یک خودرو برای محبوب‌شدن و رسیدن به موفقیت در بازارهای پر از رقابت امروزی، به فاکتورها و برگ‌های برنده زیادی نیاز دارد. یکی از تعاریفی که در بحث خودروها زیاد شنیده می‌شود، راحتی رانندگی با آن و ارتباط آسان با قسمت‌های مختلف خودرو است. یک خودرو هرچقدر که زیبا باشد و از امکانات خوبی استفاده کند؛ اما اگر محیط و فضای راحتی نداشته باشد، بعد از مدت کوتاهی خسته‌کننده و آزاردهنده خواهد شد و این همان اصل ارگونومی خودرو است که در طراحی خودرو و تمام مواردی که انسان با آن سروکار دارد، باید رعایت شود.
ارگونومی خودرو چیست؟
عبارت ارگونومی از دو کلمه ERGO به معنای کار و NOMUS به معنای قانون ساخته شده و به معنی قوانین کارکردن است. ارگونومی شامل قوانینی می‌شود که محیط، ابزار و وسایلی که مدت‌زمان زیادی را با آنها سروکار داریم، با بدن ما هماهنگ می‌کند تا کمترین خستگی و بیشترین تعامل را با آنها به دست بیاوریم. در علم ارگونومی خودرو سعی می‌شود تا فضای داخلی اتاق و حتی بخش‌های بیرونی، بتوانند بیشترین سازگاری را با بدن و ساختار سرنشینان و به‌خصوص راننده داشته باشند و راننده و سرنشینان از تعامل با آنها، حس خوب و لذت بخشی به دست آورند. رعایت علم ارگونومی در طراحی باعث می‌شود تا سلامت راننده و سرنشینان خودرو تا حد ممکن مورد توجه قرار گیرد که در نهایت باعث لذت رانندگی و بالارفتن ایمنی خواهد شد.
اهمیت ارگونومی در طراحی خودرو
علم ارگونومی سعی دارد تا استفاده از یک وسیله با راحتی هرچه بیشتر همراه شود و به نتیجه بهتر یعنی افزایش راحتی، بالارفتن ایمنی به خاطر کاهش خستگی برسد. به این ترتیب یک خودرو برای مصرف‌کننده آن دوست‌داشتنی‌تر شده و خریدار از داشتن آن خودرو لذت بیشتری می‌برد و احساس رضایت بالاتری خواهد داشت.
علم ارگونومی می‌گوید که یک خودرو با توجه به کلاس آن باید دارای چه ابعاد و اندازه‌ای باشد و قطعات داخل اتاق با چه ابعاد و اندازه‌ای باید طراحی شوند و هر دکمه و اهرمی که برای به کار انداختن وسیله‌ای استفاده می‌شود، باید در چه نقطه‌ای قرار بگیرد تا بهره‌گیری از آن راحت‌تر انجام شود.
در این میان حتی باید به طیف سنی که بیشتر خریدار آن خودرو هستند، توجه ویژه‌ای شود تا فضای داخلی خودرو هم متناسب با حال و هوای آن قشر جامعه طراحی شود و خریداران در هنگام استفاده از آن خودرو، حس خوبی را تجربه کنند. برای مثال نمی‌توان داخل یک خودرو اسپرت را با عناصر و مشخصه‌های یک خودرو کلاسیک طراحی کرد.
علم ارگونومی خودرو همچنین به نوع طراحی صندلی‌ها، داشبورد، کنسول وسط، دسته دنده، سانروف و… نیز می‌پردازد تا استفاده از آنها به راحت‌ترین شکل ممکن باشد. جالب اینجاست که ارگونومی در طراحی خودرو حتی به نحوه و کیفیت کارکرد سیستم تهویه مطبوع خودرو برای ساختن فضای دلنشین‌تر در داخل خودرو و یا حتی چگونگی عملکرد سیستم نور و روشنایی خودرو نیز مربوط می‌شود.
تاریخچه و پیشرفت ارگونومی خودرو
با پیشرفت تکنولوژی وسایل نقلیه، دیگر شاخه‌های مرتبط با خودرو نیز پیشرفت کرده‌اند که علم ارگونومی، یکی از آنهاست. خودروهای امروزی، بیشترین مقدار همخوانی و سازگاری با انسان‌ها و نیاز آنها را پیدا کرده‌اند و این رویه همراه با پیشرفت دیگر شاخه‌های تکنولوژی در خودروها، به‌روزتر و پیشرفته‌تر خواهد شد.
