بعد از تعلیق برجام و بازگشت تحریم‌ها، به دلیل کاهش تولیدات خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از سوی کارخانه‌ها به شدت افت پیدا کرد. ممنوعیت واردات هم باعث بر هم خوردن میزان عرضه و تقاضا شد. از سوی دیگر با سقوط روز افزون ارزش نرخ ریال، خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن تقاضا بالاتر رفت. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا یکی از بزرگ‌ترین بسترها برای دلالی به وجود بیاید. به همین دلیل عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد.
سال ۹۶ برای اولین بار عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس ازمدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد تا قیمت روز خودرو صفر میان نرخ کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.
ادامه عرضه خودرو در بورس کالا
شورای عالی بورس در جلسه‌ای اعلام کرد:
- عرضه خودرو در بستر بورس کالا تا زمان تصمیم‌گیری از سوی شورای رقابت ادامه خواهد داشت.
- وزارت صمت موظف است برنامه زمانی عرضه خودروهای تولیدی را به طور منظم در بورس کالا عرضه کند.
- قیمت پایه خودروها در بورس کالا صحیح نیست و به بازنگری نیاز دارد.
ادامه عرضه هایما در بورس کالا
گروه صنعتی ایران خودرو اعلام کرد با توجه به استقبال گرم از هایما S7 در بورس کالا، در تلاش است تا عرضه این خودرو تا هفته آینده در این بستر ادامه پیدا کند.
چالش عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا
شرکت بورس کالا در نامه‌ای به وزیر صمت:
- عرضه خودروهای وارداتی در بستر بورس کالا باید پس از ورود خودروها به کشور و صدور قبض انبار صورت بگیرد.
- با توجه به سوابق گذشته و تعداد بالای مالباختگان، ریسک‌های پیش رو و پرونده‌های قضایی، فروش خودروهای وارداتی به غیر از روش ذکر شده در بورس کالا صلاح نیست.
اولین عرضه خودروهای خارجی در بورس کالا
بنابر مصوبه جلسه پیگیری برنامه‌های اولویت‌دار دولت، زمان اولین عرضه خودروهای وارداتی مشخص شد.
- خودروهای چانگان چینی روز سه‌شنبه، ۴ بهمن ۱۴۰۱ در بورس کالا عرضه می‌شوند.
- اطلاعات تکمیلی متعاقبا اعلام خواهد شد.
تکذیب اخبار تاخیر در تحویل دنا پلاس
گروه صنعتی ایران خودرو در بیانیه‌ای اعلام کرد که اخبار برخی رسانه‌ها مبنی بر تاخیر در تحویل دنا پلاس عرضه شده در بورس کالا صحت ندارد و این خودروها به موقع (۲۷ اسفند سال جاری) یا حتی زودتر به دست خریداران خواهند رسید.
حضور ایران خودرو و سایپا در بورس کالا
مدیران دو شرکت خودروسازی ایران خودرو و سایپا، در نامه‌هایی جداگانه به سازمان بورس و اوراق بهادار، درخواست خود را در خصوص ادامه عرضه خودرو در بورس کالا، اعلام کردند.
ادامه عرضه خودرو به دستور وزیر اقتصاد
سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، درباره ادامه پذیرش و عرضه خودروها در بورس کالا اعلام کرد:
- عرضه خودرو در بورس کالا باید بر اساس مصوبه شواری عالی بورس، مانند گذشته ادامه یابد.
- در صورتی که سایر دستگاه‌ها و نهادها، درخواستی داشته باشند، موضوع بار دیگر در شورای عالی بورس و اوراق بهادار مطرح می‌شود.
تعلیق نماد ایران خودرو و سایپا
صبح روز شنبه، ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۱، پیش از آغاز معاملات در بورس کالا، نماد معاملاتی ایران خودرو و سایپا از این بستر حذف شد.
- این تعلیق در اولین مرحله تا ۵ بهمن‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.
- به نظر می‌رسد این اتفاق به علت وجود ابهامات در مورد تداوم و عرضه خودرو در بورس کالا و ورود شواری رقابت به موضوع قیمتگذاری خودرو باشد.
عرضه خودروهای وارداتی تا پایان دی
امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت، درباره زمان عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا گفت:
- ۴۰ هزار خودرو وارداتی، ثبت سفارش شده‌اند.
