دوربین دنده عقب، عملکرد و انواع آن

صنعت خودروسازی جهان در گذر زمان با قوانین، پیشنهادها، آپشن‌ها و ویژگی‌هایی همراه می‌شود که برخی از آن‌ها بر اساس نیاز مشتری یا دلخواه تولیدکننده است، اما بسیاری از آن‌ها بر اساس قوانین بین المللی، قوانین منطقه‌ای و استانداردهای فدرال تعیین شده و به صورت اجباری در صنعت خودرو اعمال می‌شوند.

قوانین اجباری صنعت خودرو که به عنوان Mandate یا اجبار و حکم بر خودروسازان اجبار می‌شوند، باید بدون سرپیچی بر خودروهای تولیدی یا وارداتی منطقه مورد نظر پیاده شده و عدم اجرای آن‌ها به سادگی به توقف تولید یا واردات منجر می‌شود. دوربین دنده عقب نیز یکی از این ویژگی‌های اجباری است.

اهمیت دوربین دنده عقب

رایج‌ترین و خطرناک‌ترین نقطه کور (Blind Spot/نقطه خارج از دید راننده) در هر خودرو، دقیقا پشت سر خودرو است. یکی از محتمل‌ترین نقاط کوری که به آسیب‌های مالی و مخصوصا جانی منجر می‌شود، حرکت در دنده عقب و عدم داشتن دید کافی به پشت سر خودرو و موانع آن است. تصادف‌های محقق‌شده به هنگام حرکت در دنده عقب به اندازه‌ای زیاد و خطرناک است که از منطقه پشت خودرو به عنوان منطقه مرگ یا Kill Zone یاد می‌شود.

بنابراین استفاده اجباری از دوربین دنده عقب به همراه یک نمایشگر، از سال ۲۰۱۸ در بازار آمریکای شمالی (کانادا و ایالات متحده آمریکا) به عنوان قانون اجباری (Mandatory Rule) اعمال شد. در نتیجه از این سال به بعد، فروش هر خودرو تنها با تجهیز به دوربین دنده عقب ممکن بوده است.

دوربین دنده عقب (Backup Camera) با نام‌های دیگری چون دوربین دید عقب (Reversing Camera) و دوربین دید رو به عقب (Rear-View Camera) و دوربین عقب (در اصطلاح عامیانه) نیز شناخته می‌شود.

تاریخچه دوربین دنده عقب

استفاده از دوربین دنده عقب با وجود اعمال قانون اجباری از سال ۲۰۱۸، به هیچ عنوان پدیده جدیدی به حساب نمی‌آید. این دوربین در بسیاری از خودروها، مخصوصا شاسی بلندها، وانت‌ها و خودروهای حمل و نقل عمومی، تجاری و معدنی با دید رو به عقب و نقطه کور بسیار بد، از سال‌ها پیش از اجباری شدن آن به صورت عمومی در صنعت خودروسازی به کار گرفته می‌شد. در نتیجه بسیاری از خودروها به یک نمایشگر کوچک (قرار گرفته بر روی آینه یا داشبرد) مجهز بودند.

حتی در بسیاری از خودروهای مسابقه‌ای به منظور کاهش وزن خودرو و حدف آینه‌های جانبی به منظور بهبود ارودینامیک، از دوربین دنده عقب استفاده می‌کردند. این سیستم در خودروهای مسابقه‌ای ۲۴ ساعته استقامت لومان (24H LeMans) نظیر سالین S7R و کوروت سری خانواده GT1-R به کار گرفته می‌شد.

اما اولین استفاده از دوربین دید عقب مربوط به خودرو مفهومی ساخت شرکت بیوئیک (بیوک/Buick) مدل سنچوریون (Centurion) سال ۱۹۵۹ میلادی بود. این سیستم از یک تلویزیون کوچک CRT و یک دوربین تصویربرداری تشکیل شده بود. پس از آن در سال ۱۹۷۲ شرکت ولوو در مدل آزمایش ایمنی VESC از نمونه پیشرفته‌تر این سیستم استفاده کرد، اما به نسخه تولید انبوه مدل ۲۴۰ راه نیافت. سپس در دهه ۱۹۹۰، خودروسازان ژاپنی نظیر تویوتا و نیسان، به دلیل باریک و محدود بودن خیابان‌های کشور در خودروهای ویژه بازار ژاپن از دوربین دنده عقب بهره گرفته و از سال ۲۰۰۰ به بعد به عنوان آپشن اضافه در محصولات صادراتی بازار امریکای شمالی آن را عرضه کردند. استفاده از دوربین عقب در خودروهای حمل و نقل عمومی از سال ۲۰۰۷ به قانون اجباری بدل شد، اما استفاده اجباری از آن در خودروهای تولید انبوه بنا به دلیل برخی حاشیه‌ها، تا سال ۲۰۱۸ به طول انجامید.