مراحل اولیه طراحی ارگونومیک در خودروها
از ابتدای قرن بیستم و با افزایش حضور خودرو در زندگی مردم، کم‌کم بحث راحتی و استفاده آسان‌تر از وسایل نقلیه نیز مطرح شدند. در ابتدا، مهم‌ترین فاکتورهای مدنظر طراحان خودرو در لوکس بودن فضای داخل کابین و حضور ادوات مورد نیاز راننده با کمترین توجه به محل قرارگیری آنها و چگونگی استفاده از آنها بود. اما کم‌کم با توسعه خطوط تولید و افزایش تیراژ و کلاس‌های مختلف خودرویی، از دهه ۶۰ میلادی بحث ارگونومی خودرو و ارتباط آسان‌تر با قطعات و ادوات داخل کابین نیز مطرح شد.
به تدریج بحث قرینه بودن تمام قطعات روی داشبورد تا حدودی از بین رفت و بیشتر بحث قرارگیری بهتر دکمه‌ها و اهرم‌های مورد نیاز راننده به میان آمد. صندلی‌ها با قابلیت‌ها و تنظیمات بیشتر روی کار آمدند و بسیاری از دکمه‌های مورد نیاز راننده‌ها روی اهرم‌های پشت فرمان و بعدها روی فرمان قرار گرفتند.
تغییرات و پیشرفت های تکنولوژیکی در طراحی ارگونومیک
از دهه ۸۰ میلادی و با روی کار آمدن کامپیوتر در طراحی خودرو و مطالعات میدانی روی تکنولوژی‌های خودرویی، از این ابزارها برای رسیدن به ارگونومی بیشتر در خودروها نیز استفاده شد. جنس مواد به‌کاررفته در داخل خودرو بهتر شد تا سرنشینان حس بهتری در زمان سوار بودن بر خودرو داشته باشند.
همچنین صندلی‌ها که یکی از مهم‌ترین بخش‌های داخل کابین هستند، به تنظیمات پیشرفته‌تری برای انطباق بیشتر و بهتر با بدن راننده و سرنشین مجهز شدند. اضافه‌شدن تنظیمات بیشتر، گرمکن و سردکن صندلی، ماساژور و… همگی ناشی از پیشرفت تکنولوژی در طراحی‌های ارگونومیک هستند. امروزه نیز با کمک نرم‌افزارها و هوش مصنوعی، بهترین حد سازگاری بدن با طراحی قسمت‌های مختلف خودرو به دست می‌آید.
تاثیرات عوامل اجتماعی و فرهنگی بر طراحی ارگونومیک
جوامع و کشورهای مختلف از نظر فرهنگ و ساختار اجتماعی با هم تفاوت‌هایی دارند که باعث می‌شود تا برخی از شرکت‌های خودروسازی که اقدام به ساخت خودروهایی مختص بعضی از کشورها می‌کنند، تا حد زیادی به این تفاوت‌ها و فرهنگ‌ها نیز توجه کنند. مثلا از نظر ابعاد بدنی، مردم کشورهای مختلف با هم تفاوت‌هایی دارند که باعث می‌شود تا شرکت‌ها مجبور شوند این استانداردها برای بازار آن کشورها را رعایت کنند.
برای مثال کشور چین با وجود داشتن افرادی با ابعاد بدنی نه‌چندان بزرگ اما به دلیل علاقه مردم این کشور به خودروهای کشیده، محصولاتی خاص با طول بدنه بیشتر برای کشور چین طراحی می‌کنند. یا مثلا می‌بینیم که عمده خودروهای ساخته‌شده در منطقه آمریکای شمالی دارای سایز و اندازه بزرگی هستند که هم به خاطر ذائقه مردم این کشور است و هم به ابعاد بدنی بزرگ آنها مربوط می‌شود. در کشورهای سردسیر سعی می‌شود تا بخاری خودرو عملکرد بهتری از نسخه‌های معمولی داشته باشد یا صندلی و فرمان به گرمکن مجهز شود. حتی در برخی از خودروها از بخاری درجا نیز استفاده می‌شود. همین قضیه برای سیستم قوی‌تر سرمایشی برای کشورهای گرمسیر دیده می‌شود.
