نیسان آبی سال‌هاست که مهمان جاده‌های ایران است. وانتی که برای بسیاری از مصرف کنندگان یادآور سرعت بالا و عدم کنترل آن توسط راننده است؛ چه با شوخی‌هایی که درباره صدای بوق و تندروی‌های آن وجود دارد، همه برای ایرانی‌ها خاطره است.
نیسان آبی یا همان زامیاد ۲۴ در واقع نسل سوم و آخرین عضو وانت پیکاپ ژاپنی نیسان جونیور به حساب می‌آید که از سال ۱۳۴۹ توسط شرکت خودروسازی زامیاد وارد بازار ایران شد. نام تجاری جونیور به یک سری از وانت پیکاپ‌های تولیدی توسط شرکت ژاپنی نیسان گفته می‌شود که طی سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۸۲ تولید می‌شدند.
پایان کار نیسان آبی بعد از ۶۰ سال
به نظر می‌رسد که نیسان آبی، معروف‌ترین وانت تاریخ خودروی ایران سرانجام به پایان کار خود نزدیک شده است.
سیدجواد سلیمانی، مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا در مجمع عمومی عادی سالیانه این شرکت اعلام کرد که به زودی در سال جاری وانت جدید پادرا پلاس با مشخصات فنی و آپشن‌های به روز تولید می‌شود و جای نیسان جونیور را که در حال حاضر با نام زامیاد ۲۴ روی خط تولید قرار دارد، خواهد گرفت.
بدین ترتیب پرونده نیسان آبی بعد از ۶۰ سال حضور در بازار ایران، تا پایان سال ۱۴۰۰ بسته خواهد شد و خاطره‌سازترین وانت تاریخ خودرو کشور با همه اتفاقات خوب و بد و تلخ و شیرینی که رقم زد به تاریخ خواهد پیوست.
نیسان جونیور در سه نسل به تولید رسید که هر کدام از آن‌ها با کدهای به خصوصی نظیر B40، B42، B140 و… در بازارهای جهانی شناخته می‌شدند.
نسل اول نیسان جونیور (نیسان آبی- ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۲)
نسل اول نیسان جونیور که با کد B40 شناخته می‌شد، از اکتبر سال ۱۹۵۶ میلادی به عنوان یک تراک میان سایز با قابلیت حمل ۱.۷۵ تن بار و سه مسافر پا به عرصه وجود نهاد. این نسل از جونیور که بعدا شامل دو مدل دیگر با نام‌های B42 و B140 نیز شد، قوای محرکه خود را از پیشرانه ۴ سیلندر به حجم ۱.۵ لیتر دریافت می‌کرد که در ابتدا دارای ۵۰ اسب بخار قدرت بود اما بعدها و در مدل B42 قدرت آن تا ۵۸ اسب بخار افزایش یافت.
همچنین با آغاز دهه ۱۹۶۰ میلادی سری B140 وارد عرصه شد که از همان پیشرانه ۱.۵ متری نیرو می‌گرفت اما توان خروجی آن تا ۷۱ اسب بخار افزایش یافته بود؛ حداکثر سرعت نسل اول جونیور نیز در مدل‌های مختلف به حوالی ۹۰ تا ۹۵ کیلومتر بر ساعت محدود می‌شد.
نسل دوم نیسان جونیور (نیسان آبی- ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۰)
دومین نسل از خانواده جونیور (نیسان زامیاد) از ژانویه سال ۱۹۶۳ میلادی روانه میدان شد. این نسل در دو سری ۴۰ و ۴۱ پا به عرصه گذاشت و از نظر طراحی ظاهری نسبت به گذشته دچار تحولات به‌روزتر و چشم‌نوازتری شده بود؛ همچنین هر یک از چرخ‌های این مدل دارای سیستم فنربندی مستقل بودند. در این سری از نیسان‌های جونیور علاوه بر موتور ۱.۵ لیتری نسل قبل، یک پیشرانه ۱.۹ لیتری بنزینی نیز در صف تامین‌کنندگان قوای جونیور حاضر شده بود که توان خروجی آن تا ۸۵ اسب بخار افزایش یافته و حداکثر سرعت خودرو را به ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت رسانده بود. مدتی بعد نیز یک پیشرانه ۲.۲ لیتری دیزلی برای این خودرو معرفی شد که توانایی تولید ۷۰ اسب بخار قدرت را دارا بود.
