میانگین زمان انتظار برای خرید خودرو از ۶ ماه در دهه ۷۰ به دستکم ۵ سال در دهه ۹۰ رسیده است. طی سال‌های گذشته تاکنون عوامل مختلفی از جمله تورم، رکود، رشد اقتصادی، قدرت خرید ناشی از کاهش ارزش پول و وضعیت بازار موجب شده
برای خرید یک خودرو نیاز به چند سال پس‌انداز است؟ این سوالی است که هر فرد با توجه دخل و خرج خود پاسخی متفاوت برای آن دارد. مدت زمان ماشین‌دار شدن برای یک فرد ممکن است از ۶ ماه تا یک سال طول بکشد. برای برخی افراد هم ممکن در یک پروسه ۵ ساله اتفاق بیافتد. در این گزارش، تاریخ را ورق می‌زنیم و به سال‌های نه چندان دور سفر می‌کنیم که ببینیم در دهه‌های مختلف، خودروها با چه قیمتی و در چه بازه زمانی قابل خرید بود.
خودرو رویای دست یافتنی دهه ۷۰
بارها شنیده‌ایم که قدیمی‌ترها می‌گویند « سال ۷۰ با یک میلیون تومن ماشین خریدم» یا « یک سال پس‌اندازم را برای خرید ماشین کنار گذاشتم»؛ این فقط یک ادعا نیست. حتی با یک حساب سرانگشتی ساده و از لا به لای اعداد می‌شود فهمید دهه خرید خودرو اصلا یک رویای دست‌نیافتنی نبود؛ حتی رویا هم نبود! حوالی سال ۷۲ پراید که سلطان جاده‌ها لقب گرفت با هزینه‌ای کمتر از ۲ میلیون تومان قابل دسترسی بود.
مرکز آمار ایران در گزارش بررسی قدرت خرید خانوار در سال ۱۳۷۰ یک خانوار با پس انداز یک سال و ۶ ماه حقوق خود قدرت خرید یک اتومبیل صفر را داشت.
پر طرفدارترین خودروهای آن دهه پراید و پیکان بوده است. نکته جال آنکه پیکان هم که در آن زمان یکی از خودورهای پر طرفدار میان جوانان بود از ۲ میلیون و ۳۰ هزار تومان در سال ۷۰ به هفت میلیون و ۱۰۰ هزار تومان تا پایان سال ۷۹ رسید. نکته اینجاست؛ طی ۹ سال این خودرو فقط ۵ میلیون تومان گران شد!
از سوی دیگر با استناد به آمارهای بانک مرکزی طی سال‌های ۷۰ تا حوالی سال ۷۹ تورم کل کشور به طور میانگین ۲۰ درصد اعلام شد. در این ۱۰ سال حداقل دستمزد نیز رقمی در حدود ۲۰۰ هزار تومان بوده است. همچنین بررسی گزارش‌های مرکز آمار ایران که می‌گوید سهم هزینه‌های معمول خانوار از جمله خوراک و پوشاک در سبد هزینه کمتر از یک درصد بوده است.
دهه ۸۰ سربالایی بازار خودرو!
دهه ۸۰ زمان انتظار برای خرید خودرو بیشتر شد و دیگر مسیر چندان هموار نبود. در این دهه قیمت خودرو در کشور رشد بیش از ۲۰۰ درصدی را تجربه کرد. در همین زمان میانگین حداقل دستمزد ۶۰۰ هزار تومان شد. صاحب‌نظران می‌گویند در این دهه زمان انتظار برای خرید خودرو از سوی دهک‌های درآمدی متوسط رو به بالا دستکم ۳ سال بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد دلیل این اتفاق افت و خیر درآمدهای نفتی، شروع سیاست‌های انقباضی و اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی میزان پس‌انداز ایرانی‌ها در مقایسه با اواخر دهه ۷۰ دستکم ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد.
دهه ۹۰ آغاز سال های سخت!
نام دهه ۹۰ با تحریم گره خورده است. همه‌چیز از حوالی سال ۹۱ و با بحران ارزی آن سال شد که قدرت خرید ایرانی‌ها را به یک سوم کاهش داد. در همان زمان دو خودروساز بزرگ هم اعلام کردند که در نتیجه تحریم و ناتوانی در تامین مواد اولیه تولید، میزان تولیدشان ۵۰ درصد کاهش داشته است.
از سوی دیگر حداقل حقوق و مزایا در سال ۹۷ یک میلیون و ۲۶۱ هزار و ۲۶۹ تومان بوده است. با یک حساب و کتاب ساده می‌توان گفت اگر فرض کنیم که فردی که سرپرست خانواده هم نباشد و قصد خرید خودرو با استفاده از حقوق ماهانه‌اش را دارد حدود ۳۲ ماه طول می‌کشد تا بتواند پول خرید یک پراید را جمع‌آوری کند! این مورد را هم در نظر بگیرید که خط فقر برای یک خانواده چهار نفره ساکن تهران در تابستان ۹۷، دو میلیون و ۷۲۸ هزار تومان بوده است.
نویسنده: فرشته بهروزی‌نیک
