تیونینگ خودرو در ایران سال‌هاست به‌صورت گسترده و غیرحرفه‌ای دنبال می‌شود اما از حدود ۱۵ سال پیش به این طرف داستان تقویت و نصب کیت‌های بدنه روی خودروها یا نگهداری و رسیدگی ویژه و اساسی به جزئی‌ترین ایراد‌ها در بدنه خودرو یا کابین آن در قالب‌ای کاملا متفاوت و صدالبته حرفه‌ای انجام می‌شود. بخش‌های تیونینگ و آپشن در خودروسازان ایرانی نیز با برخی کارگاه‌های تیونینگ و دیتیلینگ قرارداد همکاری امضا کرده‌اند. به این ترتیب آرام‌آرام تیونینگ علمی رسمیت پیدا کرده و دیگر خودرویی به‌دلیل اعمال تغییرات غیرحرفه‌ای از پوشش گارانتی خارج یا حین معاینه فنی و تعویض پلاک با مشکل مواجه نمی‌شود.
تیونینگ خودرو چیست؟
تیونینگ خودرو را باید یک واژه عام دانست که سطح وسیعی از اعمال انواع تغییرات بر بخش‌های فنی، آیرودینامیکی و ظاهری خودرو را شامل می‌شود. حال ممکن است این تغییرات آن‌چنان گسترده و دقیق باشند که خودرو را به محصولی تا حد زیادی متفاوت با نمونه کارخانه‌ای تبدیل کنند و حتی معمولا در این حالت لوگو شرکت تیونر جای نشان کمپانی اصلی سازنده خودرو را می‌گیرد.
اما در برخی موارد تیونینگ توسط کارگاه‌های حرفه‌ای روی خودروهای ارزان و اقتصادی انجام می‌شود. حتی گاهی خودروهای کوچک شهری توسط متخصصان فعال در چنین کارگاه‌هایی برای حضور در مسابقات اتومبیلرانی از جمله مسابقات ریس، درگ و دریفت آماده‌سازی می‌شوند.
تغییر سپر‌ها، کاهش یا افزایش ارتفاع خودرو با تغییر قطعات سیستم تعلیق، نصب سیتم تعلیق پنوماتیک، تغییر سایز رینگ و لاستیک، تغییر چراغ‌ها با نوردهی بیشتر، استفاده از قطعات آیرودینامیک مانند اسپویلرها و لیپ‌ها، نصب کیج یا سازه‌های محافظتی درون خودرو به‌طور خاص برای انواع مسابقه‌ای، تعویض کامل موتور یا تقویت آن با استفاده از قطعاتی مانند توربوشارژر، تقویت کامل سیستم ترمز با نصب قطعات سخت‌افزاری و راه‌اندازی سیستم‌های نرم‌افزاری، تغییر در سیستم اگزوز و گیربکس، ریمپ یا برنامه‌ریزی دوباره ECU ، تغییر صندلی‌ها، تغییر غربیلک فرمان و سردنده به‌علاوه نصب نشان‌دهنده‌های متفاوت و اضافی؛ از جمله مواردی هستند که حین تیونینگ خودرو در چارچوب حرفه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرند.
عصر تیونینگ تجربی
با توجه به محدودیت‌هایی که از دهه ۶۰ شمسی به این سو همواره در بازار کشورمان وجود داشته معنای تیونینگ خودرو گاهی تا حد کاهش ارتفاع با بریدن فنرها، تغییر رینگ و لاستیک با انواع متفرقه و دودی کردن شیشه خودرو پایین می‌آید.
در دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ شمسی تغییر در ظاهر و عملکرد خودرو با استفاده از قطعات متفرقه و غیراستاندارد بسیار رونق داشت. همین موضوع باعث شده بود نصب چراغ‌های غیراستاندارد با نوردهی نامناسب، کاهش ارتفاع خودروهای شهری تا جایی که فاصله آن تا زمین به زیر ۵ سانتی متر می‌رسید، استفاده از رینگ‌هایی که در تصادفات از مقاومت کافی برخوردار نبودند و خرد می‌شدند، نصب فرمان‌های اسپرت کوچک و سردنده‌های نامتعارف به‌علاوه لاستیک‌های پهن با گُل نامناسب که هم مصرف سوخت را بالا می‌بردند و هم در جاده‌های لغزنده خودروها را از مسیر منحرف می‌کردند، ایمنی رانندگی در کشور را تا حد زیادی کاهش بدهند.
حتی دوره‌ای نصب موتور‌های استوک وارداتی از دوبی روی خودروهای سبک و ضعیفی مثل پی‌کی و پراید شرایطی را به‌وجود آورده بود که خودرو می‌توانست به‌آسانی انواع مدل‌های وارداتی مانند هیوندای آزرا را پشت سر بگذارد! البته ضعف سازه‌ای و عدم تناسب سیستم ترمز خودرو با قدرت موتور جدید خطرات بسیاری را نیز به همراه داشت. خودرو شتاب و قدرت بالایی داشت اما به‌سادگی نمی‌توانست متوقف شود یا از تصادف‌ها جان سالم به در ببرد.
