بازار خودروهای داخلی این روزها تنها هیجان قیمتی را تجربه می‌کند و خرید و فروش آن ها در محدوده انواع پژو و محصولاتی از خانواده می‌چرخد. اما جالب توجه است که هرچند این خودروها نزدیک به دو دهه در بازار داخلی جا خوش کرده‌اند، اما روند افزایش قیمت آن‌ها فعال است. در بازار پر هیجان خودروهای داخلی، پژو 405 علی رغم توقف تولیدش در تابستان 99 همچنان با سمند LX رقابت می‌کند.
زمانی که در بازار خودروهای تولید داخل به سراغ ارزان قیمت‌ترین گزینه‌های ممکن می‌رویم شاید نتوانیم تصور کنیم که خودروسازان داخلی هنوز دارند خودروهایی با تکنولوژی دهه 1970 میلادی را؛ عملا به عنوان خودروهای کلاسیک تولید روز بر خط تولید خود نگه می‌دارند که در کمال تعجب به خوبی هم به فروش می‌رسند.
تنها تعریف همین داستان کوتاه برای کسب ویزای مهاجرت به کشورهای خارجی کافی است. عمق فاجعه تولید امروزی خودروهای بسیار قدیمی تولید داخل که تنها با ارائه برخی تغییرات جزئی فنی و ظاهری فیس لیفت شدخ اند؛ به اندازه‌ای زیاد است که برای درک شدت آن به واقع نیاز به دانش تخصصی و توان تحلیل از جنس صنعت خودرو دارید تا به آن پی‌ببرید.
سایپا با خانواده پراید و مشتقاتی که تنها نام و ظاهر آن‌ها با یکدیگر متفاوت است و ایکو با خانواده دیرینه سری 405؛ قدیمی‌ترین خوردوهای تولیدی تاریخ کشور را همچنان بر خط تولید خود دارند. اما مقایسه امروز به دو خودرو پژو 405 SLX، جدیدترین نسخه ارائه شده بر پلتفرم 405 و برادر نوظهورترش یعنی سمند LX (سمند پایه) تعلق خواهد داشت. خودروهایی که از هر زاویه و هر منظر تنها کپی ناقضی از یکدیگر هستند.
سمند و 405؛ برادران قدیمی بازار
داستان پژو 405 به دهه هفتاد شمسی (دهه 1990میلادی) و آغاز اوج‌گیری صنعت مونتاژ داخلی ایران با حضور برندهای فرانسوی بازمی‌گردد. پژو اولین شرکتی بود که همکاری گسترده با ایران خودرو (ایکو) را آغاز کرد و از آنجایی که محصولات قدیمی‌تر این برند از جمله هاچ‌بک دوست داشتنی 205 و سدان 504 نیز در بازار ایران حضور داشت، پژو برای ایرانیان غریبه نبود. تفاوت بارز در حقیت در تمایز چشمگیر پژو با محصولاتی بود که پیش‌‌تر از آن در ایران مونتاژ می‌شد؛ اما کیفیت فرانسوی پدیده‌ای بود که مشتری‌های ایرانی به ناچار با آن کنار آمدند.
405 پژو از 1987 روانه خط تولد شده بود تا جایگزین نسخه قدیمی 505 پژو شود. این خودرو در سال 1975 (1996 میلادی) روانه خط تولید ایکو شد تا در زمره اولین خودروهای تولید انبوه داخلی در دوران پس از انقلاب قرار گیرد. 405 برای آن دوران و در خلا چندین و چند ساله عدم مونتاژ خودروهای آمریکایی، محصول قابل قبول و نوینی به حساب می‌آمد هرچند که عاری از ایراد و مشکلات کیفی نبود. این خودرو در ابتدا در دو نسخه 1.6 و 2.0 لیتری کاربراتوری در بازار عرضه شد اما با ورود به دهه 1380، پیشرانه نوین‌تر 1.8 لیتری انژکتوری XU7 جایگزین دو پیشرانه کاربراتوری شد.
