بعد از تعلیق برجام و بازگشت تحریم‌ها، به دلیل کاهش تولیدات خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از سوی کارخانه‌ها به شدت افت پیدا کرد. ممنوعیت واردات هم باعث بر هم خوردن میزان عرضه و تقاضا شد. از سوی دیگر با سقوط روز افزون ارزش نرخ ریال، خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن تقاضا بالاتر رفت. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا یکی از بزرگ‌ترین بسترها برای دلالی به وجود بیاید. به همین دلیل عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد.
سال ۹۶ برای اولین بار عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس ازمدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد تا قیمت روز خودرو صفر میان نرخ کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.
دومین مرحله عرضه دیگنیتی پرایم
• دومین مرحله عرضه خودرو دیگنیتی پرایم در بورس کالا روز چهارشنبه ۳۰ شهریورماه برگزار شد.
• قیمت پایه این خودرو ۸۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود.
تغییر تاریخ عرضه کارا در بورس
بنابر اطلاعیه عرضه بورس کالای ایران، عرضه خودرو کارا در بورس از تاریخ چهارشنبه ۳۰ شهریورماه به شنبه ۲ مهرماه موکول شد.
در این مرحله خودروهای کارا تک کابین و دوکابین عرضه خواهند شد.
عرضه کارا در بورس کالا
- بنابر اعلام شرکت بهمن موتور، ۱۷۵ دستگاه کارا تک کابین و ۱۲۱ دستگاه کارا دو کابین برای دومین بار در روز چهارشنبه، ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در بورس کالا عرضه می‌شود.
- قیمت پایه برای خودرو کارا تک کابین در این مرحله ۲۹۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و برای خودرو کارا دوکابین، ۳۰۱ میلیون و ۵۹۶ هزار تومان اعلام شده است.
- موعد تحویل این خودروها، ۳۰ آبان ۱۴۰۱ خواهد بود.
عرضه کشنده امپاور و FAW در بورس کالا
- شرکت‌های بهمن دیزل و سیبا موتور، اعلام کردهاند کشنده‌های امپاور و FAW تک محور CA4180، روز چهارشنبه ۳۰ شهریور در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- قیمت پایه امپاور، ۳ میلیارد و ۶۳ میلیون تومان اعلام شده است.
- قیمت پایه FAW تک محور CA4180، ۲ میلیارد و ۳۶۹ میلیون تومان خواهد بود.
- هر کد ملی مجاز به ثبت سفارش و خرید تنها یک دستگاه خودرو است.
- صدور سند و شماره‌گذاری خودرو نیز تنها برای خریدار اصلی صورت خواهد گرفت.
- خریدار با توجه به قیمت نهایی فروش باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده و مالیات و عوارض شماره‌گذاری، هوشمندسازی کارت خودرو، خدمات پست، پلاک و هزینه شخص ثالث را نیز پرداخت کند.
استقبال پایین از شاهین
- اولین فروش خودرو شاهین در بورس کالا برگزار شد.
- تنها ۳۹ دستگاه از ۱۰۰ دستگاه خودروی شاهین عرضه شده، به فروش رفت.
- قیمت نهایی فروش، قیمت پایه ۳۰۴ میلیون تومان بود.
ورود شاهین به بورس کالا
بر اساس اطلاعیه بورس کالای ایران، ۲۰۰ دستگاه خودرو شاهین با قیمت پایه ۳۰۴ میلیون تومان، سه‌شنبه ۲۲ شهریور ماه در بورس کالا عرضه خواهد شد.
- موعد تحویل این خودروها ۲۳ مهر ۱۴۰۱ خواهد بود.
- محل تحویل خودرو، نمایندگی‌های فروش سایپا و به انتخاب مشتری است.
- خریداران باید علاوه ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، یک درصد مالیات نقل و انتقال، ۲ درصد مالیات شماره‌گذاری بر چسب انرژی (بر مبنای قیمت نهایی) را نیز پرداخت کنند.
- خریداران باید مبلغ ۴ میلیون و ۲۳۴ هزار تومان به ازای هر خودرو برای بیمه شخص ثالث و خدمات مرتبط با شماره‌گذاری و پلاک بپردازند.
