هر خودرو دارای فیلترهای متعددی است که یکی از آنها، فیلتر اتاق یا همان فیلتر هوای کابین خودرو است. این نوع از فیلتر خودرو در بسیاری از ماشین‌ها، به عنوان فیلتر سیستم تهویه مطبوع نیز شناخته می‌شود. فیلتر هوای کابین، وظیفه دارد تا هوای ورودی به کابین را که به صورت مستقیم یا از طریق سیستم تهویه وارد می‌شود، پالایش و آن را از وجود ذرات ریز گرد و خاک، ناخالصی‌های هیدروکربنی، مواد حساسیت‌زا، بوهای نامطبوع و… پاک کند. بنابراین فیلتر کابین خودرو، اهمیت زیادی در کیفیت کاری سیستم تهویه مطبوع و همچنین سلامت سرنشینان دارد.
فیلتر کابین خودرو چیست؟
کابین خودرو یک فضای بسته است که به همین دلیل در هر حالتی نسبت به قرارگیری در فضای باز، امکان تهویه بسیار محدودتری دارد و البته تصفیه هوای آن نیز اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین، هوایی که از طریق سیستم تهویه مطبوع خودرو شامل بخاری و کولر خودرو وارد کابین می‌شود باید تصفیه و تا حد امکان از وجود ناخالصی‌هایی مثل ذرات گردوغبار، دود و بوهای نامطبوع، ناخالصی‌های هیدروکربنی، مواد حساسیت‌زا و… پاک شود. بنابراین در ورودی هوای کابین یا کولر و بخاری خودرو از یک فیلتر استفاده می‌شود تا هوای ورودی به اتاق ماشین تا حد بسیار بالایی پاک و تصفیه شود. فیلتر هوای کابین خودرو در بسیاری از ماشین‌ها از نوع پنبه‌ای است که از یک مجموعه کاغذی چین‌خورده در یک قاب تشکیل شده است. اما در نمونه‌های گران‌تر از مواد مصنوعی و روش‌های پیچیده‌تری برای ساخت فیلتر اتاق خودرو استفاده شده است که بدون شک عملکرد بهتری نیز دارند.
محل قرارگیری فیلتر کابین خودرو
محل قرارگیری فیلتر کابین خودرو در خودروهای مختلف، متفاوت است. اما معمولا در اکثر خودروها در پشت داشبورد می‌توان این قطعه را دید. همچنین محل قرارگیری فیلتر کابین خودرو در بعضی از خودروها در پشت فایروال خودرو قرار دارد و برای تعویض آن باید از داخل در موتور اقدام کرد. برای دسترسی به فیلتر کابین ماشین باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کرد. در بعضی از ماشین‌ها، تعویض این فیلتر به‌راحتی ممکن است و در بعضی از خودروها برای تعویض فیلتر هوای کابین خودرو باید از داخل داشبورد اقدام کرد که برای این کار شاید مجبور به باز کردن بخش‌هایی از داشبورد نیز شویم.
نحوه عملکرد فیلتر کابین خودرو
تمام سیستم‌های تهویه خودروها در دو حالت قابلیت کار دارند که یکی گردش هوای داخل اتاق که دکمه گردش هوا در ماشین به همین منظور است و حالت دوم هم ورود هوا از بیرون به داخل کابین.
در بعضی از خودروها فقط هوای ورودی به ماشین توسط فیلتر هوای کابین تصفیه می‌شود؛ اما در دیگر ماشین‌ها به خاطر نوع طراحی سیستم تهویه مطبوع، هوای داخل اتاق نیز دائما پالایش و تصفیه می‌شود تا حتی کوچک‌ترین ذرات ناخالصی موجود در اتاق نیز توسط سیستم تهویه و فیلتر هوای کابین، تصفیه شود.