بزرگ‌ترین تغییرات اعمال شده بر 405 نسخه SLX بود که در سال 1388 با پیشرانه 1.6 لیتری TU5 به بازار ایران معرفی شد. تغییرات ظاهری اعمال شده تنها به منظور بهبود ظاهر بسیار قدیمی 405 انجام گرفت و شامل تغییر در گرافیک چراغ‌های جلو و عقب، بازطراحی سپر‌ها، استفاده از اسپویلر بر در صندوق عقب مزین به چراغ خطر سوم، بازطراحی کامل داشبرد، کنسول میانی و رودری‌ها بود.
سمند یکی از اولین جرقه‌های صنعت خودرو ایران در تولید خودرو کاملا داخلی یا به اصلاح ملی بود. خودرویی که علی رقم ادعاهای بسیار ایکو مبنی بر طراحی کامل فنی آن در کشور؛ در حقیقت بر پلتفرم مشترک با پژو 405 قدیمی با الهام مستقیم طراحی از محصولات قدیمی فولکس واگن بنا شده و پیشرانه مشترک آن با 405 (پیشرانه 1.8 لیتری انژکتوری XU7) در حقیقت با همکاری مستقیم شرکت FEV آلمان انجام گرفته بود. این خودرو در سال 1380 روانه بازار ایران شد و اگر به لطف طرای متمایز و نسبتا نوین آن در بازار کسل کننده خودروهای تولید داخلی نبود، به هیچ عنوان از سوی مردم پذیرفته نمی‌شد.
تمایز طراحی خارجی و داخلی تنها وجه تمایز سمند LX (تریم پایه) با پژو 405 است. در غیر این صورت سمند تنها نسخه‌ای متفاوت و اندکی به روزتر از 405 به حساب می‌آید که تقریبا از هرجهت (مخصوصا در بخش فنی) با 405 مشترک است. اما خانواده سمند شانس آن را داشت تا در گذر زمان تفاوت‌های فنی و ظاهری بشتری را تجربه کند و در سمند SE به عنوان خودروهایی کاملا متفاوت با نام خانواده سورن و خانواده دنا به تولید برسد.
طراحی، قلم ایتالیایی در برابر آلمانی
پژو 405 بر اساس المان‌های بارز و زبان طراحی وقت شرکت پژو در دهه 1970 و از سوی موسسه طراحی بسیار نامدار پینینفارینا (Pininfarina) ایتالیا قلم خورد. سبک طراحی این خودرو با توجه به میزان پختگی و حرفه‌ای بودن شرکت طراحی در سایر محصولات وقت پژو نیز با وسواس بسیار زیادی به کار گرفته شد که تغییرات اعمال شده بر آن تا میانه‌های دهه 2000 نیز بسیار مینیمال بود. نسخه SLX که از سوی ایکو در سال 1388 ارائه شد نیز هیچ دستی در ساختار اصلی طراحی آن نبرد. اگرچه ایکو تلاش بسیار کرد تا ظاهر این خودرو را با به کارگیری چندی از المان‌های نوین نظیر چراغ جلوهای لنزدار شفاف، سپرهای مجهز به مه‌شکن و اسپویلر عقب مزین به چراغ خطر سوم با استانداردهای روز هماهنگ‌تر کند اما تا حدود زیادی باید این کار حاصل نهایی را به طراحی نسخه فیس لیفت سیتروئن زانتیا ارائه شده از سوی سایپا که بیشتر به یک فاجعه شباهت داشت نزدیک‌تر کرد.
