مقایسه خودرو برقی با بنزینی

سرعت گسترش و پیشرفت خودروهای برقی به حدی است که حتی این روزها دیگر بیشتر از ساخت ماشین های برقی جدید می‌شنویم تا خودروهای بنزینی و دیزلی و حتی هیبریدی‌ها نیز ظاهراً در آینده جایگاهی نخواهند داشت. اما سوی دیگر این بحث‌ها، مشکلاتی است که خودروهای برقی در آینده با آن روبرو خواهند شد. بحث‌هایی مثل تامین برق مورد نیاز برای شارژ آنها و چگونگی تولید این برق، طول عمر باتری‌ها و چگونگی بازیافت آنها و… از مهم‌ترین مباحثی است که این روزها درباره خودروهای برقی گفته می‌شود. مقایسه خودرو برقی با بنزینی مزایا و معایب هر کدام از این دو نوع ماشین را نشان می‌دهد تا مشخص شود کدام یک در حال حاضر گزینه مناسبی برای خرید خودرو است.

تفاوت ماشین برقی با خودرو بنزینی

در همه جای دنیا، هزینه‌های جاری و پنهانی یکی از فاکتورهای مهم و مدنظر خریداران خودرو است. اینکه یک خودرو چه قدر استهلاک دارد و هزینه‌های پنهان و پیدای استفاده و نگهداری از آن به چه میزان است، مصرف سوخت و مالیات خودرو در چه حدی است و…، همیشه به عنوان فاکتورهای مدنظر و ملاک پیش روی خریداران قرار داشته و دارد.

یکی از مهم‌ترین هزینه‌های خودرو، هزینه مصرف سوخت آن است. خودروهای برقی چون نیازی به سوخت فسیلی ندارند، به‌ظاهر و در نگاه اول، یک امتیاز بزرگ نصیب آنها می‌شود. این در حالی است که برای شارژ باتری‌های آنها باید برق مصرف کرد و همین قضیه، هزینه‌بر خواهد بود. البته از این نظر باز هم برگ برنده در دست خودروهای برقی است و هزینه شارژ باتری، کمتر از هزینه مصرف سوخت خواهد بود که این اختلاف نیز همیشه چشمگیر است.

ضمن اینکه دولت‌ها برای تشویق مردم به استفاده از خودروهای برقی، معافیت‌های مالیاتی روی این خودروها قرار می‌دهند تا قیمت خرید اولیه آنها و مالیات استفاده از آنها نیز تعدیل شود. برای مثال در آمریکا در کنار معافیت‌های عوارض جاده‌ای در برخی از ایالت‌ها، حتی یک سری از لاین‌های جاده‌ها به خودروهای برقی و هیبریدی اختصاص یافته است.

سوخت گیری و شارژ مجدد

در کشور ما که هنوز در ابتدای راه خودروهای برقی هستیم، جایگاه چندانی برای شارژ باتری آنها در جاده‌ها دیده نمی‌شود. کمتر از ۲۰ جایگاه شارژ خودروهای برقی در تهران تاسیس شده است و تعدادی نیز در چند کلانشهر کشور وجود دارد. ضمن اینکه می‌توان خودرو برقی را در منازل و به کمک شارژرهای خانگی نیز شارژ کرد که هم زمان زیادتری را طلب می‌کند و هم هزینه‌های برق خانگی را بالا می‌برد.

البته اکثر خودروهای برقی که امروزه عرضه می‌شوند، قابلیت شارژ سریع نیز دارند که می‌توان درصد بالایی از ظرفیت باتری آنها را که معمولاً تا هشتاد درصد می‌شود در زمانی کمتر از یک ساعت شارژ کرد.

اما برای مقایسه خودرو برقی با بنزینی باید به روی دیگر سکه نیز نگاهی کرد و آن هم مدت زمان لازم برای هر بار شارژ ماشین برقی و سوخت‌گیری خودرو بنزینی است. هم شارژ خودروهای برقی نسبت به بنزین زدن وقت بیشتری را می‌گیرد و هم پیمایش خودروهای برقی عرضه‌شده در ایران کمتر از نسخه‌های بنزینی است که باعث می‌شود نیاز به شارژ مجدد را بیشتر کند. این وضعیت خصوصا در یک مسافرت خانوادگی و معطلی برای شارژ مجدد باتری‌ها حتی در صورت وجود استراحتگاه‌های مناسب و با امکانات، باز هم چندان راحت نخواهد بود.