وجود این سیستم به معنای حضور اجباری یک نمایشگر در داخل کابین است. در نتیجه ایده استفاده از نمایشگرهای بزرگ‌تر و دیجیتالب کردن سیستم مولتی مدیا، به موازات استفاده از دوربین عقب در خودروها توسعه یافت. در نتیجه استفاده امروزی تمامی خودروسازان از سیستم مولتی مدیا با نمایشگر بزرگ لمسی تنها به منظور بهبود تجربه سرنشینان از سیستم صوتی و تصویری نیست. در حقیقت افزایش ابعاد و کیفیت نمایشگر سیستم مولتی مدیا در راستای بهبود دید و کیفیت تصویر دوربین دنده عقب نیز صورت گرفته است. در نتیجه خودروساز به صورت همزمان یک تیر و دو نشان می‌زند.

انواع دوربین دنده عقب

دوربین عقب همانند سایر تکنولوژی‌ها، دوره پیشرفت خود را سپری کرده است. در نتیجه از زمان آغاز استفاده از این سیستم در خودروهای مسابقه‌ای یا خودروهای تولید انبوه قدیمی‌تر تا به امروز، این سیستم روند چشم‌گیری را پشت سر گذاشته است.

دوربین ساده

این سیستم یک دوربین کاملا معمولی با یک نمایشگر کوچک ساده را شامل می‌شود که به هنگام روشن شدن، نمایی محدود از عقب خودرو را به راننده نشان می‌دهد.

دوربین خط‌دار

دوربین‌های انحصاری و مخصوص دید عقب، دارای یک گرید (Grid) یا خط‌کشی ساده (معمولا رنگی) هستند که در صورت تنظیم صحیح، می‌توانند به راننده نمای بسیار واضحی از فاصله عقب خودرو با جسم پشت سر آن ارائه کنند. وجود این خط‌های رنگی (سبز، زرد و قرمز) به هنگام تنظیم درست، فاصله خودرو تا سوژه پشت سر خودرو را نشان خواهد داد و موجب پارک دقیق‌تر و فاصله بهتر با اجسام خواهد شد. این خطوط با عنوان خطوط نشانگر فاصله یا Distance Guideline شناخته می‌شوند.

دوربین پویا

خودروهای جدید که به صورت استاندارد با دوربین عقب به بازار عرضه می‌شوند، معمولا دارای خط‌کشی پویا هستند. به این معنا که خطوط رنگی نشانگر فاصله در آنها، منطبق بر میزان چرخش چرخ‌ها بر اثر زاویه فرمان تغییر کرده و مسیر حرکت خودرو را پیش‌بینی می‌کنند. این نوع دوربین‌ها با صفت Active یا فعال/پویا همراه هستند تا تمایز خود را با نسخه معمولی بیان کنند.

دوربین ۳۶۰ درجه

پیشرفته‌ترین نمونه دوربین دنده عقب، در حقیقت نمونه مربوط به سیستم نظارت بر نقاط کور (Blind-Spot Monitoring System) و بخشی از سیستم‌های ایمنی اجباری خودروهای امروزی است. این سیستم به کمک مجموعه‌ای از دوربین‌های قرار گرفته بر عقب، جلو، کنار و حتی زیر خودرو، تصویر بسیار کامل و شبیه‌ساز سه‌بعدی از فضای اطراف خودرو را به راننده نشان می‌دهد. این سیستم با نام‌های مختلف چشم عقاب، AVM یا دوربین دید ۳۶۰ درجه نیز شناخته می‌شود.