تمام این موارد که ناشی از عوامل اجتماعی و فرهنگی است، باعث ارتباط بهتر و دوست‌داشتنی‌تر خودرو و راننده و سرنشینان می‌شود که در نهایت تجربه بهتر رانندگی و خستگی کمتر را در پی خواهد داشت.
اجزای کلیدی ارگونومی خودرو
کابین هر خودرو از قسمت‌های مختلفی تشکیل می‌شود که هر بخش باید در کنار اینکه بهترین ارتباط بصری و فنی را با بخش دیگر داشته باشد، از لحاظ‌داشتن ارگونومی و هماهنگی با بدن راننده و سرنشین نیز در وضعیت خوبی باشد. به طور کلی، می‌توان فضای داخلی کابین را به سه بخش صندلی‌ها، داشبورد و ادوات روی آن، فرمان و پدال‌ها تقسیم کرد.
طراحی صندلی ها
صندلی محل قرارگیری راننده و سرنشینان خودرو است که همین قضیه، اهمیت آن را نشان می‌دهد. امروزه صندلی خودروهای گران‌قیمت دارای تنظیمات متعددی است تا سرنشینان بتوانند صندلی را در بهترین وضعیت نسبت به فرم و شکل بدن خود، تنظیم کنند.
ویژگی های صندلی ارگونومیک
۱- یک صندلی ارگونومیک باید نشیمنگاه یا اصطلاحا کفی قابل تنظیم داشته باشد تا هر راننده‌ای با هر قدی بتواند آن را در بهترین وضعیت ممکن تنظیم کند.
۲- کفی یک صندلی خوب و ارگونومیک باید از نظر زاویه نیز تغییر کند تا بتوان عمق آن را در عقب نشیمنگاه یا ارتفاع آن را در جایی که زانو قرار می‌گیرد، تنظیم کرد.
۳- همچنین باید امکان تنظیم بخش زیرزانویی را نیز داشته باشد. خالی بودن زیر زانو در طولانی مدت باعث خستگی پای راننده خواهد شد.
۴- تنظیم شدن پشتی صندلی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. چرا که قوس کمر انسان‌ها با هم تفاوت‌های زیادی دارد که باعث می‌شود تا به کمک تنظیم پشتی صندلی به راحتی قابل قبول رسید.
۵- امکان تنظیم گودی کمر در صندلی‌های ارگونومیک، راحتی بیشتری را به همراه خواهد داشت.
۶- صندلی برخی از خودروهای لوکس امروزی، حتی قابلیت تاشدن و زاویه گرفتن از وسط پشتی را نیز دارند تا به بهترین همخوانی با بدن و کمر راننده برسند.
۷- وجود زیرسری در صندلی‌های امروزی یک امر رایج و استاندارد است که تمام آنها از نظر ارتفاع، قابل تنظیم هستند. اما زیرسری‌هایی که قابلیت زاویه گرفتن و حرکت به سمت جلو را دارند، هماهنگی بسیار بیشتری با بدن راننده خواهند داشت.
۸- وجود زیرآرنجی باعث استراحت دستان راننده خواهد شد و خستگی را کاهش می‌دهد.
۹- تناسب ابعاد کلی صندلی با بدن انسان بزرگسال نیز یک نکته مهم است. این وضعیت با توجه به ابعاد خودرو و فضای داخل اتاق تا حدودی تغییر می‌کند.
۱۰- کیفیت مواد سازنده صندلی نیز اهمیت زیادی دارد. یک صندلی خوب باید جنس خوبی داشته باشد و احساس خوبی به سرنشین در زمان نشستن روی آن منتقل کند.
چیدمان داشبورد و کنترل ها
داشبورد یکی از مهم‌ترین بخش‌های داخلی خودرو است. هم طراحی زیبای آن تاثیر بسیار زیادی در زیباتر نشان‌دادن فضای داخلی دارد که اثر مثبت آن روی راننده و دیگران خواهد بود و هم بسیاری از ادوات و دکمه‌های مورد نیاز برای به‌کارگیری بخش‌های مختلف روی آن قرار می‌گیرد.