SLX از دیدگاه ظاهری و البته نمای داخلی متمایز بود اما در توصیف تغییرات طراحی نمای خارجی آن در مقایسه با نسخه اصلی ارائه شده از سوی پینینفارینا؛ الزاما نمی‌توان از صفت “بهتر” استفاده کرد و شاید همچنان صفت “متفاوت” کلمه مناسب‌تری باشد چرا که طراحی ابتدایی 405 به اندازه‌ای حرفه‌ای انجام شده بود که ضریب اصطکاک آن با هوا (ضریب درگ یا Cd.) تنها برابر با 0.29 بود که رقم خیره کننده‌ای برای دهه 1970 میلادی به حساب می‌آید. در نتیجه انتظار نمی‌رود که تغییرات طراحی اعمال شده از سوی ایکو بر ظاهر نهایی نسخه فیس لیفت الزاما تاثیر مثبتی به همراه داشته باشد.
سمند طراحی نوینی در نمای خارجی و داخلی خود به بازار ایران ارائه داد اما به لطف حضور فضای وب دیری نپایید تا مشخص شود که طراحی نمای خارجی این خودرو نیز الهامی مستقیم از محصولات عتیقه فولکس واگن آلمان است و چندان هم به خودرویی با عنوان “ملی” شباهت نداد. با وجود همه فضاحت‌های پیش آمده در پس داستان سمند، این خودرو در بازار بسیار راکد خودروهای تولید داخل ایران به سرعت جا باز کرد.
با وجود اشتراک پلتفرم سمند و 405، ظاهر سمند تماما از طراحی انحصاری و متمایز بهره می‌برد که برای آن دوران بازار ایران؛ جدید و متنوع به حساب می‌آمد. چراغ‌های جلو با ادغامی مناسب با جلوپنجره‌ای که در نسخه LX به شکل کلیوی (چیزی نزدیک به طراحی بی ام و های ابتدای دهه 2000) و چراغ‌های عقب باریک‌تر و زیبار شده؛ ضمن بهره‌وری از المان‌های میانه‌رو و محافظه‌کار همچنان قابل قبول بود.
ظاهر نمای خارجی دو خودرو مورد بررسی بدون شک از دو المان مهم میانه‌روی و محافظه‌کاری بهره می‌گیرند. المان‌هایی که کمک می‌کنند ظاهر نهایی خودرو در بازه بزرگی از زمان همچنان قابل قبول اما در عین حال خسته کننده و تکراری باشد. شاید بتوان این سبک طراحی را با توجه به بازه قیمت پایین این خودروها (در مقایسه با سایر رقبای تولید داخل) همچنان قابل قبول پنداشت.
دو خودرو مورد بررسی از دیدگاه ابعاد خارجی بسیار به یکدیگر نزدیک هستند اما SLX در طول به اندازه 94 میلی‌متر کوتاه‌تر، برار با 208 میلی‌متر باریک‌تر و در ارتفاع به اندازه 50 میلی‌متر کوتاه‌تر از سمند است در حالی که فاصله محورهای آن‌ها تقریبا باهم برابر است. این ابعاد نشان می دهد که سمند از بدنه‌‌ای پف‌دار و تپل‌تر بهره می‌برد اما ارتفاع بلندتر آن در مقایسه با 405 یکی از آزار دهنده‌ترین بخش‌های طراحی سمند است که تقریبا نمی‌توان با آن کنار آمد.
نمای داخلی، مدرنیته SLX در برابر قدمت سمند
SLX از دیدگاه طراحی داخلی به طور کامل دگرگون شده و دیگر هیچ شباهتی به نمای داخلی 405های قدیمی ندارد. انتخاب رنگ کرمی روشن برای تریم داخلی 405 شاید یکی از بزرگ‌ترین قدم‌هایی بود که ایکو برای ایجاد تحول در 405 برداشت. در نتیجه نمای داخلی SLX در بخش بالایی داشبرد و کنسول میانی یا از تریم کرم همرنگ داخلی یا از تریم مشکی رنگ بهره می‌گرفت که تضاد رنگی ایجاد شده در آن بدون تردید از رنگ یکپارچه مشکی سابق برتر بود. با وجود نوگرایی در تزئینات و چیدمان نمای داخلی مخصوصا در بخش چیدمان کلید‌های کنترل سیستم صوتی و تهویه مطبوع در بخش مرکزی داشبرد و اتصال زیبای آن به کنسول میانی، نمای داخلی این خودرو به واقع سنتی و بسیار ساده است.