انواع خاص دوربین عقب

برخی از دوربین‌های دید عقب با ویژگی‌های انحصاری، خاص و نادر به بازار عرضه می‌شوند که در تمامی خودروهای تولید انبوه یافت نمی‌شوند.

دوربین دید در شب

بیشتر دوربین‌های دنده عقب، روشنایی مورد نیاز خود در تاریکی را از نور چراغ‌های سفید دنده عقب دریافت‌ می‌کنند. در نتیجه دید آن‌ها در تاریکی بسیار محدود و در حد یک تا دو متر است. اما در نسخه دارای قابلیت دید در شب از دوربین دارای سنسور حساس به نور IR (نور فروسرخ یا اینفرا رِد) استفاده می‌شود. در نتیجه به هنگام تاریک شدن هوا، طول موج نوری IR ساطع‌شده از اجسام و محیط اطراف که برای چشم غیر مسلح انسان قابل رویت نیست، در دوربین حساس به IR دیده شده و موجب عمق تصویر بسیار بیشتر و نورانی‌تر برای راننده می‌شود. این سیستم معمولا در خودروهای لوکس نظیر کادیلاک، لکسوس، مرسدس بنز و برندهای تراز اول و خودروهای تولید محدود ارائه می‌شود.

دوربین زیربندی

این دوربین به عنوان یک ویژگی انحصاری یا بخشی از سیستم نظارت بر نقاط کور، معمولا در خودروهای شاسی بلند رده بالا از خانواده جیپ، لندروور، داج، رولزرویس، بنتلی و مرسدس بنز ارائه می‌شود. یک یا دو دوربین در زیر اتاق خودرو رو به محور جلو و عقب قرار می‌گیرد تا در عبور از بیراهه‌های سنگین و خطرناک، راننده بتواند با دقت بسیار بالا مسیر حرکت چرخ‌های خودرو را کنترل کند.

دوربین زوم متغیر

دوربین دنده عقب در برخی خودروهای پریمیوم و لوکس، نظیر خانواده کادیلاک، قابلیت نمایش تصویر در دو یا چند زوم (بزرگنمایی) متفاوت را دارد. این سبک نمایش موجب دید بازتر راننده از محیط پیرامون، کاهش محدوده نقطه کور و دقت بالاتر در کنترل خودرو خواهد شد.

دوربین زاویه متغیر

این نوع دوربین تنها در خودروهای سنگین تجاری، معدنی و حمل و نقل عمومی استفاده می‌شود. قابلیت این سیستم تغییر زاویه دوربین به صورت راه دور (همانند آینه‌های جانبی موتوردار تنظیم‌شونده) است. این قابلیت به راننده اجازه می‌دهد تا بر اساس شرایط رانندگی، زاویه دوربین را به آن سمتی که نیاز است، چرخانده و بر محل مورد نظر متمرکز شود.

عملکرد دوربین دید عقب

انواع دوربین دنده عقب بر حسب تجهیزات مورد استفاده در خودرو، نوع دوربین و شرایط رانندگی فعال می‌شود.

دنده عقب

رایج‌ترین شیوه روشن شدن دوربین دنده عقب، قرار دادن خودرو در وضعیت دنده عقب است. این کار جریان الکتریکی به سمت چراغ‌های دنده عقب، سنسورهای پارک و مجموعه دوربین را برقرار کرده و سیستم را فعال می کند.

فشردن کلید

در برخی خودروها، کلید انحصاری برای فعال‌سازی دوربین دنده عقب (یا سیستم ۳۶۰ درجه) حتی به هنگام حرکت رو به جلو قرار دارد. اما این ویژگی به صورت رایج و عمومی به کار گرفته نمی‌شود.

فعال شدن سنسور فراصوت

سنسورهای فراصوت (آلتراسونیک) پارک خودرو که در اطراف بدنه و مخصوصا بخش عقب خودرو نصب می‌شوند، در صورت فعال شدن معمولا به روشن شدن دوربین دنده عقب و سیستم نظارتی ۳۶۰ درجه منجر شده تا راننده به سرعت از محیط اطراف خودرو آگاه شود.