اصول طراحی داشبورد
داشبورد جدا از اینکه یکی از اصلی‌ترین مولفه‌ها و شاخص‌ها در زیبایی فضای داخلی خودرو است، محل قرارگیری تمام دکمه‌ها، نشانگرها، فرمان و… است. از این رو طراحی خوب و ارگونومیک این بخش از اهمیت زیادی برخوردار است.
ضمن اینکه باید با طراحی روز نیز مطابقت داشته باشد و این واقعیت را می‌بینیم امروزه که باعث شده است تا بسیاری از خودروها از داشبوردهای دیجیتالی‌شده با شکل و طراحی بسیار نزدیک به هم استفاده کنند.
جنس داشبورد نیز بسیار مهم است و می‌تواند جدا از اینکه ماندگاری آن را در برابر نور، گرما و… تعیین کند، حس خوبی از لمس آن به راننده و سرنشین نیز بدهد.
محل قرارگیری و زاویه آن در روبروی راننده و سرنشین نیز، اهمیت دارد چرا که نباید در زمان تصادفات شدید، داشبورد به سرنشینان آسیب وارد کند.
البته باید بدانیم که داشبورد در خودروهای اصیل و ریشه‌دار باید در کنار داشتن تمام موارد گفته‌شده، از سنت طراحی کمپانی سازنده نیز تبعیت و پیروی کند که کار را برای طراحان داخلی این خودروها سخت‌تر می‌کند.
دسترسی آسان به کنترل‌ها و اطلاعات ضروری
همان‌طور که گفته شد، داشبورد محل قرارگیری تمام ادوات، دکمه‌ها، نمایشگرها، فرمان و… است؛ بنابراین باید طراحی آن و محل قرارگیری این بخش‌ها روی آن به نحوی باشد که بالاترین حد ارگونومی خودرو در آن رعایت شده باشد.
یکی از مهم‌ترین اصول در طراحی نمایشگرها و دکمه‌ها در خودرو، رعایت کمترین حواس‌پرتی در زمان استفاده از آنهاست تا دید رو به جلوی راننده، کمترین انحراف را داشته باشد. به همین خاطر باید دکمه‌های مختلف روی داشبورد، دکمه‌های روی فرمان، اهرم‌های پشت فرمان، نمایشگر وسط داشبورد، نشانگرهای پشت فرمان و… بهترین طراحی را از این نظر داشته باشند.
اهمیت این بخش به قدری است که حتی در برخی از خودروهای تجاری، می‌توان زاویه و محل قرارگیری داشبورد را تا حدودی تنظیم کرد. یا در برخی از خودروها، نمایشگرهای پشت فرمان قابلیت تنظیم و جابه‌جایی را دارند و تمام این موارد و امکانات برای رسیدن به بهترین همخوانی و ارگونومی در طراحی داشبورد و بخش داخلی خودرو است.
پدال ها و فرمان
خودرو با فرمان آن هدایت می‌شود و محل قرارگیری و امکان تنظیم آن از اهمیت زیادی برخوردار است که می‌تواند در راحتی رانندگی و آسایش راننده، تاثیر زیادی داشته باشد. همچنین محل قرارگیری پدال های خودرو و فاصله آنها از هم نیز اهمیت بسیار زیادی دارد که در علم ارگونومی، باید رعایت شود.
نیاز به جانمایی مناسب
همان طور که گفته شد، محل قرارگیری فرمان و پدال‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که نحوه قرارگیری فرمان و فاصله آن از راننده، کاملا در راحتی رانندگی تاثیر دارد.
تمام رانندگان از ابعاد و فیزیک بدنی یکسانی برخوردار نیستند و به همین دلیل باید بتوان فرمان را از نظر زاویه قرارگیری و همچنین فاصله از راننده، تنظیم کرد. این کار باعث می‌شود تا زاویه دستان راننده نیز در بهترین حالت قرار بگیرند که در نتیجه، کمترین خستگی و بیشترین تسلط بر فرمان را به همراه خواهد داشت.