خوشبختانه اکنون در حال گذر از دوران تیونینگ خودرو توسط مکانیک‌های تجربی هستیم. امروز دیگر بازار خرید و فروش قطعات غیراستاندارد چندان داغ نیست. هرچند همچنان استفاده از سیستم‌های صوتی غیراستاندارد، به‌علاوه نصب صندلی‌های استوک خودروهای خارجی روی انواع داخلی مسائلی هستند که ایمنی سرنشینان و خودروها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
دیتیلینگ چیست؟
جالب است که هم‌راستا با رشد صنعت تیونینگ خودرو، صنایع مرتبط و جانبی دیگری از جمله دیتیلینگ نیز اعلام حضور کرده‌اند. خرده صنعت‌هایی که از مغازه‌های کوچک در حال تبدیل به کارگاه‌های متوسط هستند و پیش‌بینی می‌شود خیلی زود شرکت‌های بزرگی از دل آنها بیرون بیایند.
دیتیلینگ خودرو در معنای ساده به مقاوم‌سازی بدنه و قطعات کابین خودرو با استفاده از مواد شوینده و نگهدارنده پیشرفته نانو گفته می‌شود. حتما تابه‌حال تبلیغات سرامیک بدنه خودرو و آب‌گریز شدن آن را دیده‌اید. حتی ممکن است در شبکه‌های اجتماعی فیلم‌های کوتاه و جذابی از نظافت دقیق خودروهای کهنه و به‌شدت کثیف یا به‌اصطلاح خودمانی صفرشویی آنها با استفاده از مواد نانو آب‌گریز و محافظ نظرتان را به خود جلب کرده باشد.
صنعت دیتیلینگ با بهبود همه‌جانبه و نوسازی خودروهای قدیمی، همچنین افزایش عمر رنگ و قطعات چرمی و پلاستیکی کابین خودروهای صفرکیلومتر، کم‌کم می‌رود تا به یکی از اقدامات اساسی پس از خرید خودرو تبدیل شود.
موردی که پیش‌تر درخصوص انواع دزدگیر و نصب سیستم‌های صوتی توانمند یا مولتی‌مدیا شاهد آن بودیم و کم‌کم تا جایی پیش رفت که خودروسازان جهانی تصمیم گرفتند از همان ابتدا قطعاتی مانند دزدگیر، سیستم صوتی و رینگ‌های اسپرت را متناسب با هر مدل خودرو طراحی و روی آن نصب کنند. حالا باید انتظار داشته باشیم دیتیلینگ بدنه و کابین نیز به یکی از اقدامات پیش‌فرض خودروسازان تبدیل شود. در این مسیر خودروسازان داخلی می‌توانند اتحاد موثری با کارگاه‌های فعال در این زمینه به‌وجود بیاورند.
تیونرهای جهانی و ایران
فعالیت‌های تیونرهای بزرگ بین‌المللی عمدتا معطوف به خودروهای پریمیوم، لوکس، سوپراسپرت‌های اروپایی آمریکایی یا ژاپنی می‌شود. برخی خودروسازان نیز برای خودشان لاین اختصاصی تیونینگ دارند یا به‌تازگی راه‌اندازی کرده‌اند.
از جمله مشهورترین تیونرهای زیرمجموعه خودروسازان نامی بین‌المللی باید به این موارد اشاره کرد:
- AMG بازو تقویت خودروهای مرسدس بنز
- ام‌پاور شرکت تیونینگ اختصاصی خودروهای بی ام و
- F Sport زیرمجموعه لکسوس
- N Line تیونر اختصاصی محصولات هیوندای
بعضی تیونرهای خصوصی نیز عمده فعالیت خود را روی تقویت محصولات یک برند خاص متمرکز می‌کنند. از جمله این تیونرها باید از این موارد نام برد:
- آلپینا و بی ام و
- برابوس و مرسدس‌بنز
- منصوری و لامبورگینی
- گِمبالا و پورشه
تیونرهای مشهور به ایران نمی آیند
قیمت بالای خودرو در ایران و ذات لوکس این کالای سرمایه‌ای یکی از موانع بزرگ ورود تیونرهای جهانی به کشورمان محسوب می‌شود. درست است که گاهی خودروهای لوکس آلمانی مزین به کیت بدنه تیونرهای مشهور جهانی از جمله منصوری در کشورمان به چشم می‌خورند؛ اما واقعیت این است که این شرکت‌ها نمی‌توانند در عمل فعالیتی در ایران داشته باشند و قطعات ساخت آنها بعضا از کشورهای همسایه به ایران راه می‌یابند و روی تعداد انگشت‌شماری از خودروها نصب می‌شوند.