فعال شدن رادار نقطه کور

همان‌طور که بیان شد، سیستم نظارتی ۳۶۰ درجه تصویری، بخشی از سیستم گسترده‌تر نظارت بر نقاط کور است. به این ترتیب، زمانی که به هر دلیل سیستم رادار نقطه کور خودرو فعال شود، می‌تواند به روشن شدن دوربین آن سمت مورد نظر از خودرو نیز منجر شود.

خرید دوربین عقب در بازار افترمارکت

اگر خودرو شما به دوربین دنده عقب مجهز نیست یا نیاز به این ویژگی را در خودرو خود احساس می‌کنید، دو راه در پیش روی شما وجود دارد. یا با مراجعه به نمایندگی معتبر خودروساز از وضعیت موجودی سیستم دوربین دنده عقب برای خودرو خود آگاه شوید یا در صورت عدم ارائه این ویژگی از سوی نمایندگی، باید به بازار افترمارکت مراجعه کرده و یک نمونه مناسب را برای خودرو خود خریداری کنید. پک دوربین دنده عقب در بازار بر حسب برند، کیفیت و قابلیت‌ها می‌تواند از یک میلیون تا بیش از ۱۵ میلیون تومان فی بخورد.

در خرید دوربین دنده عقب از بازار افترمارکت، با تنوع گزینه‌ای و اختلاف قیمتی فاحش مواجه خواهید شد. در نتیجه باید با برخی از ویژگی‌های دوربین‌های دنده عقب موجود در بازار آشنا باشید تا بر اساس بودجه، نمونه مورد نیاز خود را خریداری کنید.

کیفیت دوربین

دوربین دنده عقب دقیقا همانند دوربین تلفن همراه هوشمند یا دوربین عکاسی، دارای یک سنسور پیشرفته و پیجیده برای ثبت و نمایش تصویر است. هرچه کیفیت تصویربرداری این دوربین بالاتر باشد، تصویر نهایی بر روی نمایشگر (مخصوصا در تاریکی شب) بهتر خواهد بود. بهترین دوربین آن است که کیفیت تصویر آن ۷۲۰ پیکسل (720p یا HD) و بالاتر باشد. استفاده از دوربین‌های دارای کیفیت تصویر پایین‌تر از آن (نظیر ۴۸۰ پیکسل یا SD) منجر به افت شدید کیفیت تصویر و عدم دید در تاریکی شب خواهد شد. هرچه کیفیت تصویر دوربین بالاتر برود، بر قیمت نهایی مجموعه افزوده خواهد شد.

کیفیت نمایشگر

اگر دوربین با کیفیت HD برای سیستم خود انتخاب کردید، باید نمایشگری را انتخاب کنید که قابلیت پخش تصویر HD را داشته باشد. به این معنا که دوربین ۷۲۰ پیکسل HD، بهترین کیفیت تصویر را در نمایشگر ۷۲۰ پیکسل HD ارائه می‌دهد. توجه داشته باشید که اگرچه ابعاد نمایشگر نیز مهم است، اما کیفیت تصویر (تعداد پیکسل) الزاما ارتباط مستقیمی با ابعاد نمایشگر ندارد. به عبارت دیگر یک نمایشگر ۷ اینچی HD با یک نمایشگر ۱۲ اینچی HD، در کیفیت تصویر هیچ تفاوتی ندارد، فقط اندازه تصویر در نمایشگر ۱۲ اینچی بزرگ‌تر از ۷ اینچ است. طبیعتا کیفیت نمایشگر (تعداد پیکسل به‌کاررفته در آن) و ابعاد نهایی آن تاثیر قابل توجهی بر قیمت دوربین دنده عقب خواهد داشت. نمایشگر معمولا گران قیمت‌ترین بخش از سیستم دوربین دنده عقب است.