فیلتر هوای اتاق در ورودی هوا به داخل کابین ماشین قرار دارد و هوایی که قرار است از بیرون وارد اتاق شود، باید از این فیلتر عبور کند و تصفیه و پاکیزه و تمام ناخالصی‌های آن حذف شود تا برای سرنشینان، مضر و آزاردهنده نباشد. هرچه کیفیت فیلتر هوای کابین بهتر باشد، این پاک‌سازی بهتر صورت می‌گیرد و هوای داخل اتاق تمیزتر خواهد بود. البته بهتر است در زمان تردد در مسیرهای بسیار آلوده مثل مسیرهای خاکی یا تونل‌ها، دکمه گردش هوا در ماشین را در وضعیت روشن قرار دهیم تا هوایی از بیرون وارد خودرو نشود.
فیلتر کابین چه ذراتی را فیلتر می‌کند؟
فیلتر هوای کابین باید تمام ناخالصی‌هایی را که از سیستم تهویه مطبوع وارد اتاق می‌شوند، فیلتر کند. ناخالصی‌های موجود در هوا می‌تواند شامل ذرات ریز گردوغبار، ذرات هیدروکربنی خروجی اگزوز دیگر خودروها، گازهای بدبو و نامطبوع پخش شده از مواد مختلف، باکتری‌های موجود در فضا، گرده‌های گیاهان مختلف که ممکن است برای برخی از افراد حساسیت‌زا باشد و… شود که همه آنها برای سلامتی انسان مضر هستند. عملکرد یک فیلتر هوای کابین خوب در جایی مثل تونل مشخص می‌شود که باید مانع از ورود هرگونه بو و ذرات خروجی از اگزوز دیگر خودروها شود.
انواع فیلتر کابین خودرو
فیلتر کابین ماشین برای هر خودرویی مخصوص و منحصربه‌فرد است و به خاطر اینکه محل قرارگیری هر فیلتری روی بخشی از داشبورد طراحی شده است، نمی‌توان هر فیلتری را به جای فیلتر دیگر استفاده کرد و مثل لوازم یدکی خودرو، فیلتر هوا ماشین نیز به نوعی منحصربه‌فرد است. این فیلترها معمولا از پنبه تشکیل می‌شوند و البته در خودروهای گران‌قیمت، دارای ترکیبات و طراحی ساخت پیچیده‌تری هستند تا تصفیه و پاک‌سازی هوا را به بهترین شکل ممکن انجام دهند.
اهمیت تعویض فیلتر کابین ماشین
فیلتر کابین خودرو نیز مثل فیلتر هوای ماشین باید در زمان مناسب تعویض شود تا هم از کارایی آن کم نشود و هم به دیگر بخش‌ها آسیبی نرساند. در بحث نگهداری از خودرو در تابستان و آماده سازی کولر خودرو، یکی از بخش‌هایی که در کارکرد کولر ماشین اثرگذار است و رانندگی در تابستان را لذت‌بخش‌تر می‌کند، سلامت تهویه مطبوع است که فیلتر هوای اتاق نیز یکی از بخش‌های همین سیستم رفاهی به شمار می‌آید. بنابراین می‌بینیم که یک فیلتر ساده مثل فیلتر هوای اتاق ماشین، تا چه حد می‌تواند در کارکرد بخش مهمی مثل کولر خودرو و همچنین در سلامت سرنشینان، موثر باشد.
کارکرد درست برای جلوگیری از ورود آلودگی به داخل کابین
وظیفه فیلتر هوای کابین ماشین، جلوگیری از ورود آلودگی‌های موجود در هوا به داخل کابین خودرو است. فیلتر هوای اتاق ماشین وظیفه دارد تا از ورود ناخالصی‌هایی مثل ذرات خروجی از اگزوز دیگر خودروها، ذرات گردوغبار و بوی بد موجود در هوا جلوگیری کند.
