بازار خودرو از سال ۸۴ تا ۱۴۰۰، یعنی طی فعالیت چهار دولت (۱۶ سال) روزهای پرالتهابی را تجربه کرده است. از ورود شرکای تجاری تا خروجشان از صنعت خودرو، هر یک نقش اساسی در بازار خودرو ایفا کرده‌اند.
در طول این سال‌ها تصمیمات متعددی حول صنعت خودرو چرخیده است؛ برخی از این تصمیمان مثبت بوده و برخی به ناچار گریبان بازار خودرو را گرفته است. افراد زیادی در طول ۱۶ سال گذشته به واسطه بازار خودرو سرمایه خود را از دست داده‌اند و افراد دیگری هم سودهای کلانی از گوشه و کنار نوسانات بازار به جیب زده‌اند.
با نگاهی به عملکرد چهار دولت و حضور دو رییس جمهوری، می‌توان دریافت صنعت خودرو ایران روزهای پر التهابی را تجربه کرده است که مهمترین آنها، آمدن و رفتن شرکای تجاری خارجی در دولت یازدهم و دوازدهم بود. روزهایی که به واسطه رونق برجام راه برای ورود خارجی‌ها به بازار باز شد و کمتر از چهار سال بعد با خروج آمریکا از برجام، شرکای تجاری خودرویی ایران بساط خود را از صنعت خودرو جمع کردند و صنعت جوان خودرو کشور را تنها گذاشتند.
در همان روزها نرخ ارز سیر صعودی به خود گرفت و در نهایت ورود هر خودرو خارجی به کشور تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام شد. از همان روز تاکنون بازار خودرو ایران به واسطه حضور تعداد کمی شرکت و نمایندگی- بعضا چینی- به مونتاژ و تولید خودروهای محدودی ادامه داد و در مقابل فرصتی برای رخ نمایی خودروسازان داخلی فراهم شد.
همین چند مورد کافی بود تا بازار خودرو ایران هربار واکنش نشان دهد و قیمت خودرو به جریان‌های اقتصادی- سیاسی گروه بخورد و تا لحظه تحویل دولت دوازدهم به سیزدهم هم نوسان، بیخیال بازار خودرو نشود.
اما در همین سال‌ها اتفاقات مثبت و شرایط رونق خودروهای داخلی و رونق خرید و فروش خودرو کارکرده بیش از پیش فراهم شد. تقریبا از اواخر سال ۱۳۹۵ و گسترش بسترهای انتشار آگهی‌های اینترنتی، فروش خودرو به صورت آنلاین نیز رونق گرفت و از سال ۱۳۹۷ و ممنوعیت واردات خودرو، معامله خودروهای دست دوم بیش از پیش شد تا جایی که امروز نقش سایت‌های خرید و فروش خودرو بر بازار بسیار چشمگیرتر از گذشته دیده می‌شود.
تحلیل قیمت خودرو در ۱۶ سال
این روزها قیمت خودروهای پر طرفدار داخلی رو به افزایش است. با بررسی آمارها طی هشت سال اخیر (دولت یازدهم و دوازدهم) خودروهای داخلی به طور میانگین بیش از ۱۱۲ میلیون تومان گران‌تر شده است.
در بازه زمانی سال ۹۲ تا مرداد ۱۴۰۰، بیشترین افزایش قیمت رخ داده برای سوزوکی ویتارا، ثبت شده است که از ۱۲۷ میلیون تومان در سال ۹۲، با افزایش یک میلیارد و ۸۰ میلیون تومانی، به رقمی در حدود یک میلیارد و ۱۸۰ میلیون تومان، در مرداد ۱۴۰۰ رسیده است.
وقتی پژو ۴۰۵ گران شد
در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲، پژو ۴۰۵، رقمی در حدود ۲۰۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان گران شده است.
قیمت این خودرو در ابتدای فعالیت دولت نهم (۱۳۸۴) حدود ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود. سال ۹۲، در نتیجه فشار تحریم‌ها، افزایش قیمت مواد اولیه و برخی مشکلات درونی در صنعت خودرو، قیمت این محصول گروه صنعتی ایران خودرو، به ۲۷ میلیون تومان رسید. اما همه ماجرای افزایش قیمت پژو به این جا ختم نشد و در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ و درست در آخرین روزهای پایانی کار دولت دوازدهم، قیمت پژو ۴۰۵ به مرز ۲۲۰ میلیون تومان رسیده است.
