پاژن V6 3000، شاسی بلند آفرودر کپیِ خوب اما بدتر از اصل!

پس از انقلاب اسلامی و کاهش چشمگیر تنوع سبد محصولات آفرودی بازار خودرویی کشور، تنها تعداد محدودی از خودروهای واقعا توانمند در زمینه آفرود فرصت حضور در بازار ایران را یافتند که مشهورترین آن‌ها نیسان پاترول بود که در دهه 1370 شمسی و در غیاب رقبای توانمند آمریکایی فرصت خودنمایی پیدا کرد و بسیار محبوب شد. اما در همان دوران، شرکت سهامی صنعتی تولیدی مرتب یا شرکت خودروسازی مرتب که به “مرتب خودرو” نیز شناخته می‌شود اقدام به تولید داخلی خودرویی مناسب آفرود کرد که پاژن نام گرفت.

پاژن در نسخه‌های متفاوتی در ایران به تولید رسید که نمونه پنج در استیشن، چهار در وانت و سه در استیشن از محبوب‌ترین نسخه‌های تولیدی آن است. از آنجایی که این خودرو در بازه زمانی نسبتا طولانی بر خط تولید قرار داشت تغییرات ظاهری و فنی قابل توجهی را تجربه کرد که باعث شد تا حد قابل قبولی بازار تشنه خودروهای آفرودی ایران را سیراب کند. اما پاژن چیست و از کجا آمده است؟

پاژن شناسی

بسیاری از افراد همچنان تصور می‌کنند که پاژن کپی ایرانیزه شده لندروور دیفندر انگلستان است. البته این باور هم درست است و هم غلط. به عبارت بهتر، ریشه تاریخی پاژن به لندروور دیفندر باز می‌گردد اما نه نمونه تولیدی انگلستان آن. موضوع به دهه 1950 میلادی و همکاری بسیار خوب شرکت لندروور انگلستان با شرکت‌های بین المللی برمی‌گردد. این شرکت با همکاری مستقیم با شرکت‌هایی نظیر مینروا بلژیک، تمپو آلمان، سانتانا موتورز اسپانیا و مرتب خودرو ایران اقدام به ارسال مستقیم قطعات CKD به منظور مونتاژ محصولات خود در این کشورها می‌کرد. اما پس از انقلاب ایران در پایان دهه 1970 میلادی و اعمال تحریم‌های اقتصادی، لندروور دیگر نتوانست به ارسال قطعات مونتاژی خود به ایران ادامه دهد. از این رو ایران به شرکت سانتانا موتورز اسپانیا روی آورد و قطعات مورد نظر را برای ادامه تولید از این شرکت دریافت کرد. قراداد مشترک تولید سانتانا موتورز اسپانیا با لندروور انگلستان برای ادامه تولید سری لندروور در سال 1990 میلادی (1369) پایان یافت و شرکت مرتب خودرو در سال 1994 (1373)، تجهیزات کامل خط تولید لندروور 2500DL و DC را از سانتانا خریداری کرد و از آن پس به صورت داخلی اقدام به تولید سری لندروور بر پایه تجهیزات اسپانیایی شرکت سانتانا موتورز کرد و این گونه بود که نام پاژن در ایران متولد شد. در نتیجه، پاژن نسخه تولید داخلی یا ایرانیزه شده خودرویی است که در اصل برای بازار کشور اسپانیا همسان سازی شده بود.

بهترین پاژن

پاژن‌های ابتدایی تولید شده در ایران به واسطه ارتباط خوب ایران و کشور ژاپن در سال‌های ابتدایی انقلاب، مخصوصا رابطه خوبی که با شرکت نیسان ژاپن شکل گرفته بود، با قطعات اساسی نیسان در ایران به تولید رسید. در نتیجه بیشتر پاژن‌های 4 سیلندر ایران از پیشرانه 2.4 لیتری کاربراتوری مشهور Z24 نیسان (مشترک با پاترول و نیسان زامیاد) به تولید رسیدند. از انجایی که خط تولید و مونتاژ کامل این پیشرانه نیز از سوی مگا موتور ایرن انجام می‌شد، استفاده از این پیشرانه بر خودرویی چون پاژن توجیه اقتصادی و منطقی بسیار خوبی داشت مخصوصا آن که از دیدگاه تامین قطعات نیز مشکلی در تامین لوازم و تجهیزات تعمیراتی آن وجود نداشت.

اما در میانه‌های دهه 1380، شرکت مرتب خودرو از پیشرانه انژکتوری 3 لیتری 12 سوپاپ V6 میتسوبیشی به عنوان جدیدترین قلب تپنده پاژن بهره گرفت که با داشتن توان درخور توجه موتوری برای آن زمان به خوبی مورد استقبال مشتریان ایرانی واقع شد تا بتواند محبوب‌ترین دیفندر ساخت ایران با نام پاژن V6 را خلق کند.

البته در سال‌های اخیر و با ورود خودروسازان چینی در ابعاد گسترده به بازار ایران، شرکت ایکو (ایران خودرو) تعداد قابل توجهی از سیستم انتقال نیرو کامل (پیشرانه‌ گیربکس و محور) شرکت فوتون چین را به منظور تولید وانت جدید فوتون تانلند خریداری کرد و مرتب خودرو نیز از این خرید بی‌بهره نماند و تعدادی از این سیستم انتقال نیرو را از ایکو خریداری کرد و در محصول جدید این شرکت به کار گرفت.