تاثیر در عملکرد سیستم تهویه
هوایی که سیستم تهویه مطبوع از بیرون استفاده می‌کند، باید از فیلتر هوای کابین عبور کند. به همین خاطر اگر این فیلتر کثیف باشد، هم از حجم هوایی که از فیلتر می‌گذرد، کم خواهد شد و هم عمل تصفیه و پاک‌سازی هوا به خوبی صورت نمی‌گیرد. این وضعیت باعث کاهش راندمان کاری کولر می‌شود و همچنین باعث انتشار بوی بد در فضای اتاق ماشین خواهد شد.
کاهش دید به بیرون به دلیل کثیفی شیشه ها
وجود ناخالصی و آلودگی روی فیلتر هوای ماشین باعث می‌شود تا این ناخالصی روی شیشه خودرو نیز بنشیند و در نتیجه باعث کم‌شدن دید رو به بیرون برای راننده و دیگر سرنشینان شود. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش ایمنی خودرو می‌شود و خطراتی در پیش داشته باشد.
انتشار مواد سمی در فضای کابین
فیلترها مثل فیلتر هوای موتور، فیلتر بنزین و فیلتر روغن وظیفه دارند تا مواد مضری که وارد چرخه کاری آنها می‌شود را در خود نگاه داشته و از ورود آنها به مسیر جلوگیری کنند. فیلتر هوای کابین خودرو نیز همین وظیفه را دارد تا مواد سمی و ناخالصی‌هایی را که قصد ورود به کابین دارند، در خود جذب و از ورود آنها به اتاق ماشین جلوگیری کند. این ناخالصی‌ها برای مدتی روی فیلتر قرار می‌گیرند، اما وقتی حجم آنها زیاد باشد و ظرفیت جذب فیلتر کامل شود، امکان عبور از فیلتر را خواهند داشت و این به معنی ورود حجم فشرده‌ای از ناخالصی‌ها از طریق اصلی‌ترین ورودی هوا به کابین خودرو است.
فشار به موتور فن سیستم تهویه
در بسیاری از خودروها وقتی دکمه گردش هوا در ماشین خاموش می‌شود تا هوای بیرون به داخل اتاق راه پیدا کند، فن دمنده سیستم تهویه از هوای بیرون فقط می‌تواند استفاده کند. در این حالت گرفتگی و کثیف بودن فیلتر هوای کابین باعث می‌شود تا به موتور فن سیستم تهویه فشار وارد شود و در کنار کاهش بازدهی سیستم تهویه، باعث آسیب‌دیدگی موتور فن نیز شود.
نشانه های کثیفی فیلتر کابین
- افزایش سروصدای سیستم تهویه مطبوع در زمان کارکرد
- کاهش توان کاری و کاهش پرتاب باد سیستم تهویه مطبوع
- پیچیدن بوی نامطبوع در زمان کارکرد کولر و در هنگام ورود هوای بیرون به داخل کابین
- کاهش حجم گردش هوا در داخل اتاق
- ایجاد یک لایه کثیفی خصوصا از جنس چربی روی شیشه‌ها
- ورود بوی نامطبوع از بیرون به داخل اتاق که ناشی از عملکرد نادرست فیلتر هوای کابین است
نحوه بررسی فیلتر کابین خودرو
بررسی فیلتر کابین ماشین به دو روش انجام می‌شود. یکی اینکه به عملکرد آن دقت کنیم تا ببینیم وظیفه خود را به درستی انجام می‌دهد یا نه و دیگر اینکه آن را به صورت چشمی مورد بازبینی و بررسی قرار دهیم. وقتی فیلتر هوا کثیف شده و منافذ آن گرفته باشد، ممکن است شدت پرتاب باد سیستم تهویه کم شود یا بوی بد در داخل اتاق بپیچد که خبر از وجود کثیفی روی فیلتر می‌دهد. همچنین عمل تصفیه هوا به خوبی صورت نمی‌گیرد و بوی نامطبوع بیرون به داخل اتاق وارد می‌شود.