- در دی‌ماه خودروهای خارجی روی تابلوی بورس کالا می‌روند.
- مجوزهای لازم برای فروش و شماره‌گذاری خودروهای وارداتی صادر شده است.
پذیرش خودروهای وارداتی در بورس کالا
سازمان بورس کالای ایران اسامی خودروهای وارداتی پذیرفته شده در این بستر را اعلام کرد:
- ۱۹ هزار خودرو سواری چانگان
- ۵۰۰ خودرو سواری کیا سراتو
- ۵۰۰ خودرو سواری کیا اسپورتیج
- ۵۰۰ خودرو سواری K5
- ۲۰۰ خودرو سواری کیا سید (KIA CEED)
- ۱۰۰ خودرو سواری کیا پیکانتو
- ۱۰۰ خودرو کیا پگاس
- ۱۰۰ خودرو کیا ریو
- ۷۰ خودرو کیا سونت
- ۷۰ خودرو کیا سلتوس
عرضه هفتگی ۱۰ هزار محصول ایران خودرو
شرکت ایران خودرو، درباره عرضه محصولات خود در بورس کالا اعلام کرد:
- از این به بعد محصولات ایران خودرو به جای یک روز، ۲ روز در هفته در بورس کالا عرضه می‌شود.
- به این ترتیب هر هفته، ۱۰ هزار خودرو از محصولات این شرکت در بورس کالا به فروش می‌رسد.
پذیرش ۲۱ هزار خودرو وارداتی در بورس کالا
هیأت پذیرش بورس کالا درباره پذیرش خودروهای وارداتی در این بستر گفت:
- ۱۹ هزار دستگاه خودرو چانگان توسط خودروسازی سایپا در بورس کالا عرضه می‌شوند.
- ۲ هزار و ۱۴۰ دستگاه خودرو کیا از سوی شرکت کوشا خودرو در بورس کالا پذیرش شدند.
پذیرش ۴ خودروی جدید در بورس کالا
هیات پذیرش بورس کالا با پذیرش خودروهای بهمن ریسپکت، فردا FMC T5، کلوت مکث موتور و کامیون کشنده سی‌اند‌سی (C&C) از شرکت آریا دیزل موتور موافقت کرد.
- تعهد عرضه گروه بهمن در بورس حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه گروه فردا حداقل ۶۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه آریا دیزل موتور حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
- تعهد عرضه مکث موتور حداقل ۵۰ درصد تولید سالانه
ورود هایما 8S به بورس کالا
گروه خودروسازی ایران خودرو دو مدل جدید هایما 8S و 7X را در نمایشگاه خودرو تهران رونمایی کرده بود. تولید آزمایشی هایما 8S در آذر ماه ۱۴۰۱ شروع شده و قرار است به زودی در بورس کالا عرضه شود. قیمت پایه هایما 8S برای عرضه در بورس کالا ۹۲۳ میلیون تومان تعیین شده است.
توافق خودرویی وزارت صمت و بورس کالا
صبح امروز جلسه‌ای مشترک میان بورس کالا و وزارت صمت با محوریت افزایش عرضه انواع خودرو در بورس کالا برگزار شد. شش بند توافق مهم معاونین وزارت صمت و مدیران ارشد بورس کالا برای تعادل بازار خودرو عبارتست از:
- مقرر شد جدول کف عرضه خودرو و برنامه تولید ماهانه به تفکیک مدل توسط وزارت صمت به بورس کالا اعلام شود و مبنای تایید عرضه‌ها و معاملات قرار گیرد.
- بورس کالا میزان عرضه‌ها را به صورت هفتگی، دو هفته‌ای و ماهانه به گونه‌ای تایید کند تا کف عرضههای ماهانه رعایت شود.
- در خصوص نحوه عرضه‌ها نیز قرار شد تجمیع عرضه‌ها بر اساس کلاس خودروها، پرتیراژها و کم تیراژها و خودروهای تجاری انجام شود.
- تعیین پیش دریافت خرید خودرو به گونه‌ای متناسب با شرایط بازار باشد تا تقاضای خودرو متعادل‌تر شود.
- آن دسته از کدهای ملی در بورس کالا امکان خرید خودرو دارند که از ابتدای سال ۹۸ از بورس کالا یا سامانه‌های وزارت صمت خرید نداشته‌اند.