ایکو تلاش چشمگیری کرده است تا از تریم طرح چوب و المان‌های طراحی خودروهای روز در نمای داخلی SLX بهره بگیرد و اگر قرار باشد آن را با نسخههای قدیمی‌تر 405 مقایسه کنیم، باید اعتراف کنیم که ایکو در نمای داخلی این خودرو غوغا کرده است.
جالب است که سمند از ابتدا در نسخه پایه با تریم تمام مشکی نمای داخلی ارائه شد که به دلیل عدم استقبال؛ نسخههای تولیدی پس از آن به تریم دو رنگ کرم روی آوردند. با توجه به کلاس ارزان قیمت سمند (و 405)، استفاده از تریم رنگ روشن به مراتب دلبازتر و زیبا تر جلوه می‌کند. استفاده از تریم طرح چوب عرضی مقابل دیدگان سرنشینان و بخش مرکزی داشبرد تاثیر مثبتی بر نمای داخلی سمند داشت اما ضمن سادگی و قدیمی بودن طراحی نمای داخلی؛ در صورتی که با SLX مقایسه شود؛ به سرعت قدمت بیشتر طراحی خود را لو خواهد داد.
از دیدگاه زیبایی نمای داخلی، SLX بدون تردید ظاهری مدرن‌تر و گیراتر با خود به همراه دارد و همچنین وضعیت نشیمن آن مخصوصا در ردیف دوم صندلی‌ها برای سرنشینان عقب راحت‌تر است. ردیف دوم نشیمن سرنشینان در سمند به دلیل بلند بودن لبه درها و پایین بودن صندلی‌ها همواره حسی همانند نشستن در گودال به سرنشینان انتقال می‌دهد که همواره مورد انتقاد رسانه‌های خودرویی بوده است.
با وجود تمایزهای بسیار در ساختار داخلی دو خودرو، هر دو گزینه از برخی ایرادهای اساسی رنج می‌برند که مهم‌ترین آن‌ها کیفیت نه چندان دلچسب متریال داخلی، کیفیت بسیار پایین قالب‌گیری قطعات و تریم‌ها، تیز بودن لبه‌های قطعات قالب‌گیری شده، کیفیت پایین مونتاژ قطعات و به صدا افتادن کابین زودتر از موعد انتظار است.
همچنین صندلی‌های عقب هر دو خودرو اندکی گود و مناسب برای تنها دو سرنشین طراحی شده است و این در حالی است که این دو خودرو از کلاس سدان‌های اقتصادی خانوادگی شهری است و انتظار می‌رود برای حمل پنج سرنشین بالغ به راحت‌ترین شکل ممکن طراحی شده باشند اما اینطور نیست. در صورت سواری سه فرد بالغ در صندلی عقب این دو خودرو، دو سرنشین جانبی به دلیل قرار گیری بر بخش شیب‌دار صندلی عقب در دو گوشه اتاق؛ به سرعت خسته خواهند شد.
حجم فضای صندوق عقب سمند با داشتن طول بیشتر برابر با رقم خیره کننده 500 لیتر و در 405 تنها برابر با 470 لیتر است که این اختلاف چندان مهم و بزرگ به نظر نمی‌سد.