اما بهترین روش، بازدید چشمی فیلتر کابین ماشین است. برای این کار باید به فیلتر دسترسی پیدا و آن را باز کنیم و مقدار کثیفی را ببینیم. البته معمولا با توجه به قیمت نه‌چندان بالای این قطعه نسبت به دیگر لوازم مصرفی خودرو، بهتر است تا در صورت باز کردن آن، اگر به زمان تعویض آن نزدیک هستیم، فیلتر را تعویض کنیم.
زمان تعویض فیلتر کابین ماشین
زمان تعویض فیلتر هوای اتاق که آن را به نام فیلتر کابین ماشین نیز می‌شناسیم، تا حد زیادی به محل استفاده از خودرو نیز بستگی دارد. در صورتی که در شهرهای نه‌چندان آلوده هستیم، این فیلتر را باید هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یا سالی یک‌بار تعویض کنیم و اگر در مناطق آلوده یا حومه شهرها و جاده‌های خاکی بیشتر تردد داریم، این مدت کارکرد را باید به هر ۷ هزار تا ۸ هزار کیلومتر یا سالی دو بار کاهش دهیم.
ضمن اینکه با مراجعه به دفترچه نگهداری خودرو می‌توان به مدت‌زمان سفارش‌شده توسط کمپانی سازنده نیز رسید. همچنین چون معمولا بعد از تعویض فیلتر در اکثر خودروها از فیلترهای متفرقه و غیراصلی استفاده می‌شود که کیفیت فیلتر اصلی را ندارند، بهتر است تا مدت‌زمان تعویض فیلتر را به زمان کوتاه‌تری موکول کنیم.
در مجموع می‌توان گفت بهترین زمان تعویض فیلتر هوای اتاق، زمانی است که آن را بازدید کنیم و مطمئن شویم که زمان تعویض فرا رسیده است. باید زمان تعویض فیلتر اتاق را نیز مثل زمان تعویض برای روغن موتور و روغن گیربکس یادداشت کنیم تا زمان تقریبی برای تعویض فیلتر کابین را نیز بدانیم.
نحوه تعویض فیلتر کابین خودرو
تعویض قطعات خودرو، البته بعضی از آنها کار چندان سختی نیست و فیلتر هوای کابین نیز معمولا به راحتی قابل دسترسی است.
در قدم اول باید محل قرارگیری فیلتر هوای کابین را بدانیم که با مراجعه به دفترچه تعمیر و نگهداری دوره‌ای خودرو، می‌توان نحوه تعویض فیلتر اتاق و محل قرارگیری آن را دید.
نحوه تعویض فیلتر کابین خودرو در ماشین‌های مختلف، متفاوت است که بستگی به محل قرارگیری آن دارد. در برخی از خودروها، فیلتر هوای کابین در پشت فایروال و در مسیر ورود هوای تازه به داخل اتاق قرار دارد که برای تعویض آن باید از داخل موتور خودرو اقدام کنیم. در بسیاری از خودروها، فیلتر هوای کابین در داخل اتاق و پشت داشبورد قرار گرفته است که گاهی می‌توان با باز کردن درب داشبورد و برداشتن آن به فیلتر هوای اتاق رسید. همچنین در برخی از خودروها با نگاه‌کردن به زیر داشبورد نیز می‌توان فیلتر هوا را مشاهده کرد. اما در بعضی از ماشین‌ها باید قسمت‌هایی از داشبورد باز شود تا به فیلتر سیستم تهویه مطبوع رسید که معمولا کاری تخصصی است.
نکات مهم برای خرید فیلتر کابین
فیلتر کابین خودرو نیز مثل دیگر فیلترهای ماشین اهمیت زیادی دارد و حتی می‌توان گفت چون به‌طور مستقیم با سلامت سرنشینان در ارتباط است، از این نظر اهمیت بیشتری نیز دارد. به همین منظور در زمان خرید یک فیلتر هوای اتاق باید به موارد ساده‌ای دقت کرد.
- از خرید فیلترهای ارزان و بی‌کیفیت که ممکن است در کارکرد سیستم تهویه اثر منفی داشته باشند یا عمل تصفیه هوای ورودی به اتاق را به خوبی انجام ندهند، پرهیز کرد.