- مقرر شد شرایط ضمانت خودروسازان برای عرضه در بورس به منظور رشد عرضه‌ها تسهیل شود.
قوانین جدید عرضه خودرو در بورس کالا
منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت، در نامه‌ای شرایط جدید عرضه خودرو در بورس کالا را ابلاغ کرد.
- دو خودروساز بزرگ در هر دوره باید حداقل ۲ هزار دستگاه از هر محصول عرضه کنند. دیگر شرکت‌های خصوصی در هر دوره باید حداقل ۵۰۰ دستگاه عرضه کنند.
- خودروسازان باید اسامی خریداران محصولات در ۴۸ ماه گذشته را قبل از هر مرحله عرضه خودرو، به بورس کالا اعلام کنند. این افراد و کسانی که در دوره‌های پیش در بورس کالا خودرو خریده‌اند، مجاز به ثبت‌نام در عرضههای جدید نیستند.
- خودروسازان باید تعهدات قانونی ابلاغی (طرح جوانی جمعیت و…) را نیز به صورت مجزا و متناظر با عرضه در بورس کالا اجرا کنند.
- خودروسازان به‌گونه‌ای باید خودروها را در بورس کالا عرضه کنند که در تعهدات قبلی مشکلی ایجاد نشود و تعهد معوقی به‌وجود نیاید.
- خودروسازان برای عرضه خودرو بیش از مجوز اخذ شده یا عرضه مشتقات دیگر، حتما باید دوباره از وزارت صمت مجوز بگیرند.
پذیرش ۸ خودرو جدید در بورس کالا
بر اساس اطلاعات منتشر شده، خودروهای ریسپکت، کلوت، راین R3، دنا پلاس توربو، اتوماتیک و دنده دستی، رانا پلاس، سورن پلاس، کشنده C&C و FMC T5 در بورس کالا پذیرفته شده‌اند و به زودی در این بستر، عرضه خواهند شد.
تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان درباره تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر قیمت آن گفت:
- نتیجه قیمتگذاری دستوری، توزیع سالانه بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رانت بین مردم بوده که تفاوت قیمت خودرو، از کارخانه تا بازار، مسبب آن است.
- ادامه داشتن عرضه خودرو در بورس کالا باعث از بین رفتن فساد و کاهش تدریجی زیان خودروسازان می‌شود.
- ادامه این روند باعث تک نرخی شدن نرخ خودرو می‌شود.
حذف رانت با عرضه خودرو در بورس
نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، درباره تاثیر فروش خودرو در بورس کالا بر کاهش رانت گفت:
-
-
- عرضه خودرو در بورس کالا نسبت به قرعه‌کشی وضعیت بهتری برای بازار خودرو ایجاد می‌کند.
- اگر خودروهای عرضه شده در قرعه‌کشی‌ها در بورس کالا عرضه شوند، رانت فروش خودرو حذف خواهد شد.
- مزیت عرضه خودرو در بورس نسبت به قرعه‌کشی برای دولت، پرداخت مالیات و خروج دلالان است.
- واردکنندگان خودرو هم دریافته‌اند که عرضه خودروهای وارداتی باید در بورس کالا انجام شود.
-
حذف محدودیت عرضه خودرو در بورس کالا
محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، در مورد مصوبه شورای عالی بورس درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
-
-
- محدودیت‌های وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا برداشته می‌شود.
- شیوه‌نامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی وزارت صنعت تهیه می‌شود.
- نوع، تعداد و زمان عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس شیوه‌نامه جدید مشخص و کشف قیمت می‌شود.
- اولویت عرضه با خودروهای داخلی یا مونتاژ داخل کشور است و در مراحل بعد با هماهنگی وزارت صمت خودروهای خارجی عرضه خواهند شد.
- در تجربه قبلی عرضه، قیمت خودروی کارا تک کابین و دوکابین بر اثر ساز و کار بورس ۱۵ درصد کاهش یافت.
-
نحوه خرید خودرو در بورس کالا
متقاضیانی که قصد خرید خودرو از بورس کالا را دارند حتما باید در مرحله اول در بورس کالا پذیرش شوند و پس از آن مراحل بعدی را طی کنند.