مشخصات فنی پژو 405 بهتر است یا سمند SLX
405 بر اساس وبسایت رسمی ایکو در سه تریم GLX، GLX دوگانه‌سوز و SLX به تولید می‌رسد که دو نسخه GLX به پیشرانه 1.7 لیتری XU7 و تریم SLX به پیشرانه 1.6 لیتری TU5 (مجهز با پژو 206 تیپ 5) مجهز است. سمند نیز در حال حاضر در چهار تریم LX، LX دوگانه‌سوز، LX-EF7 و LX-EF7 دوگانه‌سوز به تولید می‌رسد. تریم LX و LX دوگانه‌سوز از پیشرانه مشترک با 405 GLX و GLX دوگانه‌سوز بهره می‌گیرد اما نسخه پرتوان‌تر سمند تریم بالاتر با پیشرانه EF7 است که با تکنولوژی پیشرفته‌تر از نوع 16 سوپاپ به تولید رسیده است.
پیشرانه مورد استفاده در سمند مورد بررسی نسخه بنزینی 1.7 لیتری XU7 است. این پیشرانه 4 سیلندر با تکنولوژی قدیمی 8 سوپاپ و استاندارد آلایندگی پیش پا افتاده یورو 3 به تولید رسیده است و از سیستم پاشش سوخت انژکتوری بهره می‌گیرد. توان تولیدی این پیشرانه با ضریب تراکم 9.3:1 (9.3 به 1) تنها بابر با 100 اسب بخار در دور 6000 و 153 نیوتون.متر در دور 3000 است. همین اعداد و ارقاب به تنهایی کافی است تا مشخص شود چرا سمند خودرویی ارزان قیمت و قدیمی است.
با توجه به اطلاعات رسمی ارائه شده از سوی وبسایت رسمی ایکو، سمند با داشتن وزن خالص 1220 کیلوگرمی قادر است در 13.1 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برسد در حالی که مصرف سوخت متوسطی برابر با 9 لیتر در هر 100 کیلومتر از خود برجای می‌گذارد.
در مقابل 405 تریم SLX از پیشرانه 1.6 لیتری پیشرفته‌تر 16 سوپاپ مشترک با 206 تیپ 5 بهره می‌گیرد. این پیشرانه قادر است با تکیه بر ضریب تراکم بیشتر 10.5:1 (10.5 به 1) با وجود نزدیک به 100 سی‌سی حجم کمتر، قدرتی برابر با 108 اسب بخار در دور 5600 و گشتاوری برابر با 142 نیوتون.متر در دور 4000 را در اختیار گیربکس 5 سرعت دستی خود بگذارد. اگرچه این پیشرانه از دیدگاه قدرت 8 اسب بخار برتر از سمند XU7 است اما از دیدگاه گشتاور به اندازه 13 واحد پایین‌تر است.
در نتیجه SLX با وزن 1120 کیلوگرم با داشتن وزن کمتر و پیشرانه‌ای پر نفس‌تر می‌تواند در مدت زمان بهتر 11 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت دست یابد در حالی که مصرف سوخت متوسط آن در حدود 6 لیتر در هر 100 کیلومتر عنوان شده است.
سخن نهایی
اختلاف فنی میان این دو خودرو جز در شتاب 0 تا 100 کیلومتر بر ساعت و میزان مصرف سوخت؛ به واقع بسیار جزئی و قابل چشم‌پوشی است. اما باید در نظر داشت که سمند قابلیت انتخاب با پیشرانه قدرتمندتر FE7 را برای مشتریان خود فراهم می‌کند اما همچنان در مدت زمان دستیابی به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت از حالت سکون در حدود یک ثانیه ضعیف‌تر از SLX عمل می‌کند. در نتیجه SLX از دیدگاه عملکرد خودرو مناسب‌تری برای استفاده‌های روزمره است.
خوشبختانه هر دو گزینه با داشتن شبکه خدمات پس از فروش گسترده، بازار قطعاتی بزرگ و قیمتی نسبتا اقتصادی (در قیاس با سایر محصولات تولید داخل) از بهترین گزینه‌های بازار دست دوم امروز ایران برای خانواده‌های متوسط و پایین جامعه ایران به حساب می‌آید.
نویسنده: شهاب انیسی
