تصور کنید اگر واردات خودرو به کشور کاملا آزاد و فارغ از هرگونه قوانین محدود کننده بود؛ چه برندها و چه مدل‌هایی به بازار ایران راه می‌یافتند؟ با وجود همه دشواری‌ها و محدودیت‌ها، همچنان جای خرسندی است که برخی از بهترین‌ها از کره‌ای‌های نوظهور و ژاپنی‌های قدرتمند گرفته تا بی ام و، مرسدس بنز و برخی برندهای خاص اروپایی توانستند پا به ایران بگذارند. اگر برندی برتر از قاره اروپا را مثال بزنیم که شانس کافی برای قدرت‌نمایی در بازار ایران را نیافت، بدون شک این برند ولوو کشور سوئد خواهد بود.
برندی از سرزمین وایکینگ‌های جنگجو که به جرات می‌توان گفت واردات جسته گریخته، عدم پشتیبانی حرفه‌ای، بازاریابی ضعیف، تکنولوژی بسیار بالا و عدم هماهنگی آن با وضعیت بازار ایران و البته سلیقه بسیار عجیب و غریب ایرانیان در انتخاب خودرو؛ باعث شد که ولوو و محصولات این برند سوئدی بسیار دوست داشتنی در بازار کشور با افول غیرقابل باوری مواجه شود.
در مقابل، بازار نه چندان متنوع دسته لوکس‌های خودرویی ایران؛ سال‌های طولانی بود که برترین‌هایی چون لکسوس، مرسدس و بی ام و را به عنوان اولین انتخاب ایرانیان به رسمیت شناخته بود و رقابت در چنین بازاری برای برندی تازه‌وارد با پشتیبانی ضعیف به هیچ عنوان مطلوب نبود.
ریشه شناسی؛ RX350 در برابر XC60
سری RX لکسوس کراس اوور سایز متوسط لوکس این برند است که نسل اول آن در سال 1997 یا کد فنی شناسایی XU10 به بازار جهانی معرفی شد و تا سال 2003 در خط تولید قرار داشت. این محصول که شاید دومین تلاش لکسوس در تولید شاسی بلند بود، در حقیقت بر پلتفرم تویوتا هَرییِر (Harrier) بنا شده بود. نسل دوم آن با کد شناسایی فنی XU30 با طراحی به روزتر و ارتقا از کلاس کامپکت به سایز متوسط، از سال 2003 تا 2007 در خط تولید قرار گرفت و به لطف واردات شرکت ایرتویا، شانس حضور در بازار داخلی ایران را نیز یافت. اما نسل سوم این خودرو (2008-2015) با کد شناسایی AL10 با داشتن طراحی بسیار انحصاری، نرم و زیبا به یکی از پرفروش‌ترین محصولات شرکت لکسوس در ایران بدل شد. نسل چهارم که با کد AL20 در سال 2015 با الهام‌گیری از زبان طراحی کاملا جدید لکسوس روانه بازار شد متاسفانه در تیراژ بسیار پایین به بازار کشور راه یافت و هرگز به اندازه نسل سوم موفق نبود.
معمولا رقبای اروپایی در برابر برندهای خوشنام و خوش قیمت ژاپنی شانس چندانی برای خودنمایی ندارند. اما اینجا صحبت از برندی خوشنام، پرآوازه، لوکس، باکیفیت و ایمن از سرزمین وایکینگ‌ها درمیان است. با وجود اینکه ولوو حتی در قاره اروپا هم به اندازه سایر برندهای سه قلو ژرمن (آئودی، مرسدس بنز و بی ام و) در چشم و چال مردم نیست؛ بازهم یکی از برترین گزینه‌های اروپایی به شمار می‌آید که حتی در بازار آمریکای شمالی هم طرفداران بسیار دارد. این برند که بارها به عنوان ایمن‌ترین خودروساز جهان شناخته شده است شانس محدودی یافت تا در بازار کشور حضور یابد. مدل XC60 کراس اوور کامپکت (سایز کوچک) ولوو است که در بازه‌ای بسیار محدود و بسیار ضعیف از سوی افراموتور به کشور وارد شد. این مدل نوظهور نسل اول خود را بین سال‌های 2008 تا 2017 روانه بازارکرد که دقیقا همین نسل نیز به بازار ایران راه یافت. نسل دوم این خودرو که سال 2017 روانه بازار جهانی شد؛ هرگز شانس حضور در بازار ایران را نداشت.
