تولید خودرو در سراشیبی کاهش افتاده است. جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی وزارت صمت، نشان می‌دهد که تولید خودرو توسط گروه صنعتی ایران خودرو ۲۹درصد و از سوی شرکت خودروسازی سایپا بیش از ۱۵ درصد نسبت به اردیبهشت‌ماه سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
این کاهش تولید در حالی رخ داده است که وزارت صنعت، معدن و تجارت خودرو سازان را موظف کرده بود که امسال هم مانند سال گذشته، ۲۰درصد افزایش تولید داشته باشند و دست‌کم، یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو به بازار تحویل دهند. اما آمار رسمی اردیبهشت‌ماه، نشان می‌دهد که مجموع تولید دو خودروساز بزرگ، در دومین ماه سال‌جاری، نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۴۵ درصد افت را تجربه کرده است.
حال اینطور به نظر می‌رسد که خودروسازان از دستور وزارت صمت، مبنی بر افزایش ۲۰ درصدی تولید سر پیچی کرده‌اند. اما واقعیت چیست؟ آیا دو خودروساز بزرگ، عامدانه و به زعم برخی از آگاهان صنعتی، برای بالا بردن قیمت محصولاتشان از درب کارخانه، تعادل عرضه و تقاضا را بر هم زده‌اند، یا این اتفاق ناشی از فشار مشکلات بیرونی صنعت بر روند تولید خودرو بوده است؟
در این‌باره اظهار نظرهای متفاوتی از سوی فعالان صنعتی وجود دارد. برخی از کارشناسان حوزه صنعت حرفشان این است: وقتی خودروساز از یک طرف شعار افزایش تولید سر می‌دهد اما خروجی آن، کاهش تولید است، یعنی عواملی از جمله، سوء مدیریت، بحران نقدینگی و مشکلات در خصوص تامین مواد اولیه، مانع از تحقق وعده خودروسازان شده است. در مقابل این اظهار نظر اما صاحب‌نظران دیگری قرار دارند که می‌گویند: خودروسازان علاقه دارند برای جبران زیان انباشته خود تعادل بازار را بر هم ریخته و موجب افزایش قیمت‌ها شوند.
وعده تولید برای آرامش افکار عمومی است!
اما امیر حسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در این‌باره نظر دیگری دارد. کاکایی در گفت‌و‌گو با «خودرو ۴۵»، می‌گوید: جدا از اینکه قیمت‌گذاری در صنعت خودرو دستوری و غیر اصولی است، حتی استراتژی‌ها با شرایط فعلی و توان صنعت خودرو، همخوانی ندارد.
این کارشناس صنعت خودرو برای توضیح اظهار نظر خود، نگاهی به سال‌های پیش از تحریم می‌اندازد و بیان می‌کند: پیش از تحریم، روزانه ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور تولید می‌شد که حالا این آمار از نصف هم کمتر شده است. اما خودروسازان برای آرامش افکار عمومی چاره‌ای ندارند به جز آنکه وعده افزایش تولید بدهند.
خودروساز زیان‌‌ده توان تولید ندارد
او صحبت‌های خود را اینطور ادامه می‌دهد: من تعجب می‌کنم که خودروسازان با وجود بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته، با چه پشتوانه‌ای حرف از تولید می‌زنند؟ چرا دولت به عنوان تنها صاحب صنعت خودروسازی در ایران، به خودروساز زیان دیده فرمان افزایش تولید می‌دهد؛ مگر صنعت خودرو فرمان پذیر است؟
کاکایی، همچنین بر این باور است: سه سال پیش، گروه صنعتی ایران خودرو و شرکت خودروسازی سایپا، برای جبران بخشی از بدهی خود، اموال مازاد خود را فروختن و اگر این فروش انجام نمی‌گرفت، تا پایان سال گذشته زیان انباشه خودروسازان به بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسید. حرفم این است؛ دو خودروساز بزرگ فعلا برای بقاء تلاش می‌کنند و مسیر زیادی تا افزایش پایدار تولید محصولاتشان دارند.
این فعال صنعت خودرو در پایان به چشم‌انداز تاریک و ناهموار صنعت خودرو تا پایان سال ۱۴۰۰ اشاره می‌کند: از نظر من چشم‌انداز صنعت خودرو تا پایان سال ۱۴۰۰، بسیار بدتر از شرایط فعلی خواهد شد. چرا که هیچ انسجامی در کلان صنعت ایران وجود ندارد. بدهی واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی در هر دوره روبه افزایش است و بدتر از هر چیز، دولت همچنان به اجرای سیاست‌های دستوری در صنعت خودرو پا فشاری می‌کند.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد حیات خودروسازان در حالی به افزایش تولید بستگی دارد که به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی، بستری برای تحقق این وعده فراهم نیست. پیش‌بینی می‌شود امسال زیان انباشته خودروسازان، به واسطه بالا رفتن بدهی آنها به قطعه‌سازان، رو به افزایش خواهد بود. اینکه با این دست فرمان، چه زمانی افزایش تولید پایدار در صنعت خودرو محقق می‌شود، پرسشی است که حداقل تا پس از انتخابات ریاست جمهوری و فروکش کردن هیجان در بازار ارز، پاسخ روشنی برای آن وجود ندارد.
نویسنده: فرشته بهروزی‌نیک