هزینه تعمیرات

تصادف برای هر خودرویی پیش می‌آید. اما تعمیر و مشکلات آن گاهی مواقع بسیار طاقت‌فرسا می‌شود. خودروهای بنزینی وارداتی خدمات و لوازم یدکی اندکی در بازار دارند و مطمئنا این وضعیت برای برقی‌ها بسیار شدیدتر خواهد بود. چرا که فروش این خودروها نیز به خاطر آماده نبودن زیرساخت‌های استفاده از خودروهای برقی، در چند سال ابتدایی بسیار کمتر خواهد بود و در نتیجه لوازم یدکی آنها نیز بسیار کمتر در نمایندگی‌ها و بازار پیدا خواهد شد. ازاین‌رو در بحث مقایسه خودرو بنزینی با برقی، هزینه‌های تعمیر خودروهای الکتریکی در تصادفات، بسیار بیشتر خواهد بود و حتی شاید به مرز غیرممکن‌بودن نیز برسد.

هزینه شارژ باتری و بنزین

در حال حاضر (سال ۱۴۰۳) برای شارژ باتری خودروهای برقی به‌ازای هر کیلووات ساعت، مبلغ ۵۴۷ تومان در نظر گرفته شده است. عمده خودروهای برقی عرضه‌شده تا این لحظه در کشورمان، ظرفیتی کمتر از ۷۰ کیلووات ساعت دارند که یک بار شارژگیری کامل آنها، کمتر از ۴۰ هزار تومان هزینه دارد. خودروهای برقی که فعلا در بازار رونمایی شده‌اند، برد و پیمایشی در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر دارند که قیمت شارژ آنها را نسبت به هزینه سوخت خودروهای بنزینی، کاملا صرف می‌کند.

برای مثال خودرو کی ام سی EJ7 که نسخه برقی خودرو کی ام سی J7 است، پک باتری به ظرفیت ۵۰ کیلووات ساعت دارد که هزینه شارژ کامل آن در حدود ۲۷ هزار و ۳۵۰ تومان می‌شود. این خودرو می‌تواند با یکبار شارژ کامل باتری، در حدود ۴۰۲ کیلومتر را طی کند که به معنی هزینه‌ای در حدود ۶۸ تومن برای هر کیلومتر است. همین خودرو در نسخه بنزینی، مصرفی در حدود ۶.۵ لیتر در هر صد کیلومتر دارد که حتما با بنزین موجود در ایران، بیشتر خواهد بود. این به معنی هزینه‌ای در حدود ۹۷ تومن برای طی هر کیلومتر به ازای بنزین یارانه‌ای (۱۵۰۰ تومان در هر لیتر) یا ۱۹۵ تومان به ازای طی هر کیلومتر با بنزین آزاد (۳۰۰۰ تومان در هر لیتر) است که می‌بینیم از نظر هزینه شارژ، برتری کاملی با خودروهای برقی است.

تامین برق

امروزه کل ایران با مشکل کمبود برق دست و پنجه نرم می‌کند. خصوصا که گفته می‌شود این وضعیت در سال آینده احتمالا وخامت بسیار بیشتری خواهد داشت و کسری برق به اعداد قابل تاملی خواهد رسید. حال باید دید کسری برق خصوصا در فصل گرم که مصرف به اوج خود می‌رسد و چند سالی است که گریبان صنایع و کارخانه‌ها را گرفته است، آیا روزی گریبان‌گیر جایگاه‌های شارژ باتری نیز می‌شود یا برای آنها استثنا قائل خواهند شد.

تعرفه گمرک

همان‌طور که گفته شد در تمام دنیا، دولت‌ها با دادن معافیت و کمک‌های مالی، خریداران را به سمت خرید خودروهای برقی تشویق می‌کنند. در کشور ما نیز در حالی که واردات خودروهای نو با مشکلات زیادی همراه است، اما دولت جهت واردات خودروهای برقی، تعرفه نیم درصدی برای نوسازی ناوگان تاکسیرانی و تعرفه گمرکی ۴ درصدی برای خودروهای سواری شخصی تعیین کرده است.

این تعرفه پایین می‌تواند امیدهای زیادی به واردات هرچه بیشتر خودروهای الکتریکی چینی و غیر چینی ایجاد کند که در حال حاضر نیز می‌بینیم که حتی واردات خودروهای برقی از برندهای اروپایی نیز آغاز شده است. تعرفه گمرکی برای واردات خودروهای هیبریدی برابر با ۱۵ درصد است.