- امکان تعیین رنگ خودرو ( سفید و مشکی) برای مشتریان در مرحله تکمیل وجه فراهم شده است.
محصولات سایپا در راه بورس کالا
محمدعلی تیموری، مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا، از عرضه خودرو شاهین در بورس کالا تا دو هفته آینده خبر داد و گفت:
- حداقل ۵۰۰ دستگاه خودرو شاهین در آینده در بورس کالا عرضه می‌شود.
- کوییک هم به زودی در بورس کالا عرضه خواهد شد. در ابتدا کوییک اتومات به بورس کالا می‌آید و مدل‌های بعدی در نوبت‌های بعد عرضه خواهند شد.
- بنابر برنامه‌ریزی‌ها از بهمن سال ۱۴۰۱ تا بهمن ۱۴۰۲، ۸ محصول جدید مانند آریا، سهند، اطلس و… به بازار می‌آیند و در بورس کالا عرضه می‌شوند.
عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا
- بنابر مصوبه واردات خودرو، خودروهای وارداتی تنها در بورس کالا عرضه می‌شوند.
- کارگروهی با مسئولیت وزارت صمت و عضویت وزارت امور اقتصاد و دارایی و سازمان برنامه و بودجه باید نرخ سود بازرگانی خودروهای وارداتی بر حسب ارزش (فوب) را به‌گونه‌ای تامین کند که مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت پایانی در بورس کالا، سودی عادلانه باشد.
- این کارگروه می‌تواند علی‌الحساب سود بازرگانی در زمان ترخیص و سود بازرگانی قطعی در زمان فروش را تعیین کند.
اعلام آمادگی برای حضور در بورس کالا
- بنابر شنیده‌ها، خودروسازانی چون سایپا، بهمن موتور و کرمان موتور برخی محصولات خود را در بورس کالا ارائه داده‌اند و سایر خودروسازان نیز تمایل خود را برای عرضه محصولات‌شان در بورس کالا اعلام کردهاند.
- خودروهای شاهین، کارا تک کابین و دو کابین، فیدلیتی، دیگنیتی، جک J4، جک S5 و وانت KMC-T8 احتمالا در مرحله بعد در بورس کالا عرضه می‌شوند.
- بر اساس اعلام وزارت صمت، خودروهایی که تولیدی بیش از تقاضا دارند، امکان عرضه در بورس کالا را دارند.
- اگر برخی کلاس‌های خودرویی (مثل خودروهای شاسی بلند) در بورس عرضه شوند، همه خودروسازان باید همه خودروهای خود در این کلاس را وارد بورس کنند.
تصویب عرضه خودرو در بورس کالا
سید جواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران، درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
- عرضه خودرو در بورس کالا تصویب شد.
- فرآیند عرضه با یک کلاس خودرویی آغاز می‌شود و خودروسازانی که آن کلاس را تولید می‌کنند اقدام به عرضه خودرو در بورس کالا خواهند کرد.
حذف محدودیت عرضه خودرو در بورس کالا
محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، در مورد مصوبه شورای عالی بورس درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
- محدودیت‌های وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا برداشته می‌شود.
- شیوه‌نامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی وزارت صنعت تهیه می‌شود.
- نوع، تعداد و زمان عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس شیوه‌نامه جدید مشخص و کشف قیمت می‌شود.
- اولویت عرضه با خودروهای داخلی یا مونتاژ داخل کشور است و در مراحل بعد با هماهنگی وزارت صمت خودروهای خارجی عرضه خواهند شد.
- در تجربه قبلی عرضه، قیمت خودروی کارا تک کابین و دوکابین بر اثر ساز و کار بورس ۱۵ درصد کاهش یافت.
نحوه خرید خودرو در بورس کالا
متقاضیانی که قصد خرید خودرو از بورس کالا را دارند حتما باید در مرحله اول در بورس کالا پذیرش شوند و پس از آن مراحل بعدی را طی کنند.
