شوتینگ بریک با استیشن چه فرقی دارد؟

گذر سالیان دراز در تاریخچه صنعت خودروسازی تا به امروز، منجر به پیدایش تعداد کثیری از کلاس‌های متنوع در این صنعت شد. اگرچه واژه شوتینگ بریک (Shooting Brake) در صنعت خودروسازی جهان به هیچ عنوان جدید و نوظهور نیست، اما شباهت‌های بسیار زیاد نمای ظاهری آن به کلاس خودورهای استیشن واگن (استیشن)، به مراتب قابل توجه و گیج‌کننده است.

در این مقاله به بررسی پیدایش کلاس ماشین شوتینگ بریک در صنعت خودروسازی و تمایزها و شباهت‌های عمده آن با سگمنت استیشن واگن می‌پردازیم.

سرآغاز

در آغاز، واژه شوتینگ بریک (Shooting Brake) به معنای زمان تیراندازی یا تفریح تیراندازی، در دهه ۱۸۹۰ میلادی به ارابه‌ای اسب‌کِش در انگلستان اطلاق شد که به منظور حمل شکارچیان به هنگام تفریح تیراندازی به مناطق مورد نظر استفاده می‌شد.

با ورود به قرن بیستم و بروز انقلاب صنعتی و به موازات محبوبیت این دست خودروها، خودروسازان در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، به شکلی گسترده به تولید خودروهایی پرداختند که به منظور هدفی مشابه مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این خودروها یا به صورت استاندارد و یا از سوی اتاق‌سازان خودرویی، بر محصولاتی از پیش تولید شده به کار گرفته می‌شدند.

ادغام شوتینگ بریک و استیشن واگن

در دهه ۱۹۳۰ میلادی، واژه شوتینگ بریک در انگلستان به صورت موازی با کلمه خودرو استِیت (State Car) یا همان استیشن واگن (Station Wagon) به کار گرفته شد. از آن پس خودروهای شوتینگ بریک برای مدت زمانی طولانی از بازار خودرو جهان ناپدید شدند و کاربرد روزمره و خانوادگی این دست خودروها، جایگزین هدف ورزشی و جنبه لوکس‌گرایی آن‌ها شد.

از آن پس در دوران کلاسیک و مدرنیته، واژه شوتینگ بریک از سوی خودروسازان برای خودروهایی به کار گرفته شده که ساختاری ترکیبی، متشکل از دو کلاس کوپه (دو در) و استیشن داشتند. از این رو، این دست خودروها به ذات، خاص‌تر و گران قیمت‌تر از نسخه‌های تولیدی تیراژ انبوه معمولی خود بودند.

تعریف جهانی

با وجود این که مدت زمان قابل توجهی از ورود واژه شوتینگ بریک به صنعت خودروسازی جهان می‌گذرد، جالب است بدانید که عملا هیچ تعریف واضح و مشخصی برای توصیف این دست خودروها وجود ندارد.

طی گذر زمان تعاریف مختلفی برای این دست خودروها ارائه شد. به عنوان مثال، یک تعریف بیان می‌دارد که یک خودرو شوتینگ بریک، عملا یک استیشن واگن دو در است که بر ترکیب کوپه و استیشن آن اشاره دارد. چیزی مابین یک واگن و یک کوپه. تعریفی دیگر، از واژگانی چون یک واگن اسپرت با ساختاری دو در به همراه فضای انتهایی بزرگ برای این دست خودروها استفاده کرده است.

در تعریف دیگری اینچنین آمده است که یک شوتینگ بریک ساختار ظاهری زیبا و جذاب دارد و اگرچه به دلیل داشتن تنها دو صندلی، در حد یک کوپه در استفاده روزمره ناکارآمد است، اما با افزودن ردیف دوم نشیمن در بخش عقب، ضمن ارائه فضایی بزرگ‌تر، کاربری خودرو برای حمل تعداد بیشتر نفرات در استفاده روزمره را افزایش می‌دهد.

در دوران کلاسیک

از دهه ۱۹۶۰ میلادی، شوتینگ بریک با داشتن زادگاهی بریتانیایی، مجدد از سوی خودروسازان نامی انگلستان به دنیای خودروسازی بازگشتند. در نتیجه از نامدارترین نسخه خودروهای شوتینگ بریک، می‌توان به استن مارتین DB5 شوتینگ بریک اشاره کرد که بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۱، بر پلتفرم و ساختار طراحی DB5 کوپه به اجرا در آمد. این نسخه، رسما نمونه کشیده و استیشن واگن نسخه کوپه DB5 بود که در بخش انتهایی خودرو، فضای قابل توجهی برای حمل اسلحله، طعمه، لاشه شکار و انواع نوشیدنی و تفریحات بود.

با داشتن زادگاهی اروپایی، سایر خودروسازان اروپایی نیز به تولید این دست خودروها روی آوردند. یکی از برترین این مثال‌ها، خانواده ولوو 1800ES است که در حقیقت نسخه استیشن واگن و کشیده‌تر نمونه کوپه 1800S است. خودروهای دیگری از جمله رلیانت اسکیمیتار GTE و حتی بی ام و Z3 کوپه نیز با المان‌هایی مشابه ساخته شدند، اما به هنگام عرضه، هیچ یک از آنها به عنوان شوتینگ بریک به بازار فروش معرفی نشدند. اما از مشهورترین خودروهای کلاس در دوران کلاسیک باید به استن مارتین ویراژ (Virage) شوتینگ بریک، لامبورگینی 400GT Flying star II، فراری 365 GTB/4 دیتونا شوتینگ بریک، جنسن GT و لانچیا بتا HPE اشاره کرد.