البته باید در نظر داشت که به این حقوق گمرکی، مالیات و عوارض دیگری نیز مثل عوارض پسماند، مالیات بر ارزش‌افزوده، ۳ درصد ارزش گمرکی در هنگام شماره‌گذاری، هزینه استاندارد، عوارض هلال احمر و عوارض راهنمایی و رانندگی نیز اضافه می‌شود.

این در حالی است که تعرفه واردات خودروهای بنزینی که باز هم این عوارض و مالیات‌های ثابت را دارد، برای خودروهای با حجم موتور زیر یک لیتر برابر با ۲۰ درصد و برای خودروهای با حجم موتور ۱.۵ لیتر و بین ۱.۵ تا ۲ لیتر نیز به ترتیب برابر با ۷۰ و ۹۵ درصد از قیمت خودرو است که اختلاف قابل توجهی در مقایسه با خودروهای برقی دارد که نشان از عزم دولت برای واردات هرچه بیشتر خودروهای برقی و هیبریدی است. تعرفه واردات برای خودروهای با حجم موتور ۲ تا ۲.۵ لیتر برابر با ۱۳۵ درصد است.

توسعه زیرساخت

هزینه و نحوه انتقال برق از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر، ارزان‌ترین و ساده‌ترین نوع در بین تمام انتقال انرژی‌هاست. ضمن اینکه دکل و ستون‌های برق در اکثر جاده‌های کشورمان یا نزدیکی آنها دیده می‌شود.

اما باید دید که با توجه به برد و پیمایش نهایتا ۵۰۰ کیلومتری خودروهای برقی عرضه‌شده در ایران که برخی از آنها، به دلیل ظرفیت پایین‌تر باتری، توانایی پیمایش کمتری دارند، زیرساخت‌ها و توسعه جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی در تمام نقاط و تمام جاده‌های ایران با سرعت انجام می‌شود یا برخی از جاده‌ها برای خودروهای برقی غیر قابل تردد و عبور خواهند ماند.

ضمن اینکه جریان الکتریسیته نیز مثل بنزین و گازوئیل قابلیت انتقال از یک خودرو به خودرو مانده در راه یا انتقال از جایگاه درون ظرف و دبه و بطری را ندارد که همین قضیه، توسعه شدید و سریع جایگاه‌های شارژ باتری‌ها را در تمام نقاط کشور، لازم و ضروری می‌کند.

وابستگی به دما

پیشرانه‌های بنزینی ترموستات مکانیکی و برقی دارند و این وسیله، دمای کاری آنها را تا حد بسیار زیادی به وسیله سیستم خنک‌کاری کنترل می‌کند. اما باتری خودروهای برقی تا حد زیادی به دمای محیط واکنش نشان می‌دهند. به نحوی که در هوای سرد و زیر صفر تا حدود ۷ درجه، در حدود ۲۰ درصد از توان آنها کاسته می‌شود که این قضیه را در مورد خودروهای بنزینی در زمان استارت‌زدن در زمستان نیز می‌بینیم. ضمن اینکه هوای خیلی گرم نیز می‌تواند عمر باتری را کاهش دهد.

اما خودروهای برقی دارای سیستم تهویه و تنظیم دمای باتری هستند که از گرمای آنها برای گرم‌کردن فضای داخل کابین در زمستان نیز استفاده می‌شود. همچنین برای خنک‌کاری آنها در هوای گرم نیز سیستم‌های خنک‌کننده بر پایه آب و حتی خنک‌کننده‌های گازی نیز در نظر گرفته می‌شود.

تعمیرات و خدمات

خودروهای برقی در ایران در ابتدای مسیر هستند و حتی بسیاری از مردم، یک نمونه از آنها را از نزدیک ندیده و لمس نکرده‌اند. به همین دلیل شرایط خاصی در بازار دارند و نگاه‌های منفی به آنها کم نیست. بحث خدمات‌دهی و تعمیرات این خودروها نیز یکی از مشکلات و چالش‌های دیگر آنها در بحث مقایسه ماشین برقی با بنزینی است. چرا که حتی بسیاری از خودروهای وارداتی فعلی از نوع بنزینی نیز خدمات خوب و کاملی در کشور ندارند، این در حالی ا‌ست که خودروهای برقی، وضعیت بدتری خواهند داشت.