- ثبت نام و احراز هویت سجام
- مراجعه به سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
- وارد کردن کد ملی
- وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام
- پس از طی کردن این مراحل، با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
- مشتریان حتما باید حساب وکالتی متعلق به خود داشته باشند (حساب وکالتی، حسابی است که مشتری باید پیش پرداخت خرید خود را به آن حساب واریز کند و کارگزاری هم دسترسی برداشت وجه از این حساب را دارد)
- واریز قیمت پایه به حساب وکالتی یک روز قبل از ثبت سفارش
- ثبت درخواست خرید در سامانه خرید آنلاین بورس کالای مفید تا قبل از ساعت ۸:۳۰ روز عرضه
- تعیین نمایندگی جهت دریافت خودرو در سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
افراد مجاز خرید خودرو در بورس
مسئولان در چند سال اخیر برای جلوگیری از خرید خودرو صفر توسط واسطه‌ها شرایطی خاص را برای خرید خودرو در نظر گرفته‌‌اند. خریداران خودرو در بورس کالا هم ملزم به رعایت آن‌ها هستند.
- خریدار باید ۱۸ سال تمام داشته باشد.
- متقاضی باید دارای گواهینامه رانندگی پایه ۳ باشد.
- متقاضی خرید خودرو در بورس نباید دارای پلاک فعال باشد.
- خریداران می‌توانند هر ۱۲ ماه یک بار و با استفاده از کد ملی، یک دستگاه خودرو در بورس کالا خریداری کند.
کدام خودروها وارد بورس می شوند؟
گرچه بورس کالا در بخش خودرو ایجاد شد تا محصولات داخلی به دست مشتری واقعی برسد، اما محدودیت‌هایی در خودروهای عرضه شده نیز وجود دارد.
- خودروهایی که قابلیت عرضه در این طرح را دارند، توسط شورای رقابت معرفی خواهند شد.
- شورای رقابت باید در هر شش ماه، خودروهای قابل خرید در بورس را بر اساس تورم، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، میزان خودروی تولیدشده تعیین کند.
- در سال ۱۴۰۱، ۲۰ هزار خودرو شاهین تولید می‌شود، که ۱۶ هزار دستگاه از آن‌ها در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- ۱۵ هزار خودرو کارا نیز در سال ۱۴۰۱ تولید می‌شود، که تعداد ۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه آن در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- از آن جایی که تنها توافقی میان بورس کالا و شرکت‌های خودرویی صورت گرفته، عرضه‌کننده می‌تواند در صورت عدم تمایل به عرضه محصولات در بورس کالا، امتناع کند.
- چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱، عرضه ۶۰۰ خودرو کارا دو کابین و ۲۵۰ خودرو کارا تک کابین انجام شد. (قیمت پایه برای شروع عرضه خودرو کارا دو کابین ۳۰۱ میلیون ۵۹۶ هزار تومان و کارا تک کابین ۲۹۱ میلیون ۲۵۷ هزار تومان در نظر گرفته شد).
- دو خودرو دیگنیتی و فیدلیتی، محصول بهمن‌موتور، به زودی در بورس کالا عرضه خواهند شد.
تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
برای تعیین قیمت روز خودرو در بورس کالا، شورای رقابت تصمیم می‌گیرد.
قیمت پایه خودرو بر پایه فرمول تعیین شده توسط شورای رقابت مشخص و سپس خودرو با قیمت اعلام شده در بورس کالا عرضه می‌شود. در این مرحله متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه بورس ارائه می‌دهند. در نهایت بر اساس قیمتی که در بورس کالا اعلام می‌شود، خودرو به فروش می‌رسد.
در این طرح برای هزینه‌کرد مابه‌التفاوت مازاد قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس، تمهیداتی اندیشیده شده است.
- ۲۰ درصد این مبلغ صرف توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد صرف افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو می‌شود.
- ۲۰ درصد از این مبلغ به‌عنوان تسهیلات به زوج‌های جوانی فاقد خودرو پرداخت می‌شود
- ۵۰ درصد باقیمانده تحت عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان داده می‌شود.
گرچه یکی از اهداف عرضه خودرو در بورس کالا، کاهش قیمت خودرو در بازار و نزدیک کردن آن به قیمت کارخانه‌‌ای است اما به گفته کارشناسان احتمال اینکه در عمل چنین اتفاقی رخ دهد چندان قوی نخواهد بود.
نویسنده: فاطمه امین‌الرعایا