قابلیت های جانبی نمایشگر

بسیاری از نمایشگرهای مدرن سایز بزرگ و باکیفیت که برای خودروهای جدید بازار ارائه می‌شوند، معمولا دارای کاربردهای جانبی فراتر از نمایش یک تصویر ساده هستند. به این معنا که بسیاری از نمونه‌های گران‌قیمت دارای سیستم‌های ارتباطی بلوتوث (BT)، قابلیت اتصال به تلفن همراه با سیستم عامل اندروید و iOS (نرم افزار اختصاصی محصولات اپل)، قابلیت پخش فایل‌های صوتی و تصویری، سیستم کنترلی لمسی، سیستم مسیریابی، سیستم ضد سرقت دارای GPS، قابلیت نصب سیم‌کارت و اتصال به اینترنت، قابلیت نصب حافظه داخلی برای ذخیره فیلم و عکس یا تصویربرداری اتوماتیک، هماهنگی با سیستم صوتی خودرو یا نمونه‌های قدرتمندتر و… هستند. در نتیجه در مواجهه با این دست نمایشگرها، اطلاعات ارائه‌شده در بخش قابلیت‌های فنی آن را مطالعه کرده و در تناسب با نیاز خود گزینه مطلوب را انتخاب کنید.

سنسورهای فراصوت

برخی از دوربین‌های دنده عقب به صورت پک و به همراه نمایشگر و تعدادی سنسور فراصوت (التراسونیک) به فروش می‌رسند. در اختیار داشتن سنسور التراسونیک یک ویژگی مثبت به حساب می‌آید، اما در نظر داشته باشید که این سنسورها باید بر روی محل‌های مشخصی از بدنه و به درستی نصب شوند. در بسیاری از مواقع لازم است که بدنه یا سپر خودرو برای نصب این سنسورها سوراخ شود که شاید این کار برای هر خودرو و هر مالکی مقدور و مطلوب نباشد. همچنین رنگ‌بندی این سنسورها بسیار محدود و معمولا در دو رنگ مشکی و سفید است. در نتیجه با رنگ بدنه هر خودرویی جور در نیامده و ظاهر خودرو را برهم می‌زند.

انتخاب منطقی

سیستم‌های پیشرفته دوربین دنده عقب و نمایشگر آن معمولا بسیار گران‌قیمت است. با توجه به کلاس و قیمت خودرو، نوع نیاز و امکانات جانبی ارائه‌شده در سیستم، گزینه‌ای را انتخاب کنید که برای شما توجیه منطقی و کاربری بیشتری دارد. از انتخاب گزینه‌های بسیار گران‌قیمت و غیر معقول که ویژگی‌های جانبی آن به کار شما نمی‌آید یا با محل نصب بر داشبرد خودرو شما هم‌خوانی ندارد، خودداری کنید تا از پرداخت هزینه اضافه و دردسرهای جانبی فرایند نصب جلوگیری کرده باشید.

خرید از برند معتبر

تقریبا تمامی مجموعه دوربین‌های ارائه‌شده در بازار ساخت کشور چین هستند. در بهترین حالت شاید بتوانید نمونه‌هایی از ساخته‌های فیلیپین یا کره جنوبی را نیز بیابید. اما توصیه می‌شود که خرید را از جای مطمئن انجام دهید، از فروشنده تقاضای گارانتی (حداقل گارانتی موقت به شرط عملکرد صحیح به هنگام نصب) کنید و سیستم را به صورت مجموعه کامل خریداری کنید. خرید سیستم به صورت پک و مجموعه کامل این قابلیت را به شما می‌دهد تا در صورت بروز خطا در عملکرد، بتوانید از زیر بار بهانه‌های توخالی فروشنده شانه خالی کنید و ایراد را به گردن محصول بیندازید. خرید ترکیبی و متفرقه دوربین، نمایشگر و سنسورها ممکن است به بروز خطا در عملکرد و عدم هم‌خوانی قطعات منجر شود.

نصب اصولی

بیشتر فروشندگان تجهیزات جانبی خودرو نظیر سیستم دوربین دنده عقب و متعلقات آن، شخصا این سیستم را بر روی خودرو شما نصب می‌کنند. بهترین کار آن است که فرایند نصب را به کسی که از او خرید می‌کنید، بسپارید و تقاضای گارانتی کنید. بسیاری از سیستم‌های دوربین دید عقب اقتصادی و خوش‌قیمت، از نوع سیم‌دار هستند. در نتیجه نصب دوربین و برقراری ارتباط آن با نمایشگر نیازمند سیم‌کشی اصولی و نصب حرفه‌ای است. در صورت بروز هرگونه ایراد در سیستم، شیوه نصب، آسیب احتمالی به خودرو یا مجموعه الکترونیکی، می‌توانید فروشنده/نصاب را مقصر بدانید.

نویسنده: شهاب انیسی