در بسیاری از سیستم‌ها هرچه سرعت بیشتر می‌شود، دقت نیز کاهش پیدا می‌کند. این واقعیت در سریع‌ترین مسابقه خودرویی دنیا یعنی فرمول یک نیز دیده می‌شود. هرچند که تمهیدات بیشماری که برای افزایش ایمنی رانندگان هر ساله و فصل به فصل در نظر گرفته می‌شود، از شدت تصادفات و تعداد کشته‌ها می‌کاهد، با این وجود در تاریخ این مسابقه پرطرفدار و گرانقیمت خودرویی، تصادفات مرگباری نیز رخ داده است که برخی از آنها، بیشتر در ذهن علاقه‌مندان ماندگار شده‌اند.
فرمول یک با طعم مرگ
فرمول یک، پرطرفدارترین مسابقه اتومبیلرانی در دنیاست که به خاطر مسائلی مثل هزینه‌های سنگین آماده‌سازی تیم‌ها، از عهده بسیاری از خودروسازان خارج است. شرکت‌ها در این مسابقات، پیشرفته‌ترین علم و دانش خودرویی را در زمینه‌های مختلف شامل پیشرانه، گیربکس، آیرودینامیک و… به رخ دیگر رقبا می‌کشند.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مسابقات، بحث ایمنی خودروهاست. چرا که در اکثر تصادفاتی که این ماشین‌های مسابقه‌ای دارند، سرعت آنها به قدری بالاست که می‌تواند پیشرفته‌ترین اتومبیل‌های خیابانی را نیز به نابودی کامل بکشاند. این در حالی است که امروزه در این تصادفات سنگین، راننده معمولا آسیب شدیدی نمی‌بیند و همین قضیه، ایمنی بالای این خودروها را نشان می‌دهد.
با این وجود، رانندگان زیادی در تاریخ فرمول یک، جان خود را از دست داده‌اند یا به یک قدمی مرگ رسیده‌اند. این اتفاقات باعث شده است که ایمنی باز هم بیش از پیش مورد اهمیت قرار بگیرد به نحوی که هرچه از سال ۱۹۵۲ که سرآغاز این مسابقات است، به جلو می‌آییم، تصادفات مرگبار در این رشته ورزشی، کمتر و کمتر شده است. آمریکایی‌ها با ۱۴ حادثه مرگبار و بعد از آنها، انگلیسی‌ها با ۱۰ و سپس ایتالیایی‌ها با ۷ حادثه، بیشترین سهم را در این مسابقات داشته‌اند.
ایتالیا ۱۹۶۱
در سال‌های ابتدایی بسیاری از مسابقات خودرویی، محل خاصی برای تماشاگران تدارک دیده نشده بود. به همین خاطر تماشاگران در کناره‌های مسیر پیست، مسابقات را می‌دیدند. همین قضیه در آن سال‌ها باعث اتفاقات ناگواری شد.
در مسابقه فرمول یک سال ۱۹۶۱ در ایتالیا، یکی از غم‌انگیزترین تصادفات خودرویی این رشته رخ داد. برخورد تایر جلوی خودرو فون تریپس به چرخ عقب ماشین جیم کلارک، باعث از دست رفتن تعادل خودرو فون تریپس شد. در نتیجه خودرو فون تریپس به سمت تماشاگران منحرف شد و با آنها برخورد کرد. در نتیجه این تصادف، فون تریپس به همراه ۱۵ نفر از تماشاچیان، کشته شدند.
موناکو ۱۹۶۷
لورنزو باندینی یکی دیگر از رانندگان قربانی در مسابقات فرمول ۱ است. در مسابقه سال ۱۹۷۶ موناکو، باندینی در حالی که در رتبه دوم قرار داشت، از پیست منحرف شد و به گارد ریل‌های کنار پیست برخورد کرد. در نتیجه این برخورد، باک سوخت خودرو او منفجر شده و همین قضیه باعث سوختگی شدید وی شد. باندینی سه روز بعد از این تصادف در بیمارستان جان باخت.
ایتالیا ۱۹۸۷
مسابقه فرمول یک ایتالیا برای رونی پترسون یکی از بدترین مسابقات بود. خودرو لوتوس او در دور تمرینی دچار خرابی و اشکال شد و در نتیجه، مجبور بود بر اساس قوانین آن سال‌ها، از خودرو سال پیش استفاده کند. خودرو جایگزین نیز در استارت اولیه مسابقه، وضعیت خوبی نداشت و پترسون از مسیر خارج شد. در حالی که تلاش می‌کرد تا خودرو را به داخل مسیر برگرداند، با باریرهای کنار پیست برخورد کرد و در نتیجه خودرو آتش گرفت. پاهای پترسون به شکل وحشتناکی سوختند و بیش از ۲۷ شکستگی در بدن او ایجاد شده بود. بعد از چند روز، پترسون بر اثر ازکارافتادگی کلیه‌ها و آمبولی درگذشت.
آلمان ۱۹۸۰
تصادفات مرگبار در مسابقات فرمول یک همیشه در زمان مسابقه رخ نمی‌دهد و گاهی مواقع، تصادفات وحشتناکی در زمان تست و تمرین نیز پیش می‌آید. در مسابقه آلمان سال ۱۹۸۰، راننده تیم آلفارومئو، به نام پاتریک دیپایلر در هنگام تست خودرو تقویت‌شده فرمول یک این تیم، دچار تصادف وحشتناکی شد. شدت ضربه به سر این راننده به قدری بود که وی فوت کرد و همین قضیه، باعث شد تا تغییرات زیادی در پیست هوکنهایم ایجاد شود تا رانندگان بتوانند خودرو خود را در سرعت‌های بالا بهتر کنترل کنند.
