با اوج گیری روابط دیپلماتیک میان ایران و ژاپن در دوران پس از انقلاب و عدم ایجاد اختلال در این روابط، صنعت خودرو کشور موفق شد تا محصولات قابل قبولی از ساخته‌های نیسان ژاپن را در داخل کشور مونتاژ کند. با وجود این که ماجرای حضور قدرتمند تویوتا در بازار خودرو ایران به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد، اما این خودروساز هرگز حاضر نشد محصولات خود را در ایران به تولید برساند. البته باید یادآور شویم که ماجرای مونتاژ داخلی و تولید وانت‌های شرکت خودروسازی فتح وابسته به سپاه پاسدارن (الوند کروزر، سهند کروزر و کیان) داستانی کاملا متفاوت است.
در مقابل برند نیسان در ایران حضور پررنگ‌تر و بزرگ‌تری در زمینه خودروهای مونتاژی داشت. به همین دلیل چشم بازار خودروهای داخلی ایران به جمال محصولات مونتاژی تولید داخلی چون پاترول، پیکاپ، رونیز، ماکسیما و تینا روشن شد. محصولاتی که به راستی به دلیل داشتن قیمت مناسب (در زمان عرضه)، توان فنی خوب، اعتبار برند و کیفیت و دوام مونتاژ با استقبال بسیار گرمی مواجه شدند.
در میان محصولات سواری برند نیسان در بازار مونتاژی‌های ایران، دو مدل تینا (تی-یِنا) و ماکسیما از محبوب‌ترین نسخه‌های مونتاژی این برند در بین ایرانیان به شمار می‌آیند. محبوبیت ماکسیما در بازار ایران چه به هنگام عرضه چه در نسخه‌های دست دوم بیشتر از تینا بوده و هست اما در این مقاله نگاهی رو در رو به این دو محصول دوست داشتنی خواهیم داشت.
ریشه شناسی، سِفیرو و باز هم سِفیرو
آنچه در بازار ایران با نام ماکسیما بین سال‌های 1381 تا 1391 از سوی پارس خودرو مونتاژ و عرضه شد در حقیقت نسل سوم (A33) یکی از مدل‌های نیسان با نام سفیرو (Cefiro) است که نسل اول آن در سال 1988 میلادی به بازار جهانی معرفی شد. این خودرو از دیدگاه پلتفرم و اتاق با اینفینیتی ( زیر مجموعه لوکس‌ساز نیسان) مدل I35 مشترک است که در برخی بازارهای جهانی با نام ماکسیما نیز شناخته می‌شود. اما نسخه مونتاژی پارس خودرو در بخش محور عقب به سیستم تعلیق غیر فعال یکپارچه به جای محور مستقل سه تکه مجهز است که این مهم بارزترین تمایز ماکسیماهای تولیدی ایران با اینفینیتی I35های بازار جهانی است.
نسل سوم و آخر سفیرو (ماکسیما) بین سال‌های 1998 تا 2004 بر خط تولید نیسان قرار داشت اما این نام در برخی بازارهای جهانی برای نام یک مدل جایگزین ادامه تولید یافت. در سال 2004 نیسان محصولی جایگزین برای سفیرو معرفی کرد که تنها در برخی بازارهای جهان آن با نام سفیرو شناخته شد اما نام اصلی آن تینا (Teana) بود. جالب آن است که مدل تینا در بسیاری از بازارهای جهانی همچنان با نام قدیمی ماکسیما شناخته می‌شد.
تینا تولیدی پارس خودرو نسل دوم این خودرو (J32) است که بین سال‌های 2008 تا 2013 بر خط تولید نیسان قرار داشت. پارس خودرو تینا را بین سال‌های 1389 تا 1392 روانه بازار ایران کرد اما ترجیح داد این خودرو را با نامی جدید روانه بازار ایران کند تا به عنوان محصولی متمایز ایفای نقش کند. این در حالی است که تینا J32 را می‌توان آخرین نسل نیسان ماکسیما دانست چون این خودرو پس از سال 2013 با نیسان آلتیما نسل پنجم (L33) جایگزین شد که از قضا آن هم در برخی بازارهای جهانی با نام تینا شناخته می‌شد.
