تحولاتی که بازار خودرو در یکسال گذشته پشت سر گذاشته، بیشتر شبیه به تسکین موقت بود چرا که وقتی به خروجی آمارها نگاه می‌کنیم، خبری از تحول اساسی در این صنعت نیست و نشان از کاهش تولید دارد.
از همان ابتدا طرح‌های بسیاری برای پیش‌فروش خودرو آغاز شد که به نظر می‌رسید با هدف تاثیرگذاری در کل بازار انجام شده اما مشکل اینجا بود که انحصار صنعت خودرو کماکان پابرجا بوده و تغییری در آن انجام نشده است.
تاکنون بسیاری از کارشناسان نسبت به این مساله هشدار داده‌اند که تنها در زمانی می‌توان به اصلاح بازار خودرو امید داشت که این بازار از حالت انحصاری خارج شده و شکل رقابتی به خود بگیرد. در زمانی که واردات منتفی شده و بیشتر تولید داخل منحصر به دو خودروساز بزرگ است، نمی‌توان انتظار زیادی از این بازار داشت.
آمار تولید باز هم کم شد
در عین حال، تازه‌ترین آمارهای مربوط به تولید خودرو حاکی از کاهش رقم تولید در دو گروه خودروسازی ایران خودرو و سایپاست. آماری که به خوبی مناقشات امسال بازار خودرو را نشان می‌دهد. آنطور که آمار نشان می‌دهد، آمار تولید خودرو در شرکت ایران خودرو نزدیک به 1.5 درصد و در شرکت سایپا حدود 2.8 درصد کاهش داشته است. این آمار مربوط به بهمن ماه امسال است اما برخی آمارهای ماه‌های گذشته نیز تکرار شده بود.
بر این اساس، آمار تولید خودرو در دی ماه امسال حدود 4.7 درصد نسبت به قبل کاهش یافته بود. البته آمارهای قبل‌تر از دی ماه، نشان از افزایش تولید خودرو در بازه اول سال تا دی ماه داشت. این رشد در دی ماه افت کرد و به نظر می‌رسد که در بهمن ماه هم به روال کاهشی خود ادامه داده است. خودروسازان داخلی اینطور می‌گویند که به دلیل آزاد نشدن قیمت خودرو، با زیان بسیاری روبرو هستند و قیمت تمام شده خودرو برایشان بالاست.
متولیان بسیار و تاثیرگذاران اندک
با این حال، وقتی به دلایل این کاهش تولید نگاه می‌کنیم، بیشتر از هر چیزی مساله متعدد بودن متولی در صنعت خودرو به چشم می‌خورد. پیش از این یکی از کارشناسان عنوان کرده بود که بیشتر از 29 نهاد در بازار خودرو مداخله می‌کنند. از طرفی، شورای رقابت بنای اصلی کار خود را به جای هرچیزی، روی بازار خودرو گذاشته اما به جای تمرکز بر کاهش انحصار و ایجاد یک فضای رقابتی، بر آتش انحصاری بودن بازار خودرو دمیده است. همین چند ماه قبل بود که قیمت‌گذاری جنجالی برخی خودروها باعث اختلاف قیمت عجیب کارخانه و بازار شد و کار به جایی کشید که قیمت کارخانه از قیمت بازار بیشتر شد.
وقتی نگاهی به آمارهای تولید و ادامه روال انحصار بازار خودرو می‌اندازیم، این نکته بیشتر از قبل به چشم می‌خورد که صنعت خودرو بیشتر از هر چیز دیگری به خالی شدن از انحصار و ایجاد یک فضای رقابتی نیاز دارد. در شرایطی که دولت از یک طرف بر طبل آزادسازی قیمت خودرو می‌کوبد و مجلس از طرف دیگر، مساله ورود خودرو به بورس و عرضه آن را مطرح می‌کند، نیاز به یک بازار رقابتی به هر شکلی که مناسب این صنعت باشد ضروری به نظر می‌رسد. ممکن است سیاستگذاران برای ایجاد رقابت در این بازار، دست به آزادسازی قیمت یا واردات خودرو نزنند اما به طور قطع باید آستین‌هایشان را بالا بزنند تا یک برنامه جامع و تاثیرگذار در صنعت خودرو در پیش بگیرند. در غیر این صورت هر ماه شاهد کاهش دوباره تولید خودرو خواهیم بود.
نویسنده: سپیده اشرفی
