به طور قطع یکی از مصادیق توسعه کشورها شکوفایی صنایع مختلف آن‌ها از جمله صنایع خودروسازی است. عراق نیز از این قائده مستثنی نیست. البته نکته‌ای که در خصوص این کشور وجود دارد اشغال آن توسط ایالات متحده و از بین رفتن و تعطیلی کارخانجات و صنایع بزرگ و کوچک است.
چالش های صنعت خودروسازی عراق
صنایع خودروسازی در حال حاضر در عراق با چالش‌های زیادی مواجه هستند. اما بزرگترین چالش این کشور در حوزه خودروسازی، تامین سرمایه‌گذار است. مشکلات مالی موجود در این میان بسیاری از فعالان صنعت خودروسازی این کشور را ناامید کرده است. زیرساخت‌های لازم در این میان تامین نیستند و سرمایه‌گذاری اصولی و پایه‌ای می‌تواند این مشکلات را حل کند.
در حال حاضر بانک‌های عراقی نمی‌توانند سرمایه موردنیاز برای فعالان صنعت خودرو را تامین کنند و از طرف دیگر نیز فعالان این صنعت توان بازپرداخت وام‌های دریافتی از بانک‌ها را ندارند. به همین جهت دولت‌مردان عراقی ترجیح میدهند که سراغ سرمایه‌گذاران خارجی از جمله ایرانی‌ها بروند. هرچند که سرمایه‌گذاران خارجی چندان تمایلی به سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو ندارند و ترجیح میدهند که سراغ صنایع دیگری بروند.
یکی دیگر از چالش‌های خودروسازی عراق که بیشتر شرکت‌های فعال در این صنعت را در خطر ورشکستگی قرار داده، تصمیمات مرتبط با پرداخت مالیات است. خودروسازان و دیگر افراد فعال در حوزه خودرو در عراق ناچار هستند که برای واردات و فروش خودرو مبلغ قابل‌توجهی را تحت عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند که همین موضوع نیز زنگ خطری برای آن‌ها محسوب می‌شود.
چالش دیگر صنعت خودروسازی در عراق مرتبط با بازاریابی است. عراقی‌ها چندان تمایلی به خرید خودرو تولید این کشور ندارند و به همین جهت نیز کمپانی‌های خارجی شانس بیشتری برای موفقیت در این کشور دارند.
با این وجود عراق پس از اشغال آمریکا نیز برنامه‌ریزی زیادی برای گسترش و حرکت به سمت توسعه داشت. بازار عراق با توجه به جمعیت این کشور بسیار نیازمند تولید و عرضه خودروهای مختلف است. به همین جهت نیز خودرو یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران ارشد این کشور بود. بیشتر خانواده‌های عراقی در خانه‌های خود دو خودرو داشته و وسیله‌نقلیه در این کشور کالای بسیار محبوبی تلقی می‌شود.
بازار خودرو در عراق تشنه خودروهای متنوع و ایمن است. به همین جهت نیز دولت‌مردان عراقی ترجیح میدهند که به جای واردات خودرو به مشارکت در تولید و مونتاژ و انتقال تدریجی فناوری تولید خودرو در عراق بپردازند.
در سال‌های اخیر عراقی‌ها بیشتر متمایل به سرمایه‌گذاری برای تولید خودرویی مشترک میان ایران و عراق بودند و کمتر خواهان مونتاژ خودرو در این کشور هستند. با این وجود اعمال مجدد تحریم‌ها علیه کشورمان پرونده همکاری ایران و عراق در حوزه خودرو را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
به طور کلی اگر قرار باشد که خودروسازان کشورمان خطوط تولید قبلی خود در عراق را به روز رسانی کرده یا یک سرمایه‌گذاری جدید در عراق برای تولید خودرو داشته باشند، باید به تمامی ابعاد زنجیره تولید از جمله تامین قطعات، خدمات پس از فروش، قطعات یدکی، قیمت، کیفیت و بازاریابی قطعات توجه بیشتری کنند.
سایپا و ایران خودرو در عراق
خودروهای تولیدی ایران خودرو و سایپا در عراق بازار فروش قابل‌توجهی در اختیار داشته و وضعیت خدمات پس از فروش و بازار لوازم یدکی و قطعات خودروهای ایرانی نیز در این کشور نسبتا خوب تلقی می‌شود.
سایپا یک سایت تولیدی خودرو در عراق دارد که با نام سایپا اسکندریه شناخته می‌شود. این سایت تولیدی خودرو با وجود نا‌امنی‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که به خاطر جنگ‌های داخلی و خارجی در عراق جریان دارد از سال ۲۰۱۳ در این کشور تیبا و پراید تولید میکند و جالب است که بدانید یک کمپانی عراقی به نام نباء الزمزم نیز با سایپا در مدیریت این سایت تولیدی همکاری میکند. البته سایپا از سال ۲۰۰۵ در عراق فعالیت میکند و پراید یکی از محصولات پرطرفدار این شرکت در عراق محسوب می‌شود.
بخش قابل توجهی از ناوگان تاکسیرانی عراق را خودروهای تولیدی سایپا تشکیل می‌دهد و این خودروساز ایرانی محصولات خود را در ۱۳ نمایندگی در این کشور به فروش می‌رساند. سایپا همچنین ۹ مرکز تعمیرات و خدمات پس از فروش برای ارائه خدمات به مشتریان عراقی خود در عراق در اختیار دارد.
علاوه‌بر سایپا، ایران‌خودرو نیز در عراق سایت مونتاژ محصولات خود را دارد. این سایت تولیدی که زسکو نام دارد در شهرک صنعتی اسکندریه واقع شده و سالانه در حدود ۱۲۰ هزار دستگاه خودرو تولید میکند.
هر دو خودروساز بزرگ ایران سایت تولیدی خود را در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب بغداد احداث کرده و به همین جهت نیز این سایت‌های تولیدی در امنیت به فعالیت تولیدی خود ادامه میدهند.
گفته می‌شود سالانه بین ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار قطعات مختلف خودرو برای انواع وسایل‌نقلیه ایرانی از طریق اقلیم کردستان به عراق وارد می‌شود و ایران تنها در بخش قطعات و خدمات پس از فروش به بازار قابل‌توجهی در این کشور دسترسی دارد.
جالب است بدانید قطعات و لوازم یدکی بی‌کیفیت و تقلبی خودروهای ایرانی حتی پای خود را به عراق نیز باز کرده است و یکی از دغدغه‌های خودروسواران عراقی که از محصولات ایرانی استفاده می‌کنند یافتن لوازم یدکی اصل است.
نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که با قرارگیری نام ایران‌خودرو و سایپا در لیست تحریم‌های ایالات متحده گاها خطوط تولید سایت‌های مذکور از حرکت ایستاده و دیگر خروجی ندارد.
هرچند بنا بر ادعای مسئولین ایرانی فعالیت کارخانجات تولیدی کشورمان در عراق همچنان ادامه دارد و تحریم‌ها تاثیری روی خطوط تولیدی این کارخانجات نداشته است اما این ادعا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
نویسنده: زهرا ملکی
اگه امتیاز مونتاژ به یه شرکت عراقی داده بشه دیگه دغدغه تحریم و تامین قطعات وجود نداره ازطرفی باید جلوی خروج قطعات بی کیفیت گرفته بشه تا کیفیت ساخت خودروها زیر سوال نره