حتی اگر به فرض محال واردات بدون هیچ‌گونه پیش‌شرط آغاز شود، بازهم نمی‌توانیم امیدوار باشیم خودروهای لاین تیونینگ برندهای مشهور در بخشی مجزا از نمایندگی‌ها با قابلیت اخذ سفارش اختصاصی به ایران راه بیابند. شاید در بهترین حالت مدل‌هایی ساخت F Sport لکسوس یا N Line هیوندای توسط اشخاص وارد شوند.
بازار تیونینگ گوشه دنج است
تیونینگ خودرو یکی از صنایع نوظهوری است که می‌تواند از قضا بدون رقیب خارجی معتبر و با تکیه بر توان داخلی از حالت خرده‌فروشی و کارگاهی فعلی به یک تجارت پررونق در ایران تبدیل شود. بازار کم تنوع خودرو و علاقه روبه‌رشد جوانان ایرانی به شخصی‌سازی و تنوع بخشی به خودروهای در دسترس داخلی، فرصتی است که با سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی می‌تواند تیونینگ و دیتیلینگ را تا حد زیادی جا بیندازد. برای درک این موضوع پیشنهاد می‌کنیم به یکی از همایش‌ها و نمایشگاه‌های تیونینگ و آپشن در تهران و شهرستان‌ها سر بزنید.
تغییر فیس خودرو، تجارت پرسود
البته تیونینگ، مخصوصا نصب انواع بادی‌کیت‌ها یا حتی تبدیل ظاهر خودروهای قدیمی به انواع جدیدتر و به‌اصطلاح تغییر فیس خودروها منحصر به محصولات داخلی و نسبتا ارزان نیست. امروز بسیاری از مالکان مدل‌های قدیمی وارداتی متقاضی تغییر چهره و کابین خودرویشان با قطعات اصلی، های‌کپی یا استوک مدل روز هستند تا به‌این‌ترتیب بخشی از عطش خود را برای خرید خودرو روز در یک بازار بسته جبران کنند.
ریمپ، تیونینگ ارزان قیمت
اعمال تغییرات نرم‌افزاری در ECU که موجب افزایش توان خروجی و گشتاور موتور خودرو می‌شود و به ریمپ شهرت دارد نیز یکی از زیرمجموعه‌های تیونینگ در کشورمان محسوب می‌شود. بخشی که به علت حساسیت‌های تخصصی‌اش متاسفانه از فعالان غیرحرفه‌ای و کم‌تجربه بسیاری اشباع شده و نیاز به ساماندهی ویژه دارد.
البته این مشکل در حوزه دیتیلینگ و نصب روکش‌های بدنه نیز قابل مشاهده است و اگر هرچه زودتر نظارت ویژه‌ای بر این بخش انجام نشود قطعا به شهرت و رشد این حرفه‌های نوپا ضربات جبران‌ناپذیری وارد خواهد شد.
خطر در کمین تیونینگ و دیتیلینگ
صنعت تیونینگ و دیتیلینگ خودرو نهال کوچک اما خوش‌آتیه‌ای است که به‌شدت نیاز به سرمایه‌گذاری و حمایت دارد. اگر زیرساخت‌های لازم برای استانداردسازی و بالا بردن کیفیت خدمات در این حوزه انجام نشود، ممکن است خیلی زود از پا در بیاید. مشکلات مهم پیش روی این صنعت را به‌طور خلاصه می‌توان این‌گونه بیان کرد:
- عدم شناسایی خدمات تیونینگ و ارزش‌گذاری آنها در بازار دست‌دوم
- افت بالای قیمت خودرو تیونینگ‌شده با تغییر قطعات موتوری و فنی حتی در بهترین شرایط ممکن
- تشخیص رنگ‌شدگی بدنه توسط کارشناسان فنی خودرو در صورت اجرای غیرحرفه‌ای سرامیک روی رنگ بدنه
- عدم محاسبه هزینه سرامیک بدنه هنگام فروش خودرو
کلام پایانی
تجربه نشان داده واحدهای تیونینگ شرکت‌های خودروسازی داخلی نمی‌توانند هم‌گام با سلیقه و نیاز مشتریان پیش بروند. بنابراین اگر خدمات تیونینگ و دیتیلینگ در قالب شرکت‌ها و کارگاه‌های رسمی مورد تایید خودروسازان و واردکنندگان خودرو به کشور انجام شود، هم رضایت طرفداران این قبیل خودروها جلب می‌شود و هم می‌توان هزینه پرداخت شده برای این خدمات را نیز در زمان قیمت‌گذاری نسخه دست‌دوم خودرو مورد نظر قرار داد. موضوعی که به رشد تیونینگ و دیتیلینگ حرفه‌ای در کشورمان کمک زیادی خواهد کرد.
تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45