طراحی، یک هیچ به نفع لکسوس
طراحی نمای خارجی ولوو XC60 برای ایرانیان اندکی ناشناخته است. این خودروساز سوئدی که همواره تمرکز خود را بر ایمنی و عملکرد مناسب با حداقل آلایندگی تمرکز کرده بود؛ از دیدگاه طراحی اندکی عقب‌تر از سایر برندهای مطرح جهانی و بعضا کره‌ای‌ها می‌ایستاد. برای درک بهتر این موضوع کافی است طراحی نمای خارجی XC60 را با هم‌دوره‌های کره‌ای آن مقایسه کنید تا دریابید که این خودرو شاید المان‌های طراحی بسیار بارز و متمایزگری با خود به همراه ندارد. این حرف به این معنا نیست که ولوو خودرویی زشت است اما بدون شک میانه‌روی XC60به عنوان محصولی اروپایی در میان هم‌دور‌های آن کاملا به چشم می‌آید.
مهم‌ترین المان‌های طراحی ولوو XC60 جلوپنجره و سپر منحصر به فرد؛ مزین به لوگو بزرگ و زاویه‌دار این برند در نمای جلو و صد البته چراغ‌های عمودی منحصر به فرد عقب آن است. این دو المان طراحی تنها با اندکی تفاوت‌های گرافیکی به عنوان امضای انحصاری این برند در تمامی محصولات ولوو تکرار شده است و در بسیاری از موارد از سوی خودروسازان چینی مورد کپی‌کاری قرار گرفته است چراکه از دیدگاه علم طراحی در مقایسه با زبان طراحی سایر خودروسازان جهانی؛ متمایز و خاص جلوه می‌کرد.
به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که طراحی نسل اول XC60 تا پیش از ورود نسل دوم و به کارگیری زبان طراحی جدیدی ولوو، میانه‌روی و ساده‌پردازی از مهم‌ترین ویژگی‌های ظاهری نسل اول این خودرو بود اما با داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد همچنان به عنوان یکی از محصولات شرکت ولوو به سرعت قابل شناسایی است.
نسل دوم لکسوس RX پختگی ظاهر خود را کم‌کم عیان کرد اما با ورود نسل سوم این پختگی به اوج خود رسید تا یکی از بهترین‌های سری RX پا به بازار جهانی بگذارد. نسل سوم RX ضمن حفظ المان‌های اصلی ظاهری نسل دوم، تنها با ایجاد تغییرات اساسی در طراحی سپر و جلو پنجره و ایجاد تمایز در گرافیک چراغ‌های عقب و جلو به ظاهری شسته رفته دست یافت که هماهنگی هندسی میان اجزا و قطعات آن تحسین برانگیز و دلنشین بود. ظاهر نرم و بسیار ساده و کوپه مانند این خودرو که در نمای جانبی تنها با یک خط شکسته تکمیل می‌شد؛ در اوج میانه‌روی انقدر جلوه‌گر بود که حجم فروش بسیار بالا در بازار جهانی از جمله ایران را با خود به همراه داشت. بدون شک این نسل فروش بسیار خوب خود را مدیون تیراژ واردات گسترده، قیمت رقابتی و پشتیبانی خوب شرکت ایرتویا به عنوان نماینده واردات بود. طراحی هندسی بسیار خوب RX موجب شد پلتفرم نسل قدیمی آن به عنوان مرجع طراحی برای مدل S6 برند BYD چین قرار بگیرد که اتفاقا در بازار ایران نیز از سوی شرکت کارمانیا مونتاژ و عرضه شد.