هنوز هیچ تعمیرگاه متفرقه‌ای با این خودروها آشنایی ندارد و در صورت بروز عیب و ایراد در آنها باید فقط به تعمیرگاه‌های مجاز آنها مراجعه کرد که تعداد آنها نیز بسیار اندک است. از این جهت، کفه ترازو کاملا به سمت خودروهای بنزینی سنگین‌تر است.

نگهداری و هزینه های آن

در بحث مقایسه خودرو برقی با بنزینی از نظر نگهداری و هزینه‌های سرویس دوره‌ای، کفه ترازو کاملا به سمت خودروهای برقی سنگینی می‌کند و می‌توان گفت این خودروها در مقایسه با خودروهای بنزینی، تا حدودی بدون هزینه هستند.

خرابی خودروهای برقی به دلیل نداشتن بسیاری از قطعات لازم مانند ماشین‌های بنزینی، کمتر است. گیربکس ماشین‌های برقی دارای یک دنده برای جلو و یک دنده عقب است که مشکلات و داستان‌های گیربکس خودروهای بنزینی را ندارد. ضمن اینکه گیربکس ماشین‌های بنزینی نیاز به تعمیر و نگهداری دارد.

در خودروهای برقی ما با موتورهای الکتریکی سر و کار داریم که خرابی و حساسیت‌های بسیار کمتری نسبت به موتورهای بنزینی دارند. ضمن اینکه کلا چیزی به اسم تسمه تایم، سیستم سوخت رسانی، سیستم تنفس موتور، اگزوز و… در خودروهای برقی نیست که  تمام خرابی و هزینه‌های تعمیر و نگهداری این بخش‌ها نیز حذف می‌شود.

همچنین سیستم تهویه مطبوع خودروهای برقی تا حد زیادی متفاوت از خودروهای بنزینی است که همین قضیه هرچند که به خاطر تکنولوژی بالاتر این سیستم تهویه باعث افزایش قیمت خودروهای برقی می‌شود؛ اما در مقابل خرابی کمتری نیز در طولانی‌مدت دارد.

خطر تصادفات

یکی از ترس‌هایی که درباره خودروهای برقی وجود دارد، ترس از انفجار باتری آنهاست. هرچند که دمای باتری‌ها به خاطر وابستگی بالای آنها از نظر طول عمر و شرایط کاری به دما، توسط یک سیستم تهویه کنترل و تنظیم می‌شود. اما باز هم این ترس وجود دارد. از طرفی در خودروهای بنزینی نیز همیشه امکان نشتی بنزین، آتش‌سوزی و انفجار وجود دارد که این قضیه در تصادفات نیز بیشتر خواهد بود.

اما به‌طور کلی با آزمایش‌ها و مطالعاتی که توسط موسسه‌های BTS و NTSB آمریکا انجام شده است، خطر خودروهای برقی کمتر از خودروهای بنزینی است و این ایمن‌تر بودن در تصادفات نیز دیده می‌شود.

قیمت خودرو دست دوم

در حال حاضر خودرو کی ام سی J7 برقی به خاطر استفاده در ناوگان تاکسیرانی تهران، مشهورتر و شناخته‌شده‌ترین خودرو برقی در کشور است. اگر بخواهیم جی ۷ الکتریکی را ملاک قرار دهیم، گارانتی این خودرو برابر با ۵ سال یا طی ۱۵۰ هزار کیلومتر است و گارانتی باتری آن نیز برابر با ۵ سال یا ۲۰۰ هزار کیلومتر است؛ بنابراین بعد از اتمام سررسید این زمان باید منتظر افت قیمت شدید برای خودروهای برقی باشیم.

چرا که می‌توان گفت بیشترین قیمت ماشین های برقی از ناحیه باتری آنهاست که در صورت اتمام گارانتی باید از بازار آزاد تهیه کرد که حتی اگر قابل تهیه باشد، هزینه آن بسیار بالا خواهد بود. به نحوی که می‌توان گفت شاید در بعضی از مواقع، اسقاط یک خودرو برقی حتی به‌صرفه‌تر از تهیه باتری‌های نو برای آن است.

برای مثال چندین سال پیش که قرار بود اولین خودرو برقی از سوی یکی از شرکت‌های خودروسازی به کشورمان وارد شود، در حالی که قیمت کل خودرو در حدود ۱۶۰ میلیون تومان اعلام شده بود، قیمت باتری‌های آن در حدود ۱۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شد.

