تولید در بازار خودرو ایران بود و نه فاکتورهای لوکس گرایانه. در غیر این صورت، سه خودرو سیتروئن زانتیا، رنو مگان و نیسان ماکسیما (و حتی نیسان تینا) به هیچ عنوان لوکس به حساب نمی‌آیند. برای درک بهتر این موضوع به خودرو مزدا ۳ نگاه کنید. این خودرو چه در نسخه قدیمی و چه در نسخه نیو مزدا (فیس لیفت) هیچ‌گاه به عنوان خودرویی لوکس در بازار ایران طلقی نشد چرا که این خودرو در زمان عرضه در کشور هیچ ویژگی‌خاصی به همراه نداشت و تنها به عنوان یک خودرو ژاپنی مونتاژ داخلی باکیفیت شمرده می‌شد.
- آلفارومئو 4C. اسپرت کوپه‌ای کاملا لوکس اما مجهز به پیشرانه کم حجم‌تر از ۲.۵ لیتر (۱.۷۵ لیتر)
۵- حجم موتور
یکی از جالب‌ترین فاکتورهایی است که به عنوان مرجعی برای تشخیص میزان لوکس گرایی یک خودرو در ایران به کارگرفته شد، فاکتور حجم موتور بود. سال ۲۰۱۳ بود که که از سوی دولت عنوان شد واردات هرگونه خودرو مجهز به پیشرانه‌های حجیم‌تر از ۲.۵ لیتر به دلیل لوکس‌گرایی به بازار ایران ممنوع است. اگرچه بیشتر خودروهای لوکس تولیدی در جهان به پیشرانه‌های حجیم و قدرتمند مجهز هستند اما هر خودرو قدرتمندی الزاما لوکس نیست.
در نتیجه واردات بیشتر خودروهای محبوب و توانمند بازار کشور، از انواع تویوتا گرفته تا بیشتر کره‌ای‌ها و آلمانی‌های بازار، با ممنوعیت دائمی مواجه شد در حالی که نزدیک به ۹۰ درصد آن‌ها اصلا لوکس به حساب نمی‌آمدند. با وجود تصویب این لایحه، دیری نپایید که پای خودروهای بسیار لوکس و خاصی چون پورشه کیمن ۷۱۸، آلفارومئو 4C، بی ام و i8 و بی ا و سری ۷ سفارش بازار چین (نسخه چهار سیلندر توربو بنزینی ۲.۰ لیتری) در قالب پیروی کامل از موازین لایحه منع واردات، به کشور باز شد. آنجا بود که دولت به سرعت دریافت الزاما حجم موتور نمی‌تواند عاملی برای تعیین میزان لوکس‌گرایی یک خودرو باشد چرا که در آن صورت بی ام و سری ۷ با پیشرانه ۲.۰ لیتری باید در واردات آزاد می‌‌بود در حالی که تمامی ویژگی‌های تعلق به کلاس خودهای لوکس را به همراه داشت.
این تحلیل چندی پس از آن به طور کلی به موضوع حل نشده منع کلی واردات خودرو به کشور انجامید که همچنان در حال اجرا است.
نتیجه گیری
پرواضح است که بازار خودرو ایران با توجه به قوانین و شرایط عجیب و غریب قانونی آن نمی‌تواند به عنوان مرجع تعیین کننده میزان لوکس‌گرایی یک خودرو به کار گرفته شود. به عبارت دیگر، میزان لوکس‌گرایی نزدیک به بیش از ۹۰ درصد خودروهای تولید شده در جهان به وضوح مشخص است و از این رو نیازی نیست تا مجدد برای آن‌ها تعریف جدید ارائه دهیم.
با این اوصاف غیر قابل انکار است که برخی از قوانین محدود کننده، شرایط اجتماعی، اقتصادی و تاریخی می‌تواند بر درک عوام از تعریف یک کلاس مشخص از خودروها تاثیر بگذارد اما لازم است از یاد نبریم که تعریف جهانی خودروها تحت تاثیر این شرایط هرگز تغییر نخواهد کرد.
نویسنده: شهاب انیسی
بهترین مقاله خودروهای لوکس?
ممنون عالی بود. من خودم بنتلی و پورشه رو دوست دارم
تعریف خودرو لوکس توی ایران با چیزی که توی جهان هست فرق داره.