نیسان ماکسیما نسخه قدیمی‌تر نیسان تینا است. هر دو خودرو در دسته خودروهای سدان سایز متوسط به تولید رسیده‌اند اما ماکسیما در بازار ایران با موفقیت بسیار بیشتر و بازار داغ‌تر دست دوم مواجه شد که در ادامه این مقاله به چرایی این موضوع خواهیم پرداخت.
طراحی، تینا یک قدم بالاتر از ماکسیما
نیسان ماکسیما به عنوان خودرویی که در نیمه دوم دهه 1990 میلادی طراحی و تولید شده است به واقع زیبا، متناسب و جذاب است. باید اعتراف کنیم که سطح میانه‌روی و محافظ کاری در نمای خارجی ماکسیما کمی بر قدمت ظاهر این خودرو می‌افزاید و تعلق آن به دهه 1990 میلادی را آشکار می‌کند اما با این حال هنوز هم می‌توان المان‌هایی از دوران گذار از دهه 1990 به دهه 2000 را در آن دید.
نمای جلویی ماکسیما از چراغ‌هایی هم سطح با جلوپنجره نسبتا باریک و سپری بیرون زده و دربرگیرنده مه‌شکن‌های زیر سپر بهره می‌گیرد. در ظاهری مشابه و متناسب، چراغ‌های عقب این خودرو به خوبی بر در صندوق عقب که به یک اسپویلر نسبتا پهن مجهز است، ادغام می‌شود. برجستگی و تورم چراغ‌های عقب و جلو ماکسیما در اندک بیرون زدگی‌های نسبتا عضلانی بدنه ماکسیما شاید تنها المان‌های تغییر دهنده ماهیت دهه نودی این خودرو باشد اما باید اعتراف کرد که تناسبات طراحی در هندسه نمای خارجی ماکسیما به زیبایی رعایت شده است. به همین دلیل اگرچه این خودرو کمی قدیمی به نظر می‌رسد اما همچنان جذاب و دوست داشتنی است.
نیسان تیانا نسل دوم با طراحی در سال 2008 معادل یک دهه دیرتر از ماکسیما روانه بازار شد و از این رو وقت بیشتری برای اصلاح خطاهای طراحی نسل اول خود داشت اما با این حال تفاوت چندانی با نسل پیشین خود ندارد. تغییرات طراحی انجام شده بر تینا نسل دوم شامل برخی تغییرات جزئی در زمینه زیبایی‌های ظاهری بود که باعث می‌شود نسل دوم این خودرو در برابر نسل اول بیشتر شبیه به یک فیس لیفت جلوه کند.
تیناهای مونتاژی در نمای جلو از چراغ‌های کشیده در کنار جلوپنجره بزرگ با تریم تزئیناتی کرومی افقی بهره می‌گیرند. سپر جلو این خودرو با پیروی از قوانین و استانداردهای روز طراحی خودرو، به نرمی در جلوپنجره ترکیب شده و دو مه‌شکن در کنار دو تریم جزئی کرومی را در دو گوشه سپر دربر می‌گیرد که این تریم کرومی در کنار مه‌شکن‌ها به زیبایی بر دامن خودرو تا سپر عقب امتداد یافته است.
نمای عقب تینا همانند جلو چراغ کشیده‌ای را به نمایش می‌گذارد که به خوبی با شیب و خم بدنه خودرو ترکیب شده است. همانند ماکسیما، تینا نیز ترکیبی بسیار ساده و تقریبا بی‌نقص از تناسبات هندسی و زوایا است که کمی مدرن‌تر از ماکسیما بر بدنه آن جلوه می‌کند.
مقایسه ابعاد دو خودرو نشان می‌دهد که ماکسیما در طول به اندازه 70 میلی‌متر کشیده‌تر، در عرض برابر با 15 میلی‌متر باریک‌تر و در ارتفاع 50 میلی‌متر کوتاه‌تر است. این در حالی است که فاصله محورهای تینا به اندازه 25 میلی‌متر کشیده‌تر از ماکسیما است. نه تنها به دلیل داشتن فاصله محورهای بیشتر، بلکه به دلیل داشتن شیب بسیار ملایم‌تر و کشیدگی بیشتر شیشه عقب، تینا در عمل از ماکسیما کشیده‌تر به نظر می‌رسد.