نگاهی به تغییرات قیمتی خودرو طی سال‌های ۸۴ تا ۹۲ و رسیدن به قیمت‌های نجومی سال ۱۴۰۰ تا حد زیادی به نرخ ارز و بازارهای سرمایه‌ای داشته است.
افزایش قیمت پژو پارس
طی هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، قیمت پژوپارس ۲ برابر شد. تا جایی که این خودرو در سال ۸۴ به قیمت ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در بازار فروخته می‌شد. اما رفته رفته و بر اثر تاثیرپذیری بازار خودرو از سایر بازارها به قیمت ۳۵ میلیون تومان در سال ۹۲ رسید. در همان زمان نیز بسیاری از فعالان بازار خودرو از افزایش ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی قیمت این خودرو، فقط طی هشت سال، متعجب بودند. اما کمتر کسی فکر می‌کرد که در مرداد ۱۴۰۰، قیمت این خودرو به ۲۵۵ میلیون تومان برسد.
نوسان سمند ال ایکس
در این میان اما داستان سمند ال ایکس، خودرو محبوب خانواده، از همه شنیدنی‌تر است. این خودرو پله‌های تورم را یکی پس از دیگری طی کرد تا از غافله گرانی جا نماند. ۴۰۵ از سال ۸۴ تا ۱۴۰۰، به صورت کاملا شگفت‌انگیز، ۲۱۲ میلیون تومان گران شد. این بار هم انگار دست تحریم و گرانی مواد اولیه در کار بوده است. هرچند بارها این پرسش اساسی بدون جواب مانده است: جای بهره‌وری در صنعت خودرو ایران کجاست؟
ماجرای پرواز قیمت پراید
قیمت پراید پرواز کرد! این جمله، شاید بهترین توصیف برای توضیح گرانی ۱۳۵ میلیون تومانی قیمت این خودرو، طی ۱۶ سال گذشته باشد. سال ۸۴ وقتی دولت نهم تازه بر سرکار آمده بود، قیمت پراید در درب کارخانه، ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بود. اما با استناد به گزارش‌های رسمی وزارت صمت، حالا قیمت این محصول شرکت خودروسازی سایپا، به ۱۴۲ میلیون تومان رسیده است.
به نظر می‌رسد این روزها و با انتشار خبر توقف تولید پراید، اخبار شگفت‌انگیز حول و حوش پراید تمامی ندارد. خودرویی که حتی به اذعان مدیران صنعت خودرو با ابهام‌های بسیاری در خصوص کیفیتش مواجه است و دست کم در گفته‌ها، چیزی به پایان عمرش باقی نمانده است. ماجرا از این قرار است؛ سهم پراید از کل محصولات تولید شده از سوی شرکت خودروسازی سایپا، ۷۰ درصد اعلام شده است. شاید به همین دلیل است که حتی وقتی خبر توقف تولید پراید اعلام شد، هنوز هم آمار تولیدش صعودی است.
جمع‌بندی
این روزها و در آستانه شروع به کار جدی دولت سیزدهم و همه حرف حدیث‌هایی که پشت سر بازار خودرو در سال‌های گذشته شنیده می‌شود، اما بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان بر این باورند که مهمترین اقدامات در بازار خودرو، کنترل قیمت‌گذاری و در نهایت ورود تصمیم‌گیرنده در سکان وزارت صمت است.
حالا، انگار خانواده بزرگ صنعت خودرو کشور چشم انتظار اتفاق‌های جذاب و خبرهای بهتری برای بازار تاثیر پذیر و تاثیر گذار خودروست، بازاری که طی سال‌های اخیر به واسطه هر نوسان نرخ ارز، تصمیمات متولیان بازار خودرو و ورود و خروج شرکای تجاری، واکنش نشان داده و حال و روزش تعریف چندانی ندارد.
نویسنده: فرشته بهروزی‌نیک
