بعد از اینکه طرح ساماندهی بازار خودرو در مجلس به سرانجام رسید و بیشتر نماینده‌ها با آن موافقت کردند، مساله ورود خودرو به بورس هم وارد فاز جدی‌تری شد. وارد شدن خودرو به عنوان یک کالا به بورس، بخشی از طرح ساماندهی بازار خودروست و به نظر می‌رسد با این هدف مطرح شده که نرخ فروش در بستر عرضه و تقاضای بورس کشف شود.
واقعی شدن قیمت خودرو از دولت‌های قبل هم مطرح بود تا جایی که رئیس دولت نهم در یک اظهارنظر معروف در برنامه تلویزیونی گفته بود:«پراید کیلویی چند؟»
اظهار نظر او به خوبی نشان می‌داد که سیاستگذاران دولتی هم به واقعی نبودن قیمت‌ها باور دارند اما سایه خود را از بازار خودرو و تعیین قیمت برنمی‌دارند و هنوز هم ترجیح‌شان این است که بازار خودرو تحت نظر آنها باشد.
ورود خودرو به بورس از یک جهت شایسته تقدیر است و جای امیدواری دارد. اینکه سیاستگذاران بالاخره به این نتیجه رسیده‌اند که در شرایط فعلی بازار خودرو، حتی اگر قرار هم نباشد از دخالت‌هایشان کم کنند، دست کم نیاز به یک بازنگری در سیاست‌های خود دارند؛ سیاست‌هایی که بخش مهمی از آن مربوط به قیمت‌گذاری در حوزه خودروست.
طرح وارد شدن خودرو به بورس اما، از همان ابتدا موافقان و مخالفان خود را داشت. برخی معتقدند که ورود خودرو به بورس تنها باعث انفجار قیمتی شده و برای عامه مردم بحران‌ساز است. یعنی ممکن است به دلیل واقعی شدن قیمت، در یک مقطع مشخصی شاهد افزایش بی‌رویه قیمت خودرو باشیم. برخی دیگر هم اینطور می‌گویند که ورود خودرو به بورس می‌تواند جلوی زیان خودروسازان و بازار بورس را بگیرد و از هیجانات کم کند.
عرضه خودرو در بورس کالا
برخی خودروهای داخلی در بورس عرضه خواهند شد. بر این اساس، قیمت خودرو به جای شیوه دستوری، بر مبنای عرضه و تقاضا در بورس تعیین می‌شود. مزیت عرضه خودرو در بورس آن است که مصرف‌کننده، تولید کننده و سهامدار، همزمان منتفع خواهند شد.
خودروهایی که بورسی می شوند
- خودروهای لوکس
- خودروهای که مصرف‌کننده عمومی دارند
- خودروهایی که قیمتشان از سوی ستاد تنظیم بازار تصویب می‌شود
* تصمیم‌گیری نهایی بر عهده ستاد تنظیم بازار است .
جزئیات طرح جدید
- فروش خودرو بر اساس قیمت تمام شده
- تحویل خودروهای پیش‌فروش شده به قیمت پیش از تورم
- حذف رانت، قرعه‌کشی و سیستم توزیع یارانه پنهان خودرو
- فروش‌های نقدی ۴۵ روزه بر اساس قیمت جدید (اصلاح شده)
- خروج خودروسازان از زیان
- فروش‌های منظم هفتگی
عرضه خودرو در بورس نهایی شد
فروردین ۱۴۰۰: با وجود نقدهای بسیاری که در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا شده بود، برخی خبرها نشان از نهایی شدن مصوبه این طرح دارد. بر این اساس، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس عنوان کرده است که براساس پیشنهاد کمیسیون صنایع و معادن مجلس مقرر است در شرایطی که بازار خودرو با عدم تعادل مواجه و تقاضای خرید سهام برای انواع خودرو بیشتر از عرضه آنها باشد، شرکت‌های خودروساز باید خودروهای تعیین شده توسط شورای رقابت را تنها از طریق بورس کالا عرضه کند.
اما از طرف دیگر هم، مساله قیمت‌گذاری و ساز و کار عرضه خودرو در بورس مشخص شده است. طبق آن چیزی که برخی نمایندگان مجلس مطرح کرده‌اند قرار است مابه التفاوت حاصله از قیمت مصوب شورای رقابت و فروش خودروها در بورس کالا، به حساب خاصی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز و در اختیار ستاد نهضت قطعه‌سازی متشکل از یک عضو نماینده وزارت صمت، یک عضو نماینده معاونت علمی ریاست جمهوری، یکی از اعضا شورای رقابت و یک عضو نماینده شورای عالی عتف و یک عضو انجمن قطعه سازان قرار می‌گیرد.
تکرار تجربه مشابه و ورود خودرو به بورس
اسفند ۹۹: البته باید این نکته را هم مطرح کرد که به اعتقاد نمایندگان مجلس، این طرح تنها برای شرایطی است که بازار نوسان دارد و تقاضا بیشتر از عرضه می‌شود. استدلال موافقان این است که تجربه موفق دیگر کالاها در ورود به بورس بهانه‌ای است تا بتوان خودرو را هم وارد بورس کرد.
اینطور گفته شده عرضه خودرو در بورس، توسط شورای رقابت اعلام خواهد شد. با این حال، به نظر می‌رسد که این طرح هنوز هم به پختگی لازم نرسیده است. به تازگی هم دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو عنوان کرده که برخی ابهامات در ورود خودرو به بورس وجود دارد که اگر رفع نشود، ممکن است سرنوشت این طرح را نیز به طرح‌های نیمه‌تمام یا بدون نتیجه بازار خودرو تبدیل کند.
ابهام در قیمت‌گذاری خودرو در بورس
بهمن ۹۹: آنطور که بیگلو عنوان کرده، ابهامات موجود در زمینه مسائل فنی ورود خودرو به بورس و قیمت‌گذاری است که باید فکری برای آن کرد. به نظر می‌رسد که پاشنه آشیل این طرح نیز نحوه قیمت‌گذاری است چرا که تا قبل از این هم، مدل قیمت‌گذاری نهادهایی مثل شورای رقابت محل پرسش فراوان بود. کما اینکه در چند ماه گذشته و با قیمت‌گذاری تازه برخی خودروها از سوی شورای رقابت، بازار با التهابات مقطعی اما فراوان روبرو شد.
برخی معتقدند که این طرح نیز ممکن است به سرنوشت قیمت‌گذاری‌های گاه و بی‌گاه شورای رقابت دچار شود چرا که توجه به بازار آزاد برای رسیدن به یک قیمت واقعی در بازار خودرو، گریزناپذیراست. با این حال از آنجایی که برخی سیاستگذاران چندان به بازار آزاد باور ندارند، تصمیم به طرح‌هایی مثل ورود خودرو به بورس گرفته‌اند. اما اگر قرار باشد این طرح آنطور که به تصویب اکثریت اعضای کمیسیون صنایع رسیده اجرایی شود، نیاز به یک شفاف‌سازی در روال قیمت‌گذاری دارد. طرحی که قرار است قیمت‌ها را شفاف کند، در درجه اول باید برای مراحل اجرایی خود، شفاف باشد.
نویسنده: سپیده اشرفی
