برخی خبرها حاکی از احتمال از سر گرفتن دوباره واردات خودرو و لغو ممنوعیت ها دارد. اما در این مدت دو سال قطع واردات خودرو چه بر سر این بازار آورد؟
درست از همان زمانی که عدد ۲ هزار میلیارد تومان درآمد عوارض گمرکی از محل واردات خودرو در بودجه ۱۴۰۰نهایی شد، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که دولت ناچار است دست کم در سال آخر فعالیت خود ممنوعیت واردات را لغو کند. هرچند که به نظر می‌رسد این لغو ممنوعیت به عمر دولت روحانی قد نداده اما به نظر می‌رسد که دولت آینده باید فکری به حال آن کند. به تازگی هم دبیر انجمن واردکنندگان خودرو عنوان کرده که ممنوعیت واردات خودرو باید لغو شود چرا که در غیر این صورت تا پایان امسال شاهد رشد بی حد و اندازه قیمت‌ها و افزایش ۵۰ درصدی آن خواهیم بود.
ماجرا از کجا شروع شد؟
ممنوعیت واردات از چه زمانی آغاز شد؟ درست از سال ۹۷بود که ورود خودروهای خارجی به داخل کشور ممنوع شد. برخی تصور می‌کردند این ممنوعیت می‌تواند مجالی برای خودروهای داخلی باشد تا جان دوباره‌ای بگیرند و فرصتی برای عرضه به مشتری پیدا کنند. اما این اتفاق نیافتاد. بخشی از چنین هدفی مستلزم تلاش خودروسازان بود تا کیفیت خدمات خود را بالا ببرند و از این مجال برای جلب توجه بیشتر مشتری استفاده کنند.
اما انگار خودروسازان داخلی انگیزه و پول کافی برای این کار را نداشتند. پول کافی یعنی همان ادامه زیان انباشته‌شان که در نهایت با رشد تولید، زیان‌هایشان هم قد کشید. انگیزه نیامدن خودروسازان خارجی هم انگار برایشان کافی نبود. همین مساله هم باعث شد تا ممنوعیت واردات به هدف خود یعنی ارتقای توان داخل منجر نشود.
رونق مونتاژکاری در خودروسازی
آنچه که به جای رونق تولید داخل در این مدت شاهد آن بودیم، مساله رونق مونتاژکاری در صنعت خودرو بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که ممنوعیت واردات خودرو باعث حرکت بخشی از خودروسازان داخلی به سمت مونتاژ شده و آنها را از هدف واقعی کیفی‌سازی دور کرده است. در عین حال، در تمام این مدت اقبال مشتریان به سمت خودروهای چینی بیشتر شد و عملا به جای اینکه ممنوعیت واردات منجر به رشد تولید و مصرف خودروهای داخلی شود، بازار آنها را بیشتر از قبل کساد کرد.
برخی معتقدند که این مساله به دلیل خارج کردن بازار خودرو از فضای رقابتی است. در شرایطی که خودروهای خارجی جایی در بازار ایران ندارند، خودروسازان در یک فضای کاملا انحصاری فعالیت می‌کردند و همین مساله باعث شد تا تلاشی هم برای جذب مشتری از خود نشان ندهند. مساله انحصار در بازار خودرو به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، به یک معضل بزرگ تبدیل شده که اگر فکری برای آن نشود، به مرور صنعت خودرو را به زمین می‌زند.
نتیجه گیری
آنطور که دادفر رئیس انجمن واردکنندگان خودرو گفته، مساله واردات باید هرچه زودتر تعیین تکلیف شود و اگر قرار باشد به همان روال سابق ادامه یابد، شاهد رشد بی‌سابقه قیمت‌ها در این بازار خواهیم بود. در حقیقت به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آزادسازی واردات راهی برای رها کردن بازار خودرو از یک مسیر اشتباه است تا بتوان دوباره چرخ‌های از ریل خارج شده رشد کیفی در بازار خودرو را به مسیر قبل بازگرداند.
نویسنده: سپیده اشرفی