- فیلتری که برای خودرو انتخاب می‌کنیم از جنس و کیفیت ساخت خوبی برخوردار باشد.
- فیلتر به‌خوبی در محل قرارگیری خود نصب شود تا هیچ جریان هوایی امکان عبور از کناره‌های فیلتر و در نتیجه ورود ذرات و آلودگی‌ها را نداشته باشد.
- تاحدامکان از فیلترهای استاندارد و عرضه‌شده در شبکه خدمات خودروساز یا تاییدشده توسط خودروساز استفاده کنیم. چرا که بسیاری از فیلترهای موجود در بازار به‌صورت کارگاهی و با کاغذ فیلتر غیراستاندارد ساخته می‌شوند.
نتیجه گیری
فیلتر هوای کابین باید تمام ناخالصی‌هایی که امکان ورود به فضای داخل اتاق را دارند، فیلتر و تصفیه کند. البته باید بدانیم که حتی در محصولات ساخته‌شده توسط بهترین و شناخته‌شده‌ترین شرکت‌های خودروسازی نیز کیفیت عملکرد فیلتر هوای کابین تا حد بسیار زیادی متفاوت است که این اختلاف تفاوت به کلاس و رده خودرو و قیمت و تکنولوژی آن کاملا مربوط می‌شود. به‌نحوی‌که در یک آزمایش انجام شده، فیلتر هوای کابین یک مرسدس بنز تا ۹۹ درصد ناخالصی‌های موجود در جو را تصفیه کرد، اما این عدد برای یک برند کاملا شناخته‌شده آسیایی کمتر از ۱۰ درصد بود.
انتشار بوی بد در کابین، ضعف در عملکرد سیستم تهویه مطبوع و کثیف بودن شیشه‌ها که باعث کاهش دید راننده و سرنشینان به بیرون می‌شود، از دیگر نتایج کثیفی فیلتر کابین است که هم روی سلامت سرنشینان اثر دارد و هم در روزهای گرم تابستان، روی کارکرد درست کولر خودرو تاثیر خواهد داشت. پس در آماده سازی کولر خودرو برای رانندگی در تابستان، به بررسی فیلتر هوای کابین نیز بپردازید.
سوال های متداول
آیا فیلتر کولر همان فیلتر کابین خودرو است؟
در بسیاری از خودروها، فیلتر هوای کابین همان فیلتر هوای کولر است. هوای ورودی به اتاق که قرار است توسط سیستم تهویه مطبوع برای کابین استفاده شود، از همان فیلتر هوای اتاق عبور می‌کند. بااین‌حال برخی از خودروهای گران‌قیمت‌تر، دارای فیلترهای متعددی برای تصفیه هوای کابین هستند و فیلتر کولر آنها نیز از فیلتر هوای اتاق، مجزاست.
فیلتر کابین چه تاثیری روی سلامت سرنشینان دارد؟
هرچه پالایش و پاک‌سازی هوای ورودی به کابین بهتر انجام و ذرات ریز گردوغبار و مواد حساسیت‌زا بیشتر حذف و تصفیه شود، سلامت سرنشینان نیز بهتر حفظ خواهد شد. حتی با ایجاد یک لایه کثیفی روی شیشه که معمولاً به‌سختی نیز تمیز می‌شود، می‌تواند باعث کاهش دید راننده نیز شود.
اگر فیلتر کابین به درستی کار نکند، چه اتفاقی می‌افتد؟
گرفتگی فیلتر کابین باعث کارکرد نادرست سیستم تهویه مطبوع خواهد شد. کثیفی فیلتر هوای اتاق نیز می‌تواند علاوه بر ایجاد اختلال در سیستم تهویه‌مطبوع، هم نتواند هوای عبوری به کابین را به خوبی تصفیه کند و هم با داشتن ناخالصی و آلودگی‌های جذب‌شده، سلامت سرنشینان را به خطر بیندازد.
نویسنده: علیرضا داودی