سری ۴۰ با ظرفیت حمل بار ۲ تن تا سال ۱۹۶۶ در خط تولید حضور داشت و از آن تاریخ جای خود را به سری ۴۱ داد؛ سری ۴۱ از لحاظ طراحی بدنه تفاوت چندانی با سری ۴۰ نداشت اما توان پیشرانه آن به ۹۲ اسب بخار افزایش یافته بود؛ بیشینه سرعت سری ۴۱ نیز به ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسید. همچنین در این دوره یک پیشرانه ۶ سیلندر برای جونیور تهیه و تدارک دیده شد که توان آن برابر ۱۲۵ اسب بخار بود.
نسل سوم نیسان جونیور (۱۹۷۰-۱۹۸۲)
نسل سوم جونیور که در کشور ما همچنان روی مدار تولید قرار دارد، از سال ۱۹۷۰ میلادی وارد سبد محصولات شرکت نیسان شد. این خودرو که در قالب سری ۱۴۰ و ۱۴۱ به تولید می‌رسید، از ظاهر به‌روزتری نسبت به نسل پیشین خود بهره می‌برد. همچنین دو پیشرانه بنزینی و یک موتور دیزل قوای محرکه نسل سوم نیسان جونیور را تأمین می‌کردند. پیشرانه‌های بنزینی در دو حجم ۱.۶ و ۲ لیتری برای این سری از نیسان جونیور عرضه شده بودند که توان خروجی نمونه 2 لیتری آن معادل ۹۹ اسب بخار بود. ظرفیت حمل بار نسخه ۱.۶ لیتری نیز حدود ۱.۵ تن و برای مدل ۲ لیتری برابر ۱.۷۵ تن در نظر گرفته شده بود.
سری ۱۴۱ این نسل از نیسان جونیور که به عنوان رقیب تویوتا استات قلمداد می‌شد، از سال ۱۹۷۵ میلادی پا به عرصه گذاشت و از نظر طراحی ظاهری دستخوش تحولات چندانی نسبت به سری ۱۴۰ نشده بود اما پیشرانه ۱.۶ لیتری دیگر وجود خارجی نداشت و توان موتور دو لیتری آن نیز از ۹۹ به ۹۳ اسب بخار کاهش یافته بود تا برخی استانداردهای آلایندگی مورد نظر را تامین کند. با توجه به آن که تقاضا برای نیسان جونیور در اوایل دهه ۸۰ میلادی به حداقل رسیده بود و نیز به دلیل آنکه این خودرو یارای رقابت شانه به شانه با محصولات مشابه شرکت تویوتا را نداشت، بنابراین نسل سوم نیسان جونیور در سال ۱۹۸۲ برای همیشه از سبد محصولات گروه خودروسازی نیسان ژاپن حذف شد.
نیسان آبی در ایران
هم‌زمان با به آخر خط رسیدن قطار نیسان جونیور در ایستگاه ژاپن، این وسیله نقلیه مسیر خود را به سمت ایران تغییر داد و از سال ۱۳۶۱ مهمان خطوط تولید شرکت سایپا شد. البته همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، نیسان جونیور قبل از آن و در سال ۱۳۴۹ توسط شرکت زامیاد وارد کشورمان شد و با نام‌های نیسان جونیور ۲۰ و زامیاد ۲۴ به فروش رسید.
شرکت سایپا تولید نیسان جونیور را تا سال ۱۳۷۷ با پیشرانه ۲.۴ لیتری ساخت ژاپن و با نام سایپا ۲۴ ادامه داد. پیشرانه ژاپنی به دلیل کیفیت ساخت بالاتر، از دوام فنی بیشتر و استهلاک کمتری برخوردار بود. از سال ۱۳۷۷ تولید نیسان آبی تحت عنوان زامیاد ۲۴ مجددا به شرکت زامیاد سپرده و قسمت اعظم آن داخلی سازی شد.
نیسان آبی، نیسان زامیاد و زامیاد ۲۴ از جمله نام‌های رسمی و غیر رسمی است که به این وانت پیکاپ متواضع، قدیمی و اقتصادی در ایران اتلاق می‌شود.
