هر شاهکاری که تکنولوژی و پیشرفت صنعت خودرو به بازار عرضه کند، باز هم عده‌ای خاص‌پسند و جاه‌طلب پیدا می‌شوند که همچنان ناراضی و زیاده‌خواه باشند. البته این مهم در بسیاری از موارد موجب پیدایش اسطوره‌های صنعتی و نوآوری‌های خیره‌کننده‌ای شده است. از ابرخودروهای اسپرتی چون بوگاتی شیرون گرفته تا هیولاهای آفرودی نظیر هامر H1، همگی زاده نیاز یا بلندپروازی ذهن خلاق طراحان بوده‌اند.
حالا گویا باید سیستم انتقال نیرو سه محور یا 6X6 یا شش چرخ متحرک را نیز به این لیست جذاب اضافه کنیم چراکه شرکت فورد به زودی قابلیت سفارش قطعات مورد نیاز برای تبدیل نسخه دو محور وانت فورد F150 به خودرو شش چرخ و نسخه سه محور را به عنوان یک آپشن سفارشی به سبد محصولات خود خواهد افزود.
خودرو شش چرخ و سه محور
حتی یک لحظه تصور نکنید خودرو شش چرخ، سیستم انتقال نیرو سه محور یا شش چرخ متحرک چیز جدیدی باشد. این سیستم انتقال نیرو سالیان دراز است که در صنعت ترابری نظامی کشورهای مطرح جهان، از نفربرها و خودروهای زرهی گرفته تا وانت‌ها و کامیون‌های همه‌جا‌رو به کار رفته است. اما چرا؟ چه نیازی به سیستم انتقال نیرو سه محور یا حتی چهار محور (۸ چرخ متحرک) و حتی بیشتر است؟
موضوع بسیار ساده است. اگر قرار باشد وزن زیادی را بر روی یک وسیله نقلیه حمل کنیم، نیاز به تعدد محورها برای تقسیم وزن بر شاسی خودرو و انتقال مساوی آن بر چرخ‌ها، موضوعی حیاتی و غیر قابل اجتناب خواهد بود. نه فقط به این دلیل که شاسی و ساختار فنی خودرو باید در برابر این وزن زیاد تاب‌آور باشد، بلکه تقسیم این وزن به حرکت ساده‌تر و عدم آسیب‌رسانی به سطح آسفالت و در مجموع کاهش میزان فشار انباشته‌شده کمک شایانی می‌کند.
حالا که این وزن عظیم قرار است حرکت هم کند، همچنان موضوع تقسیم فشار برقرار است. اگر گشتاور تولیدشده تنها به یک محور وارد شود، میزان مقاومت حاصل از اصطکاک ایستایی بر آن محور به اندازه‌ای زیاد خواهد بود که احتمال بروز آسیب‌های شدیدی نظیر شکستگی محور، پلوس و تمامی اجزای انتقال نیرو به شدت افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه تقسیم نیرو انتقالی بین سایر محورها به کاهش این فشار عظیم کمک شایانی می‌کند.
برای همین در میان خودروهای نظامی و خودروهای ترابری سنگین نظیر کامیون‌ها و کشنده‌ها، سیستم‌های انتقال نیرو ۳، ۴ و حتی ۱۰ محور بسیار رایج است.
خودرو شش چرخ سواری
زمانی که از خودروهای خاص نظامی و ترابری به دنیای خودروهای سواری پا می‌گذاریم، نیاز به سیستم انتقال نیرو سه محور یا بیشتر به شکل قابل توجهی افت می‌کند. حتی اگر نیاز به تردد در بیراهه‌های آفرودی را مد نظر قرار دهیم، استفاده از سیستم انتقال نیرو دو محور (4×4) کافی به نظر می‌رسد. اما به یاد داشته باشید که در تمامی انواع خودرو ۶ چرخ و سه محور، محور سوم الزاما از نوع متحرک نیست. به این معنا که حتی در کامیون‌های سه محور نیز در بسیاری از مواقع، نیروی موتور خودرو به یکی از دو محور عقب منتقل نمی‌شود. در این صورت استفاده از محور سوم تنها به منظور تقسیم وزن انجام شده است و خودرو یک سه محور چهار چرخ متحرک (6X4) به حساب می‌آید. اما در صورتی که محور سوم نیز همانند محور دوم قابلیت دریافت گشتاور پیشرانه را داشته باشد، از نوع فعال به حساب می‌آید و در دسته خودرو شش چرخ متحرک (6X6) سه محور قرار می‌گیرد.
اما استفاده از سیستم انتقال نیروی سه محور از چند جهت دارای ویژگی‌های مثبت غیرقابل چشم‌پوشی است که جلوه بصری و به اصطلاح خفن و متمایز جلوه کردن آن، اولین و شاید برای بسیاری از افراد، مهم‌ترین ویژگی مثبت به شمار آید. اما بدون تردید این سیستم نیز خالی از ایراد نخواهد بود. در نتیجه بیایید به بررسی ویژگی‌های مثبت و منفی چنین سیستم انتقال نیرو سه محور در خودرو شش چرخ بپردازیم.