با مد نظر داشتن مقایسه‌ای که در این مقاله میان یک کراس اوور سایز متوسط و یک کراس اوور کامپکت انجام می‌گیرد؛ جای تعجب ندارد که RX به اندازه 102 میلی‌متر در طول کشیده‌تر، 6 میلی‌متر در عرض پهن‌تر؛ اما در ارتفاع (در نسخه دو دیفرانسیل) معادل 29 میلی‌متر کوتاه‌تر است. از این رو جذاب و دلنشین بودن طراحی RX توجیح منطقی به همراه دارد.
نمای داخلی، رادیکالیسم در لکسوس و ولوو
معمولا میان طرحی نمای داخلی خودرو تفاوت‌های بسیار زیادی وجود دارد اما باید اعتراف کرد فاکتور رادیکال‌گرایی و متمایز بودن در نمای داخلی هر دو خودرو RX و XC60 به یک اندازه رعایت شده است.
نمای داخلی تقریبا تمامی ولووها به صورت کلی همواره با سایر خودروهای هم‌دوره متفاوت بوده است. داشبرد XC60 کاملا نامتقارن است و با وجود سادگی بسیار زیاد، به دلیل بهره‌گیری از طراحی متمایز و ناشناس، بسیار منحصر به فرد است. مرکز داشبرد در قوسی ملایلم کاملا با کنسول میانی ادغام شده است. این بخش که دربرگیرنده نمایشگر سیستم مولتی مدیا، ادوات کنترلی سیستم تهویه و سیستم صوتی است؛ درحقیقت به جولانگاه ولوو برای به کارگیری تریم‌های متمایز با متریال مختلف بدل شد. از این رو وابسته به مدل و سال تولیدی، این بخش ممکن است به طور کامل با تریم طرح چوب، متریال هم رنگ یا رنگ متضاد پوشیده شده باشد که جلوه بصری بسیار ساده اما بسیار دلچسبی را ارائه می‌دهد که از هرگونه اغراق به دور است. مجموعه نشانگرهای دیجیتال در کنار غربیلک فرمان چهارشاخه ساده، جلوه‌ای میانسال پسند به همراه دارد و استفاده از تریم روکش دورنگ در نمای داخلی و رودری‌ها در ترکیب با توجه کافی به جزئیات؛ بر ماهیت لوکس آن می‌افزاید.
RX نیز با جلوه‌ای رادیکال، طراحی منحصر به فردی از نمای داخلی به سرنشینان هدیه می‌دهد. بخش مرکزی داشبرد همانند ولوو اما در ترکیبی متمایز و نرم؛ با کنسول میانی ترکیب شده است. استفاده لکسوس از طراحی نامتقارن و استفاده از ترکیب تو در تویی از متریال متضاد با رنگ‌های مختلف و به کارگیری حداقل تریم چوبی در کنسول میانی، اهرم دنده و روری‌ها ضمن وجود تریم دو رنگ داخلی با هماهنگی کامل با رودری‌ها، استفاده از فرمان سه شاخه با ساختاری اسپرت اما مزین به تریم چوبی با نشانگرهای دوقلو دایره‌ای مشترک با سایر مدل‌های لکسوس؛ همچنان جلوه‌ای اسپرت/لوکس به همراه دارد که البته همانند ولوو بیشتر به سلیقه قشر میانسال نزدیک است تا قشر جوان.
فضای صندوق بار RX با داشتن ابعاد خارجی بزرگ‌تر و یک کلاس بالاتر از ولوو، برابر با 1130 لیتر است و این درحالی است که ولوو ریز جثه‌تر تنها معادل 850 لیتر فضای استاندارد در اختیار سرنشینان قرار می‌دهد. در صورت خواباندن صندلی‌های ردیف دوم؛ این فضا در RX به 2270 لیتر و در XC60 به 1910 لیتر افزایش خواهد یافت.