-
-
- ثبت نام و احراز هویت سجام
- مراجعه به سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
- وارد کردن کد ملی
- وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام
- پس از طی کردن این مراحل، با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
- مشتریان حتما باید حساب وکالتی متعلق به خود داشته باشند (حساب وکالتی، حسابی است که مشتری باید پیش پرداخت خرید خود را به آن حساب واریز کند و کارگزاری هم دسترسی برداشت وجه از این حساب را دارد)
- واریز قیمت پایه به حساب وکالتی یک روز قبل از ثبت سفارش
- ثبت درخواست خرید در سامانه خرید آنلاین بورس کالای مفید تا قبل از ساعت ۸:۳۰ روز عرضه
- تعیین نمایندگی جهت دریافت خودرو در سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
-
افراد مجاز خرید خودرو در بورس
مسئولان در چند سال اخیر برای جلوگیری از خرید خودرو صفر توسط واسطه‌ها شرایطی خاص را برای خرید خودرو در نظر گرفته‌‌اند. خریداران خودرو در بورس کالا هم ملزم به رعایت آن‌ها هستند.
-
-
- خریدار باید ۱۸ سال تمام داشته باشد.
- متقاضی باید دارای گواهینامه رانندگی پایه ۳ باشد.
- متقاضی خرید خودرو در بورس نباید دارای پلاک فعال باشد.
- خریداران می‌توانند هر ۱۲ ماه یک بار و با استفاده از کد ملی، یک دستگاه خودرو در بورس کالا خریداری کند.
-
کدام خودروها وارد بورس می شوند؟
گرچه بورس کالا در بخش خودرو ایجاد شد تا محصولات داخلی به دست مشتری واقعی برسد، اما محدودیت‌هایی در خودروهای عرضه شده نیز وجود دارد.
-
-
- خودروهایی که قابلیت عرضه در این طرح را دارند، توسط شورای رقابت معرفی خواهند شد.
- شورای رقابت باید در هر شش ماه، خودروهای قابل خرید در بورس را بر اساس تورم، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، میزان خودروی تولیدشده تعیین کند.
- در سال ۱۴۰۱، ۲۰ هزار خودرو شاهین تولید می‌شود، که ۱۶ هزار دستگاه از آن‌ها در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- ۱۵ هزار خودرو کارا نیز در سال ۱۴۰۱ تولید می‌شود، که تعداد ۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه آن در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- از آن جایی که تنها توافقی میان بورس کالا و شرکت‌های خودرویی صورت گرفته، عرضه‌کننده می‌تواند در صورت عدم تمایل به عرضه محصولات در بورس کالا، امتناع کند.
- چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱، عرضه ۶۰۰ خودرو کارا دو کابین و ۲۵۰ خودرو کارا تک کابین انجام شد. (قیمت پایه برای شروع عرضه خودرو کارا دو کابین ۳۰۱ میلیون ۵۹۶ هزار تومان و کارا تک کابین ۲۹۱ میلیون ۲۵۷ هزار تومان در نظر گرفته شد).
- دو خودرو دیگنیتی و فیدلیتی، محصول بهمن‌موتور، به زودی در بورس کالا عرضه خواهند شد.
-
تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
برای تعیین قیمت روز خودرو در بورس کالا، شورای رقابت تصمیم می‌گیرد.
قیمت پایه خودرو بر پایه فرمول تعیین شده توسط شورای رقابت مشخص و سپس خودرو با قیمت اعلام شده در بورس کالا عرضه می‌شود. در این مرحله متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه بورس ارائه می‌دهند. در نهایت بر اساس قیمتی که در بورس کالا اعلام می‌شود، خودرو به فروش می‌رسد.
در این طرح برای هزینه‌کرد مابه‌التفاوت مازاد قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس، تمهیداتی اندیشیده شده است.
-
-
- ۲۰ درصد این مبلغ صرف توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد صرف افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو می‌شود.
- ۲۰ درصد از این مبلغ به‌عنوان تسهیلات به زوج‌های جوانی فاقد خودرو پرداخت می‌شود
- ۵۰ درصد باقیمانده تحت عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان داده می‌شود.
-
گرچه یکی از اهداف عرضه خودرو در بورس کالا، کاهش قیمت خودرو در بازار و نزدیک کردن آن به قیمت کارخانه‌‌ای است اما به گفته کارشناسان احتمال اینکه در عمل چنین اتفاقی رخ دهد چندان قوی نخواهد بود.
نویسنده: فاطمه امین‌الرعایا