این سبک طراحی تنها محدود به بازار اروپا نماند. آمریکایی‌ها نیز در دوران کلاسیک تعداد اندکی خودروهای شوتینگ بریک را به تولید رساندند که به دلیل محبوبیت بیشتر خودروهای کوپه، سدان یا حتی مینی‌ون در این بازار پهناور، آنچنان که باید مورد استقبال قرار نگرفتند.

بهترین مثال‌های آمریکایی در این زمینه را پونتیاک فایربرد ترنس اِمِریکن (ترنزم) Kammback و فورد ماستنگ شوتینگ بریک (ماستنگ واگن) تشکیل می‌دهند. اولین سری ترنزم Kammback بر فیس لیفت دوم نسل دوم پونتیاک فایربرد ارائه شد که ضمن داشتن ساختاری کوپه، بخش انتهایی کشیده‌تر و واگن مانند با شیشه‌های جانبی باز شونده رو به بالا داشت و ساختار شوتینگ بریک پونتیاک ترنزم در نسل سوم نیز ارائه شد. این در حالی بود که نسخه شوتینگ بریک ماستنگ ابتدا بر نسل اول ماستنگ در دهه ۱۹۶۰ میلادی عرضه شد که ساختاری بسیار شبیه‌تر به استیشن واگن با در سوم باز شونده رو به پایین داشت.

در دوران مدرنیته

در دوران مدرنیته قرن بیست و یکم، حضور خودروهای شوتینگ بریک نقش پررنگ‌تری به خود گرفت. شورولت با ارائه مفهومی نومَد (Nomad) و آئودی با ارائه مفهومی شوتینگ بریک در سال ۲۰۰۴، روح تازه‌ای به این کلاس بخشیدند. این روح با ورود خودروهای متنوع‌تری در سال‌های بعد، نظیر مفهومی رنو آلتیکا، کرایسلر (داج) مگنوم، کادیلاک CTS-V واگن، فیسکر کارما، مینی کلاب‌من، مرسدس بنز CLS شوتینگ بریک، کالاوی اِروواگن (Callaway AeroWagon/کوروت C7 شوتینگ بریک) و فراری FF، رنگ و بوی قوی‌تری پیدا کرد.

در میان این مثال‌ها، خودروهایی چون مرسدس بنز CLS شوتینگ بریک، کادیلاک CTS-V واگن و کرایسلر مگنوم، با داشتن ساختاری پنج در (بجای سه در بر اساس تعریف کلی شوتینگ بریک)، با ساختار و سبک طراحی جهانی شوتینگ بریک در تضاد کامل بودند. با این وجود هیچ چیز جلودار خودروسازان نبود تا با ارائه محصولاتی مدرن در چهارچوب تعریف شوتینگ بریک، از ارائه چنین خودروهایی دست بکشند.

محبوبیت نسبی و خاص بودن این دست خودروها تاجایی بالا گرفت که با ارائه محصولات کوپه قدرتمند، مخصوصا از خودروسازان آمریکایی، رندرهای (Render/تصاویر تدوین شده) بسیاری بر اساس آن‌ها به فضای مجازی اینترنت راه یافت. در این میان محبوب‌ترین و مشهور‌ترین این رندرها شامل تصاویر تدوین شده داج چلنجر، داج چارچر، فورد ماستنگ، داج وایپر، شورولت کوروت و انواع خودروهای اروپایی حتی نمونه‌های مختلف فراری است.

شوتینگ بریک در برابر استیشن واگن

شاید بر اساس تعاریف و توضیحات بالا، نیاز به توضیح بیشتر نباشد که غالب خودروهای شوتینگ‌ بریک جدا از ساختار سه در (کوپه در ترکیب با واگن)، بیشتر به گروه خودروهای لوکس و گران‌قیمت اختصاص دارند. ویژگی بارزی که از ابتدا، خودروهای شوتینگ بریک را از خودروهای استیشن واگن جدا می‌کرد، ویژگی لوکس و هزینه‌بردار بودن تفریح شکار و تیراندازی بود که غالبا از سوی قشر ثروتمند جامه انجام می‌گیرد.

در نتیجه خودروهای استیشن واگن، سوا از تعداد درها، در قیمت پایین‌تر و کاربری خانوادگی روزانه خود با خودروهای شوتینگ بریک در تمایز هستند. از این رو، شوتینگ بریک‌ها معمولا خودروهایی گران قیمت‌تر، لوکس‌تر، اسپرت‌تر و خاص‌تر و معمولا در تیراژ تولید به مراتب پایین‌تر از نسخه‌های مشابه کوپه یا استیشن واگن خود هستند.

نتیجه گیری

با این اوصاف، خودروهای شوتینگ بریک و استیشن واگن در دنیای امروزی، به سختی از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند. با تلاش برای افزایش کاربری خودروهای شوتینگ بریک به منظور کسب سهم بیشتر از بازار فروش، این دست خودروها را معمولا باید با ویژگی‌های لاکچری و اسپرت‌گرایی آن‌ها از برادران ارزان قیمت و معمولی‌تر خود (استیشن واگن‌ها) تشخیص داد.

در عمل اختلاف میان شوتینگ بریک و استیشن واگن در دنیای امروزی صنعت خودروسازی جهانی، بسیار مینیمال و در حاله‌ای از رنگ خاکستری نهفته است.

نویسنده: شهاب انیسی