بلژیک ۱۹۸۲
یکی از غم‌انگیزترین تصادفات تاریخ فرمول یک در سال ۱۹۸۲ برای راننده کانادایی تیم فراری، یعنی ژیل ویلنوف رخ داد. در دور تعیین خط و در حالی که این راننده قصد داشت تا زمان خود را بهبود ببخشد، دچار حادثه شد. وی تصمیم گرفت تا از یوخن ماس عبور کند. یوخن با رفتن به سمت راست، راه را برای او باز کرد، اما ژیل ویلنوف نیز قصد داشت تا از همین سمت سبقت بگیرد. سپس این دو با هم برخورد کردند. در نتیجه خودرو ویلنوف به هوا پرتاب شد و با شدت زیادی از ناحیه دماغه به زمین برخورد کرد. وی چند ساعت بعد از این حادثه در بیمارستان درگذشت.
سان مارینو ۱۹۹۴ (راتزنبرگر)
می‌توان گفت که مسابقه سان مارینو ۱۹۹۴، تلخ‌ترین مسابقه‌ای است که در ذهن هواداران فرمول یک باقی مانده است. چرا که دو راننده در این مسابقه جان خود را از دست دادند که یکی از آنها، آیرتون سنا اسطوره‌ای است. در روز تعیین خط، رولند راتزنبرگر، با خودرو سیمتک فورد خود دچار حادثه شد. این اتفاق در سرعت ۳۱۳ کیلومتری رخ داد که به خاطر سرعت بالای خودرو، چرخ جلو از جای خود کنده شده و به داخل کاکپیت آمد. در نتیجه راتزنبرگر، جراحت زیادی برداشت که در نهایت منجر به مرگ او در بیمارستان شد.
سان مارینو ۱۹۹۴ (آیرتون سنا)
تصادف دوم این مسابقه برای آیرتون سنا رخ داد. پس از اتفاقی که برای راتزنبرگر رخ داد، دکترها به سنا که حال خوبی نداشت، پیشنهاد دادند مسابقه را ترک کرده و استراحت کند. اما این راننده بزرگ فرمول یک، نپذیرفت و به مسابقه ادامه داد. در یکی از دورها، وی با سرعت ۲۱۲ کیلومتر بر ساعت به باریرهای کنار پیست برخورد کرد و از ناحیه سر دچار جراحت شدید و خونریزی شد که مرگ وی را رقم زد. سنا در این مسابقه از تیم ویلیامز رنو، در رتبه اول تعیین خط قرار گرفته بود.
ابوظبی ۲۰۱۰
این مسابقه منجر به مرگ نشد اما یکی از خطرناک‌ترین صحنه‌ها برای میشاییل شوماخر، راننده آلمانی تیم مرسدس بنز رخ داد. وی که بعد از سه سال دوری از مسابقات، به میدان بازگشته ببو بود، در این مسابقه با ویتانتونیو لوییتزی تصادف شدیدی داشت. خودرو لوییتزی از عقب به خودرو مرسدس شوماخر برخورد کرد و در نتیجه به هوا پرتاب شد. اما تصادف به گونه‌ای بود که خودرو این راننده ایتالیایی با فاصله کمی از روی خودرو شوماخر عبور کرد و هر لحظه امکان داشت با کاکپیت و سر شوماخر برخورد کند. بعد از این تصادف، هر دو راننده به بیمارستان منتقل شدند.
ژاپن ۲۰۱۴
یکی از سخت‌ترین پیست‌های دنیا، پیست سوزوکا ژاپن است. این پیست در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و اکثر مواقع به خاطر هوای بارانی، سطح خیس و لغزنده‌ای دارد. در جریان مسابقه، آدریان زوتیل کنترل خودرو خود را از دست داد و وارد منطقه کنار پیست شد. در حالی که جرثقیل برای کمک به او وارد عمل شده بود، ژول بیانچی فرانسوی با از دست دادن کنترل خودرو خود، از مسیر خارج شده و مستقیما به جرثقیل برخورد کرد. بر اثر این تصادف و وارد شدن جراحات متعدد، ژول به کما رفت تا اینکه چند ماه بعد از این حادثه و در حالی که فقط ۲۵ سال سن داشت، درگذشت.
بحرین ۲۰۲۰
تصادف رومن گروژان در مسابقه ۲۰۲۰ بحرین، نشان داد که ایمنی تا چه اندازه می‌تواند در نجات جان افراد تاثیر داشته باشد و ایمنی خودروهای فرمول یک از ابتدا تا به امروز چقدر پیشرفت کرده است. در دور اول مسابقه، گروژان با خودرو دنیل کویات برخورد داشت و همین برخورد، خودرو گروژان را با سرعتی نزدیک به ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت به سمت موانع کنار پیست پرتاب کرد. بر اثر برخورد خودرو گروژان با گاردریل‌های کنار پیست، ماشین او به گلوله ای از آتش تبدیل شد. اما بعد از گذشت چند ثانیه از شروع آتش‌سوزی، گروژان توانست خود را از کاکپیت ماشین خارج کند.
گفته می‌شود که نجات او مدیون استفاده از قطعه‌ای به نام هالو در خودروهای فرمول یک است که از سال ۲۰۱۸ به کار می‌رود. این قطعه که جنسی از فیبرکربن دارد، هم از سر راننده کاملا مراقبت می کند و هم ورود و خروج به خودرو را آسان‌تر کرده است. گروژان از مرگ حتمی نجات پیدا کرد و با مقداری سوختگی به بیمارستان منتقل شد.
نویسنده: علیرضا داودی