نمای داخلی، سادگی ماکسیما و مدرنیته تینا
ماکسیما و تینا (درست همانند محصولات تویوتا) هر دو خودروی اقتصادی تولیده شده از سوی برند اقتصادی‌ساز ژاپنی نیسان است. در نتیجه به هنگام ورود به چنین خودروهایی باید سطح توقعات خود را پایین نگه دارید مگر آنکه به برند برادر نیسان یعنی اینفینیتی دسترسی داشته باشید.
ماکسیما داشبردی کاملا قرینه دارد. تمامی ادوات کنترلی سیستم تهویه مطبوع و سیستم صوتی در کنار دو دریچه خروجی سیستم تهویه، به صورت عمودی در شیبی تند به کنسول میانی متصل شده است. غربیلک فرمان از نوع چهار شاخه با طراحی مینیمال است و در بخش نشانگرها به استفاده از دو نشانگر دایره‌ای ساده بسنده شده است.
به جز اندک مقدار تریم طرح چوب به کار رفته بر کنسول میانی و رو دری‌ها، المان بصری خاصی در نمای داخلی ماکسیما دیده نمی‌شود. به همین دلیل نسخه‌های تولیدی با تریم داخلی دو رنگ، بسیار محبوب‌تر است، به شرطی که زیاد چرک مرده و رنگ و رو رفته نشده باشد.
تینا در نمای داخلی خود المان‌های مدرن بسیار زیادی برای نمایش دارد اما طراحی آن همچنان ساده مینیمال است. داشبرد تینا همانند ماکسیما قرینه طراحی شده و تمام ادوات کنترلی بر میانه داشبرد به صورت عمودی قرار گرفته است با این تفاوت که تریم طرح چوب درسرتاسر عرض داشبرد آن را به دو بخش بالا و پایین تقسیم می‌کند. نیمه بالای داشبرد دربرگیرنده دو دریچه خروجی سیستم تهویه و مجموعه نمایشگر لمسی سیستم مولتی مدیا و کلیدهای کنترلی آن است که با داشتن طراحی شیب‌دار به صورت مستقیم از نمای داخلی محصولات نیسان/اینفینیتی به کار گرفته شده است و یکی از ساده‌ترین و بارزترین المان‌های نشان دهنده برند سازنده این خودرو است.
بخش پایینی داشبرد با دربرگرفتن ادوات کنترلی سیستم تهویه مطبوع در تریم نقره‌ای مات با شیبی بسیار تند و تقریبا عمودی به کنسول میانی خودرو متصل می‌شود که در تریم بزرگی از طرح چوب پوشیده شده است. استفاده نیسان از تریم رنگ روشن در نمای داخلی به همراه تریم طرح چوب بر داشبرد، رودری‌ها و حتی فرمان به افزایش محبوبیت جلوه بصری نمای داخلی این خودرو کمک بسیار بزرگی می‌کند.
غربیلک فرمان از نوع سه شاخه و مجموعه نشانگرهای پشت آن از سه دایره تشکیل شده است که در مقایسه با ماکسیما جلوه اسپرت‌تری دارد اما نمای داخلی رنگ روشن و تریم طرح چوب باعث می‌شود نمای داخلی خودرو به لوکس گرایی کشش بیشتری داشته باشد. به صورت کلی طراحی نمای داخلی تینا الهام بخش بسیاری از خودروهای کره‌ای دوران بوده است و جای تعجب ندارد اگر این نمای داخلی به طراحی داخلی هیوندای آزرا (گرنجور) نسل چهارم (TG) شبیه باشد.
تینا با وجود داشتن طول کمتر و فاصله محورهای بیشتر، همچنان توانسته است به کمک طراحی شیب ملایم ستون C، فضای صندوقی برابر با حدود 485 لیتر به همراه آورد. این رقم در ماکسیما تنها برابر 430 لیتر است که شاید اختلاف مهمی به نظر نرسد چراکه نکته مهم در فاصله محورهای بلندتر تینا و فضای جادارتر نشیمن سرنشینان ردیف دوم است.