مشخصات فنی، برتری RX350 بر XC60
لکسوس RX350 نسل سوم تنها با یک تریم با نام تجاری مدل RX350 به بازار ایران وارد شد. این خودرو از در نسخه پیش و پس از فیس لیفت از پیشرانه 3.5 لیتری 24 سوپاپ V6 تنفس طبیعی بهره می‌گیرد که قادر به تولید حدود 270 اسب بخار قدرت در دور 6200 و گشتاور 335 نیوتون متر در دور 4700 است و با کمک گیربکس 6 سرعت اتوماتیک و سیستم انتقال نیرو دو دیفرانسیل دارای قفل مرکزی می‌تواند در مدت زمان قابل احترام حدود 7.6 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت دست یابد. مصرف سوخت متوسط این خودرو با توجه به وزن قابل توجه حدود 1.9 تنی برابر با 11 لیتر در هر صد کیلومتر عنوان شده است که رقمی منطقی و درخور توجه به حساب می‌آید.
XC60 اما در سه تریم متمایز به بازار ایران عرضه شد که همگی آنها از پیشرانه 4 سیلندر خطی 2.0 لیتری توربوچارجر T5 بهره می‌گیرند. این پیشرانه کوچک تنها قادر به تولید توانی در حدود 240 اسب بخار در دور 6400 اما گشتاور قابل توجه 330 نیوتون متر در دور بسیار کم 3200 (در مقایسه با RX350) است. این خودرو همچنین به گیربکس اتوماتیک 6 سرعت از نوع دو کلاچ (DCT) بهره می‌برد و به پدال‌های تعویض دنده در پشت فرمان مجهز است. این تریب فنی می‌تواند XC60 با وزن 1.8 تن را در حدود 8 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برساند.این در حالی است که مصرف سوخت متوسط آن تنها در حدود 8 لیتر در هر صد کیلومتر عنوان شده است.
با مد نظر قرار دادن اختلاف حجم 1.5 لیتری میان پیشرانه دو خودرو باید اعتراف کرد که توان خروجی پیشرانه XC60 همانند سایر محصولات ولوو بسیار درخور احترام و فاصله آن با RX350 از نظر علکرد بسیار اندک است. اما این میزان گشتاور و توان خروجی حاصل تکنولوژی بالا و پیچیدگی فنی-مهندسی سوئدی است که مخصوصا با توجه به کیفیت بسیار پایین سوخت تولیدی کشور ایران می‌تواند در دراز مدت مشکلات فنی به همراه داشته باشد که با توجه به پشتیبانی بسیار ضعیف شرکت افراموتور به عنوان نماینده رسمی این برند در ایران، می‌تواند برای مالک مشکلات بسیار زیادی را به بار آورد.
سخن نهایی
اختلاف میان لکسوس RX350 و ولوو XC60 به مراتب فراتر از تمایزهای عملکردی و ابعادی و کیفی است. لکسوس برندی جاافتاده با پشتیبانی بسیار خوب و نماندگی‌های خدماتی فراوان در سطح کشور است. این خودرو با داشتن پچیدگی‌های فنی بسیار کمتر به لطف استفاده از پیشرانه حجیم‌تر اما از نوع تنفس طبیعی (فاقد توربو یا سوپرچارجر) و گیربکس اتوماتیک سنتی، دوام به مراتب بهتری با خود به همراه دارد. ولوو XC60 اما در بازار ایران بدون شک خودرویی متمایزتر و خاص‌تر است که می‌تواند گزینه ایده‌آل افراد خاص‌طلب باشد. اما پیچیدگی فنی بسیار زیاد این شاهکار مهندسی در کنار حساسیت و عدم سازگاری آن با کیفیت بسیار کم سوخت تولیدی ایران و عدم پشتیبانی مناسب شرکت افراموتور؛ باعث شد برند ولوو در ایران زخمی شده و مخصوصا در بازار دست دوم با استقبال مناسبی مواجه نشود. این درحالی است که در صورت عرضه قدرتمند و خدمات پس از فروش گسترده، این برند شانس بسیار خوبی در رویارویی با رقبای ژاپنی و اروپایی کلاس پریمیوم و لاکچری داشت.
نویسنده: شهاب انیسی