نیسان آبی به دلیل قدمت طراحی و عدم به‌روز رسانی سامانه‌های ایمنی و ترابری آن، یکی از حادثه‌سازترین خودروهای کشور لقب گرفته است؛ به ویژه که نصب برخی اتاقک‌های غیراستاندارد روی بخش بار این خودرو سبب شده تا علاوه بر افزایش غیراستاندارد ظرفیت حمل بار توسط نیسان زامیاد، دید راننده نسبت به فضای پشت خودرو نیز بسیار محدودتر شود. البته مسلم است نیسان آبی یک خودرو با مقاصد تجاری محسوب شده و به دلیل حضور مستمر و پرشمار آن در جاده‌های مختلف کشور، میزان تصادفات رخ داده برای این خودرو نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
در حال حاضر شرکت زامیاد (زیرمجموعه سایپا) سه نوع قوای محرکه بنزینی، دوگانه‌سوز و دیزل را برای نیسان آبی در نظر گرفته است.
پیشرانه انژکتوری بنزینی از نوع چهار سیلندر تنفس طبیعی به حجم ۲۴۰۰ سی‌سی بوده و قادر به تولید ۱۰۰ اسب بخار قدرت (۴۸۰۰ دور در دقیقه) و ۱۹۰ نیوتن متر گشتاور (۲۴۰۰ دور در دقیقه) است.
همچنین نسخه دوگانه‌سوز همین پیشرانه دارای توان ۹۰ اسب بخار و ۱۸۰ نیوتن متر گشتاور خواهد بود. از سوی دیگر پیشرانه دیزلی این خودرو نیز از ۴ سیلندر به حجم ۲۸0۰ برخوردار بوده و قادر به تولید ۹۳ اسب بخار قدرت است. گشتاور حاصل از موتور دیزل نیسان آبی نیز به ۲۲۵ نیوتن متر می‌رسد. توان حاصل از پیشرانه ۲۴۰۰ سی سی نیسان آبی توسط یک جعبه‌دنده چهار سرعته دستی به سوی چرخ‌های عقب ارسال می‌شود؛ این گیربکس در مدل دیزل تقویت شده و دارای ۵ دنده خواهد بود.
میزان مصرف سوخت پیشرانه ۲۴۰۰ سی سی برابر با ۱۳ لیتر در سیکل ترکیبی بوده و این رقم در نمونه دیزلی به ۹ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر کاهش یافته است. ظرفیت حمل بار این خودرو در حالت استاندارد معادل ۲.۲ تن بوده که معمولا تا 3 تن نیز بر روی آن بار قرار داده می‌شود. ناگفته نماند که نسخه‌های بنزینی، دوگانه و دیزلی نیسان زامیاد به ترتیب معادل ۱۵۴۰، ۱۷۴۰ و ۱۶۶۰ کیلوگرم وزن دارند.
نیسان آبی طی سال‌ها با حداقل امکانات رفاهی و ایمنی وارد بازار شده اما به هر حال برخی به‌روزرسانی‌های جزئی صورت گرفته در آن سبب اضافه شدن تجهیزاتی نظیر: فرمان هیدرولیک، کولر خودرو، ترمز ضد قفل ABS، توزیع نیروی ترمز EBD، چراغ هالوژن و سیستم صوتی دو اسپیکر در این وانت نسبتا ارزان قیمت مشاهده می‌شود.
علی رغم برخی تلاش‌ها برای از رده خارج کردن این خودرو چهل ساله و معرفی مدل‌های جدید نظیر وانت زامیاد پادرا، اما به دلیل قیمت نسبتا پایین نیسان آبی و توانایی کافی اکثر مشتریان جهت خرید این خودرو، شرکت سایپا هنوز نتوانسته وانت بار آبی رنگ خود را از چرخه تولید خارج سازد.
با این وجود بهتر است شرکت سایپا به طور جدی‌تر وارد گود شده و یک محصول ایمن و مجهزتر با قیمت مناسب را روانه بازار کند، چرا که احتمالا نمی‌توانیم تولید نیسان آبی را به بهانه اقتصادی بودن تا ابد ادامه داد.
تهیه و تنیم: تیم تولید محتوا خودرو45