مزایا و معایب خودرو شش چرخ
خودرو شش چرخ مثل همه خودروهای دارای مزایا و معایبی است.
مزایا خودرو شش چرخ
مزایای خودرو شش چرخ شامل موارد زیر می‌شود:
- جلوه بصری بسیار جذاب، خیره‌کننده و به اصطلاح عوام خفن
- کشش (Traction) بهتر با سطح مسیر، به دلیل اضافه شدن دو چرخ متحرک
- تقسیم وزن بهتر و بهبود پایداری و بالانس خودرو
- قابلیت حمل وزن بیشتر به دلیل وجود محور سوم و تقسیم بهتر وزن
- آفرود بهتر به دلیل تماس دو چرخ بیشتر با سطح ناهوار
- قابلیت تحمل گشتاور بالاتر به دلیل تقسیم نیرو میان تمامی محورها
معایب خودرو ۶ چرخ
خودروهای ۶ چرخ معایبی نیز دارند:
- افزایش وزن نهایی خودرو و وزن تعلیق‌نشده محور مضاعف
- افزایش استهلاک به دلیل اضافه شدن قطعات مورد نیاز مربوط به محور سوم
- افزایش هزینه طراحی ابتدایی و قیمت خودرو
- افزایش هزینه‌های نگهداری
- افزایش طول شاسی و فاصله محورهای خودرو
- افزایش مصرف سوخت به دلیل ایجاد اصطکاک مضاعف حاصل از چرخ‌های محور سوم
خودروهای ۶ چرخ معروف
شاید تصور کنید که اولین بار این مرسدس بنز با مدل تولید محدود G63 AMG 6X6 بود که استفاده از ساختار محور سوم در شاسی بلندهای لوکس را در میان خودروسازان باب کرد. البته چندان هم اشتباه تصور نمی‌کنید، چراکه این خودرو منحصر به فرد بدون شک تب این کار را در میان خودروسازان تولید محدود و کارگاه‌های شخصی بسیار بالا برد و موجب شد خودروسازان تولید محدود دیگری نظیر هنسی و رضوانی هم پا به دنیای خودرو شش چرخ و شاسی بلندهای سه محور قدرتمند و آفرودی بگذارند.
اما داستان شاسی بلندهای سه محور تولید محدود به دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد. زمانی که شرکت خودروسازی پنتر (PCC) به صورت کاملا سفارشی اقدام به افزایش طول ۱۲۰ سانتی متری شاسی یک دستگاه رنج روور سری اول (سری کلاسیک) کرد تا محور سوم را به آن اضافه کند. این خودرو یک شاسی بلند لوکس کاملا سفارشی و منحصر به فرد به حساب می‌آمد.
داستان مرسدس بنز G63 AMG 6X6 نیز روایتی مشابه از یک وانت شاسی بلند (SUT) بسیار لوکس با تیراژ تولید بسیار محدود است. این مهم در خصوص جیپ گلادیاتورها و فورد ولوچی رپتور تولیدشده از سوی شرکت هنسی نیز صدق می‌کند، چرا که همگی از نظر فنی و ظاهری ارتقا یافته و بسیار لوکس هستند.
انقلاب فورد در خودرو شش چرخ
اما خبری که نگارش این مقاله را استارت زد، خبر ثبت حقوق رسمی تولید آپشنال خودرو شش چرخ و سه محور از سوی شرکت فورد آمریکا است. این شرکت خودروساز با ثبت حقوق رسمی و انحصاری ارائه خودروهای ۶ چرخ سه محور به عنوان یک آپشن مضاعف، متشکل از قطعات قابل سفارش و قابل نصب بر روی وانت‌های F150، دشواری‌های مربوط به تبدیل خودرو دو محور به سه محور را از میان برداشته و با اعمال تغییرات در شاسی وانت‌های تولیدی، تبدیل آن‌ها را به نسخه‌های سه محور شش چرخ، بسیار ساده‌تر، ارزان قیمت‌تر و دست یافتنی‌تر می‌سازد.
اگرچه فورد این آپشن مهم را به منظور افزایش رده باربری و توان فنی خودروهای خود بدون نیاز به طراحی و ساخت شاسی جدید انجام داده است، اما بدون شک می‌دانیم که درصد عمده از افرادی که به سراغ چنین ویژگی خواهند رفت، به منظور بهره‌مندی از ویژگی‌های ظاهری بسیار جذاب و البته قابلیت‌های بالاتر آفرود آن است و نه الزام توان باربری بیشتر. با ویژگی ثبت‌شده از سوی فورد، احتمالا در آینده نزدیک داشتن یک خودرو شش چرخ متحرک سه محور دیگر یک آرزوی منحصر به فرد، گران‌قیمت و دور از دسترس نخواهد بود.
نویسنده: شهاب انیسی