در نتیجه وقتی هزینه‌های اولیه و جاری به همراه افت قیمت یک خودرو برقی را با یک خودرو بنزینی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که وضعیت به نفع خودرو بنزینی است.

برای مثال طی یک تحقیق می‌بینیم که هزینه‌های نهایی شامل افت قیمت خودرو دست دوم به همراه هزینه‌های جاری در طی سه سال برای یک خودرو بنزینی از یک خودرو برقی کمتر شده است.

• مینی کوپر: ۴۱،۴۵۴ دلار
• مینی الکتریک: ۴۹،۳۱۲ دلار
• هیوندای کونا: ۳۹،۸۱۷ دلار
• هیوندای کونا الکتریک: ۵۵،۳۱۱ دلار

قیمت خودرو

به‌طور کلی خودروهای برقی در همه جای دنیا قیمت بیشتری از خودروهای بنزینی دارند که دلیل آن هم گران‌تر بودن تکنولوژی ساخت بعضی از قسمت‌ها مثل باتری و موتور برقی آنهاست. ضمن اینکه چون تیراژ تولید این خودروها نیز در حال حاضر کم است، قیمت تمام‌شده برای ماشین های برقی بالا خواهد بود. در کشور ما هم خودروهای برقی قیمت بالاتری از خودروهای بنزینی دارند. اما در تمام کشورهای دنیا با دادن معافیت‌های مالیاتی و حتی تخفیف از سوی دولت‌ها، قیمت این خودروها را کاهش می‌دهند تا خریداران را به خرید خودروهای برقی تشویق کنند.

آلودگی صوتی

یکی از ویژگی‌های خودروهای بنزینی، صدای تولیدی آنهاست. هرچند که بسیاری از افراد، خودروهای کم سروصداتر را ترجیح می‌دهند؛ اما بسیاری از علاقه‌مندان به دنیای خودرو نیز، صدای اگزوز را یک عامل هیجان‌انگیز برای رانندگی می‌دانند و به همین علت هم از خودروهای برقی متنفرند. خودروهای برقی فاقد صدای موتور هستند که چون همین قضیه خطراتی نیز دارد، معمولا از بلندگوهایی برای ایجاد صدای مصنوعی در آنها استفاده می‌شود تا احتمال تصادف با افراد پیاده، خصوصا افراد نابینا، کاهش پیدا کند.

اما در کل باید قبول کنیم که یکی از آزاردهنده‌ترین نوع آلودگی‌ها خصوصا در شهرهای بزرگ، آلودگی صوتی است که حضور خودروهای برقی و هیبریدی می‌تواند تا حد زیادی از این نوع آلایندگی بکاهد.

نتیجه گیری

بدون شک خودروهای برقی برای آینده کشور ما یک ضرورت و الزام است. وضعیت آلودگی شهرها که یکی از عوامل آنها، خودروهای سواری فرسوده است، با حضور هرچه بیشتر ماشین های برقی و هیبریدی می‌تواند کمتر شود.

اما در حال حاضر، وضعیت استفاده از خودروهای برقی برای افرادی که قصد استفاده از آنها را در جاده و برای مسافرت داشته باشند، ممکن نیست. هرچند که گزینه خوبی برای استفاده در داخل شهرهاست و مشکل شارژ آنها نیز با شارژرهای خانگی، حل می‌شود. در حالی که هزینه‌های جاری این خودروها بسیار کمتر از خودروهای بنزینی است؛ اما در صورت بروز عیب و مشکل در آنها، می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای مالک به همراه داشته باشد. ضمن اینکه افت قیمت این خودروها نیز با گذشت هر سال، مطمئنا بیشتر از خودروهای بنزینی خواهد بود. چرا که عمر باتری این خودروها کاملا به سن آنها بستگی دارد.

سوال های متداول

هزینه شارژ خودروهای برقی در ایران چقدر است؟

هزینه شارژ خودروهای برقی در کشور ۵۴۷ تومان برای هر کیلووات ساعت می‌شود.

در حال حاضر چه تعداد جایگاه شارژ خودروهای برقی در کشور وجود دارد؟

در تهران در حدود ۲۰ جایگاه شارژ خودروهای برقی تاسیس شده یا در حال تاسیس است و در بعضی از شهرهای بزرگ نیز، جایگاه‌های شارژ وجود دارد.

نویسنده: علیرضا داودی