سیستم انتقال نیرو جدیدی به کار رفته در پاژن یک نمونه 4 سیلندر توربو دیزل 2.8 لیتری برند کامینز آمریکا (تولید شعبه چینی کامینز) و گیربکس 5 سرعت دستی برند گترگ آمریکا (تولید شعبه چینی گترگ) در کشور چین بود که با داشتن توان و گشتاور بسیار عالی نمونه جدیدی از پاژن را روانه بازار کرد که در اصل هرور نام گرفت. هرور اما در تیراژ بسیار بسیار محدودی به تولید رسید و از آن جایی که شرکت مرتب خودرو، که برخلاف نامش هیچگاه از دیدگاه خدمات و عرضه پیوسته محصولات مرتب و منظم نبود، نتوانست یا نخواست که این محصول را جدی‌تر بگیرد و هرور نتوانست آن گونه که باید در ایران محبوب و فراگیر شود. البته دشواری‌های غیرقابل تصور پالایشگاه‌های ایران در تولید سوخت دیزل مناسب برای خودروهای گازوئیلی نیز مزید بر علت بود که استفاده روزمره از این خودرو را بسیار دشوار می‌ساخت. معرفی هرور خود نیازمند مقاله‌ای انحصاری است.

پیشرانه قدرتمند V6 3000

نسخه بنزینی 3000 سی‌سی V6 پاژن که به “پاژن V6” مشهور است به جرات بهترین نسخه تولیدی این خودرو به حساب می‌آید. این خودرو با تجهیز به یک پیشرانه نسبتا توانمند و بادوام با توان خروجی قابل قبول برای آن دوران از سال 1385 تا اوایل دهه 1390 بر خط تولید مرتب خودرو قرار داشت. پیشرانه 3 لیتری پاژن می‌تواند قدرتی برابر با 161 اسب بخار در دور 5000 و گشتاوری معادل 245 نیوتون.متر در دور 2500 تولید می‌کند که برای آن دورانی که پاژن در بازار ایران عرضه می‌شد کاملا بی‌رقیب بود. این پیشرانه به گیربکس 5 سرعت دستی متصل شده و از سیستم دو دیفرانسیل موقت انتخابی (4WD) بهره می‌برد که ضریب سنگین گیربکس کمی آن برابر با 2.2 است.

پاژن با بهره‌گیری از سیستم تعلیق نسبتا مدرن سه لینک در جلو و چهار لینک در عقب و استفاده از محورهای یکپارچه مجهز به سیستم تعلیق فنر لول به همراه کمک‌های هیدرولیکی در جلو و عقب و بهره‌وری از فاصله بسیار زیاد کف خودرو تا سطح زمین، توان آفرود قابل توجهی را برای سرنشینان به ارمغان می‌آورد که در مقایسه به راحتی از نیسان پاترول محبوب نیز بهتر است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های لندروور که در پاژن نیز اجرا شد، استفاده از فلز آلومینیوم در ساختار بدنه بود که آن را در برابر رطوبت و خوردگی کاملا محافظت می‌کرد. استفاده از آلومینیوم در پایین نگه‌داشتن وزن نهایی خودرو کمک بسیار زیادی کرده است اما پاژن همچنان حدود 1.7 تن وزن دارد و پیشرانه آن الزاما بهینه و نوین نیست. از این رو مصرف سوخت متوسط برابر با فراتر از 12 لیتر در هر صد کیلومتر یکی از نقطه ضعف‌های این خودرو به حساب می‌آید چراکه به سادگی می‌تواند از مرز 15 لیتر در هر صد کیلومتر نیز تجاوز کند.

سخن نهایی

مجموعه این ویژگی‌های نایاب موجب شد پاژن V6 به بهترین نسخه تولیدی پاژن در ایران و یکی از بهترین خودروهای آفرود موجود در بازار کشور بدل شود. اما این خودرو نیز بدون شک کامل و بدون نقص نیست، مخصوصا آنکه تولید خودروسازی بدسابقه‌ای به نام مرتب خودرو است. از این رو از دیدیگاه کیفی به هیچ عنوان نباید انتظار خاصی از پاژن داشت. درست همانند خودرویی که پاژن بر آن شکل گرفته است، پاژن نیز از دیدگاه آپشن‌های رفاهی حرفی برای گفتند ندارد و تمرکز آن تنها بر عبور از بیراهه‌ها متمرکز شده است. از این رو جایگزینی صندلی‌های جلو با نمونه‌های جدیدتر ملقب به صندلی پاجرویی به منظور کسب سواری بهتر، پدیده‌ای کاملا رایج است. همچنین در بخش فنی نیز میل فرمان آن به شکستن در آفرودهای سنگین مشهور است، بسیاری از قطعات داخلی و خارجی آن (حتی در هرور) از خودروهای ارزان قیمت داخلی چون پراید قرض گرفته شده است، بر آسفالت خشک جلوه می‌کند و در آفرود نیز پایداری نسبتا ضعیفی از خود نشان می‌دهد.

پاژن در بازار ایران خودروی دو دیفرانسیل توانمند و خوش قیمت به حساب می‌اید و اگر هدفتان تنها لذت بردن در دل کوه و کویر و شیطنت در آفرودهای آخر هفته‌ای است همچنان می‌تواند بهترین گزینه ارزان قیمت موجود در بازار باشد. اما به یاد داشته باشید که پاژن خودرویی پرهزینه و پراستهلاک است و حتی بهترین و سالم‌ترین نمونه‌های آن برای تبدیل شدن به خودرو مطمئن و مورد پسند هر مالک حداقل چند میلیون هزینه ابتدایی به همراه خواهد داشت.

نویسنده شهاب انیسی