مشخصات فنی، ماکسیما چند سر و گردن بالاتر از تینا
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت و برتری‌های ماکسیما در بازار ایران استفاده از پیشرانه قدرتمند 3.0 لیتری V6 بود. در دوران عرضه ماکسیما به بازار هیچ محدودیتی از دیدگاه حجم موتور در محصولات وارداتی و تولیدی در کشور وجود نداشت. به همین دلیل ماکسیما با پیشرانه 227 اسب بخاری در دور 6400 و گشتاور 288 نیوتون.متری در دور 3600 و وزن خالص 1.4 تنی به یکی از تیز و بزترین سدان‌های بازار کشور بدل شد. از سوی دیگر این خودرو در دو ستاپ مختلف با گیربکس پنج سرعت دستی یا چهار سرعت اتوماتیک به تولید رسید تا هر نوع سلیقه‌ای را راضی کند.
نسخه اتوماتیک ماکسیما می‌تواند در حدود 8 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت دست یابد و مصرف سوخت متوسطی برابر با حدود 12 لیتر در هر صد کیلومتر از خود برجای بگذارد.
تینا اما در مقابل به پیشرانه‌ای V6 اما به حجم 2.5 لیتر (مشترک با پیشرانه به کار رفته در رنو سفران وارداتی نگین خودرو) مجهز است و این در حالی است که پیشرانه 3.6 لیتری V6 نیز در لیست آپشن‌های نیسان قرار داشت. این پیشرانه کم حجم‌تر می‌تواند قدرتی برابر با 182 اسب بخار در دور 6000 و گشتاوری معادل با 228 نیوتون.متر در دور 4400 تولید کند اما این تنها مشکل تینا نیست. این خودرو حدود 1.5 تن وزن دارد و از گیربکس اتوماتیک ضریب متغیر (CVT) استفاده می‌کند که به تنبلی مشهور است.
با این وجود تینا می‌تواند در حدود 10 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت دست یابد و به کمک گیربکس اقتصادی خود مصرف سوخت متوسطی برابر با 10 لیتر در هر صد کیلومتر از خود برجای بگذارد.
سخن نهایی
ماکسیما با داشتن بدنه‌ای کشیده و ظاهری نسبتا عضلانی در بدو ورود به بازار ایران به آمریکایی‌ترین محصول ژاپنی بازار کشور مشهور شد چرا که مجموعه توانایی‌های فنی و فضای جادار و راحت داخلی آن بسیار به ساختار ذاتی خودروهای آمریکایی شبیه بود. تینا اما به دلیل داشتن پیشرانه‌ای ضعیف‌تر (منطبق بر قانون منع واردات خودروهای مجهز به پیشرانه‌های حجیم‌تر از 2.5 لیتر) و ارتفاع بسیار کم و احتمال برخورد دائمی کف خودرو به دست اندازهای غیراستاندرد جاده‌های کشور به اندازه ماکسیما محبوب واقع نشد.
ماکسیما با گیربکس چهار سرعت سنتی خود رفتار رانندگی معقول و قابل پیش بینی‌تری در مقایسه با تینا دارد. پیشرانه ماکسیما با توان تولیدی قابل توجه از این خودرو تصویر یک سدان توانمند خانوادگی (در مقایسه با محصولات موجود در بازار ایران) ارائه می‌دهد که چه در نسخه دستی و چه در نسخه اتوماتیک توان حرکتی و مانورپذیری بسیار بالا دارد. تینا با داشتن پیشرانه‌ای ضعیف‌تر هرگز نتوانست خود را به عنوان جانشین رسمی ماکسیما (حداقل در بازار ایران) جا بزند.
فاصله بسیار کم کف این خودرو با سطح زمین برای خریداران دردسرهای زیاد به همراه آورد و با شهرتی که محصولات رنو-نیسان در مواجه با خرابی گیربکس‌های CVT X-Tronic ساخت نیسان در بازار ایران (و البته جهان) پیدا کردند، تینا به هیچ عنوان نیمی از محبوبیت ماکسیما در بازار ایران را نیز کسب نکرد.
از این رو جای تعجب ندارد که این روزها یک ماکسیما کم کارکرد در سلامت فنی و ظاهری خوب، می‌تواند بازار دست دوم به مراتب داغ‌تری در مقایسه با تینا به عنوان خودرویی جدید‌تر و مد روز داشته باشد.
نویسنده: شهاب انیسی