امروزه که بسیاری از خودروها دارای پدال‌های برقی و الکترونیکی هستند، می‌توان زاویه قرارگیری آنها و حتی تا حدودی محل آنها را نیز تنظیم کرد تا هر راننده‌ای بتواند با توجه به ابعاد و اندازه‌های بدن و پای خود، به راحتی از آنها استفاده کند.
این درواقع نشان از اهمیت‌دادن به ارگونومی خودرو در طراحی این قسمت از ماشین دارد که نتیجه آن، راحتی استفاده و به کارگیری پدال‌ها و در نتیجه، آسایش بیشتر راننده و خستگی کمتر او خواهد بود که در نهایت، ایمنی حرکتی خودرو را افزایش خواهد داد و این ایمنی از بروز تصادفات ناشی از خستگی راننده خواهد کاست.
شکل و طراحی فرمان
حتی قطر فرمان و طراحی آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، به نحوی که ضخامت فرمان تا حدودی به استاندارد در خودروها تبدیل شده است.
شکل فرمان و طراحی شاخه‌ها و بازوهای داخلی آن باعث می‌شود تا گرفتن فرمان و محل قرارگیری دست‌ها روی آن بهتر باشد که در نتیجه، تسلط بیشتر راننده و خستگی کمتر دستان و انگشتان را به همراه دارد.
حتی امروزه مطالعات گسترده‌ای برای اینکه چه دکمه‌هایی با چه طرحی و در چه قسمت‌هایی از فرمان قرار داشته باشند و یا اهرم‌های قرارگرفته در پشت فرمان در چه محلی و با چه طرحی جای بگیرند، انجام می‌شود که نشان از اهمیت رعایت و به‌کارگیری ارگونومی ماشین در طراحی این بخش‌ها دارد. این قسمت‌ها شاید به‌ندرت استفاده شوند و اثری در خستگی دستان راننده نداشته باشند؛ اما آسان بودن استفاده از آنها که کمترین حواس‌پرتی راننده را به همراه داشته باشد، اهمیت زیادی خواهد داشت. به نحوی که امروزه از دستورات صوتی به جای لمس این قسمت‌ها با دست‌ها استفاده می‌شود.
تاثیر بر راحتی و کنترل خودرو
تمام تلاش علم ارگونومی خودرو، ارتباط بهتر و راحت‌تر راننده و سرنشینان با قسمت‌های مختلف است تا این ارتباط راحت‌تر و آسان‌تر باعث کاهش خستگی راننده شده و او بیشترین حواس خود را صرف هدایت و کنترل خودرو کند. از این رو هرچه ارگونومی در داخل خودرو و در بخش‌هایی مثل فرمان و پدال‌ها بیشتر رعایت شود، خستگی رانندگی کمتر شده و از طرفی، هدایت خودرو و کنترل آن نیز آسان‌تر خواهد بود.
برای مثال، فاصله راننده از فرمان و زاویه قرارگیری دست‌ها روی فرمان دارای استاندارد مشخصی است که خارج‌شدن از این استاندارد هم می‌تواند خستگی را بیشتر کند و هم در زمان نیاز، سرعت و چگونگی عکس‌العمل راننده را تحت‌تأثیر قرار دهد.
ارگونومی خودرو از دیدگاه حسی
در سال‌های ابتدایی تعریف ارگونومی ماشین، بیشتر بر روی جانمایی ادوات و قطعات داخل کابین بحث می‌شد. اما این روزها حتی فرم و طراحی بدنه خودرو، رنگ تودوزی داخل کابین، نوع پارچه به‌کاررفته در صندلی‌ها، نحوه نورپردازی داخل اتاق و هرچه که باعث تغیر حس و حال راننده و سرنشین شود را در بحث ارگونومی خودرو دخیل می‌دانند.
بررسی تاثیر ابعاد حسی بر تجربه رانندگی
وقتی فردی وارد کابین خودرو می‌شود، نحوه طراحی و چگونگی رنگ‌بندی داخل اتاق، محل قرارگیری ادوات مختلف، طرح قسمت‌هایی مثل فرمان و داشبورد، نوع نورپردازی و همه این موارد در کسری از ثانیه، احساسی از رضایت و یا عدم رضایت به او منتقل خواهد کرد. اما ماندن در این احساس و درک اولیه یا تغییر آن در لحظات بعدی که در داخل کابین قرار می‌گیرد و مدتی را در آن می‌گذراند، پدیدار خواهد شد.
ازاین‌رو تاثیر ابعاد حسی مانند میزان صدای واردشده به داخل اتاق یا نحوه نورپردازی داخل کابین، جنس داشبورد و صندلی‌ها، نوع پارچه و طراحی رودری‌ها و… که با لمس‌کردن و دیدن حس می‌شوند، می‌تواند از نظر ارگونومی بر راضی بودن و داشتن یک احساس خوشایند و یا برعکس آن، تاثیر محسوسی داشته باشد.
نحوه طراحی ارگونومیک در راستای تقویت حواس راننده
می‌بینیم که امروزه از دوربین‌های جانبی به جای آینه‌های بغل در خودروهای تجاری استفاده می‌شود. یک دلیل این کار، عملکرد بهتر آینه‌ها و پوشش نقاط کور است و دلیل دیگر نیز، حواس‌پرتی کمتر راننده برای مشاهده اطراف است. چرا که دوربین‌ها و نمایشگرهای روی ستون‌های جلو خودرو، هم دید بهتری می‌دهند و هم راننده با چرخش کمتر گردن می‌تواند نمایشگرها را ببیند که به معنی انحراف کمتر از دید روبه‌جلو است.
رعایت اصول ارگونومی خودرو در دیگر بخش‌های داخل کابین نیز به همین مقدار اهمیت و کارایی دارد. وقتی که دکمه‌های مورد استفاده راننده در بهترین وضعیت قرار دارند که لازم نیست راننده دنبال آنها بگردد یا استفاده از دستور صوتی که امروزه در حال فراگیرشدن در خودروها هستند، همه‌وهمه به منظور جلوگیری از حواس‌پرتی راننده برای استفاده از ادوات مختلف در داخل خودرو است.
یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌هایی که به منظور کاهش حواس‌پرتی راننده در خودروها دیده می‌شود، سیستم هدآپ دیسپلی است که اطلاعات مورد نیاز اصلی از وضعیت روغن، آب، سرعت و دور موتور را روی شیشه جلو منعکس می‌کند تا راننده نیازی به برداشتن چشمان خود از جاده و نگاه‌کردن به نمایشگرها نداشته باشد.
تاثیرات ارگونومی ماشین بر رانندگی
تمام تکنولوژی‌های خودرویی و پیشرفت‌هایی که در این صنعت دیده می‌شوند، همگی برای داشتن رانندگی راحت‌تر با لذت بیشتر و البته ایمنی بالاتر هستند. ارگونومی خودرو چون به طور مستقیم با بحث لذت رانندگی و داشتن احساس بهتر از رانندگی و خستگی کمتر راننده در ارتباط است، تاثیر مستقیمی نیز بر ایمنی دارد.
بررسی تاثیر ارگونومی بر راحتی و خستگی رانندگان
ارگونومی به ارتباط راننده و سرنشینان خودرو با محیط اطراف خود در داخل کابین و فضای اتاق می‌پردازد. ارگونومی بهتر به معنی استفاده راحت‌تر از خودرو و ادوات داخل کابین است که هرچه این ارتباط و استفاده بهتر و راحت‌تر باشد، خستگی راننده نیز کمتر خواهد بود. همچنین از دیگر جنبه‌های ارگونومی، فضای مطلوب داخل کابین و نحوه طراحی آن است که کاملا در راحتی و آسایش راننده اثر دارد. فضای ساکت و آرام، کارکرد خوب سیستم تهویه مطبوع و بخش چندرسانه‌ای، صندلی‌هایی با طراحی و جنس خوب و دلچسب و… همگی می‌توانند از شدت خستگی راننده بکاهند.
ارتباط ارگونومی با ایمنی جاده و کاهش حوادث رانندگی
وقتی که رانندگی با خودرو با خستگی کمتری همراه است و راننده از رانندگی لذت بیشتری نیز ببرد و همه لوازم و دکمه‌های مورد نیاز راننده در بهترین و نزدیک‌ترین محل به او قرار داشته باشد، محیط داخل کابین در عین زیبایی و مطلوب‌بودن از عایق‌بندی خوبی در برابر صدا و گرما و سرما برخوردار باشد، سیستم‌های رفاهی داخل کابین مثل بخش صوت و تصویری یا تهویه مطبوع به درستی و با نهایت دقت کار خود را انجام دهند، رانندگی در این وضعیت خستگی بسیار کمتری برای راننده در مسافت‌های طولانی به همراه خواهد داشت. وقتی که راننده خستگی کمتری پیدا کند، می‌تواند حواس خود را بیشتر معطوف به جاده کرده و در نتیجه ایمنی جاده افزایش پیدا خواهد کرد.
همان‌طور که می‌دانیم از دیگر جلوه‌های ارگونومی در خودرو، قرارگیری بخش‌های مختلف داخل اتاق در بهترین وضعیت نسبت به راننده است. وقتی راننده بتواند با کمترین انحراف نگاه و به راحتی به دکمه و اهرم مورد نیاز خود دسترسی پیدا کند، در نتیجه حواس‌پرتی او و انحراف نگاه راننده از جاده و مسیر، کمتر شده و ایمنی حرکتی و ایمنی جاده افزایش پیدا خواهد کرد.
فرصت های بهبود تجربه کاربری
یکی از بخش‌های مهم در شرکت‌های مطرح و بزرگ خودروسازی، بخش تحقیق و توسعه است که وظیفه بررسی بازخورد مصرف‌کنندگان و رانندگان از خودروهای تولیدی را برعهده دارند. این شرکت‌ها با جمع‌آوری نظرات و پیشنهادهای خریداران، آنها را برای استفاده در دیگر محصولات و نسل‌های بعدی خودروهایشان استفاده می‌کنند تا به یک ارگونومی بهتر و دقیق‌تر برسند.
نتیجه گیری
راز موفقیت یک محصول در رعایت هرچه بیشتر حق‌وحقوق مصرف‌کننده است و رعایت ارگونومی خودرو یکی از مهم‌ترین و بارزترین موارد در رعایت حقوق مصرف‌کننده به شمار می‌رود. راحتی رانندگی با یک خودرو و خستگی کمتر در آن در حین مسافت‌های طولانی یا دلنشین بودن فضای داخل اتاق، عملکرد خوب سیستم‌های خودرو مثل تهویه مطبوع، نورپردازی داخل و بیرون کابین، دید رو به بیرون عالی، جنس مواد به‌کاررفته در داخل کابین و… همه از فاکتورها و عناصر دخیل در ارگونومی خودرو هستند که می‌توانند لذت رانندگی با یک ماشین را بیشتر کنند. ازاین‌رو شرکت‌های خودروسازی در کنار مهندسی پیشرانه، طراحی بدنه و… اهمیت زیادی نیز به رعایت هرچه بیشتر اصول ارگونومی در طراحی داخل کابین می‌دهند.
سوال های متداول
ارگونومی به چه معناست؟
معنی لغوی کلمه ارگونومی به معنی قانون کار است و اشاره به قوانینی دارد که برای ارتباط بهتر انسان با محیط اطراف تهیه و تنظیم شده‌اند.
ارگونومی در خودروهای سبک اهمیت بیشتری دارد یا در خودروهای سنگین و تجاری؟
مهندسان خودروها برای رسیدن به بهترین ارگونومی در خودروهای تولیدی، بیشترین تلاش را می‌کنند. اما در خودروهای تجاری به دلیل قرارگیری راننده در زمان‌های طولانی در پشت فرمان و اهمیت به سلامت راننده در درازمدت، سعی می‌شود تا بهترین طراحی در بخش‌هایی مثل صندلی و فرمان رعایت شود تا کمترین خستگی و بیشترین تسلط را برای راننده به همراه داشته باشد.
آیا کیفیت و جنس مواد سازنده داخل اتاق نیز در علم ارگونومی ماشین لحاظ می‌شود؟
علم ارگونومی در خودرو به رابطه بهتر و بیشتر راننده و سرنشینان با بخش‌های مختلف خودرو می‌پردازد. به همین دلیل زیبایی و کیفیت دوست‌داشتنی بخش‌های مختلف داخل کابین نیز می‌تواند از نظر علم ارگونومی، تاثیر مثبتی در سرنشینان داشته باشد.
نویسنده: علیرضا داودی
