تاثیرات بازار ارز بر بازار خودرو به حدی است که کوچکترین تغییری در بهای ارز سبب بالا رفتن چند درصدی قیمت خودروهای داخلی و چند برابری قیمت خودروهای وارداتی می‌شود. بهای خودرو دیگر به صورت غیر مستقیم از بهای ارز تاثیر نمی‌پذیرد و این تاثیر به صورت کاملا مستقیم و تصاعدی است. جالب توجه است که بهای خودرو با افزایش بهای دلار رشد می‌کند اما با کاهش آن در بهترین حالت تنها توقف می‌کند. اتفاقی که به طور قطع تنها مختص کشور ما و اقتصاد مقاومتی خاص آن است و نه تنها در بازار خودرو که در سایر بازارها نیز کم و بیش نمود پیدا می‌کند.
وضعیت بازار خودرو پس از انتخابات آمریکا
انتخابات آمریکا تاثیر بسیار زیادی بر قیمت خودروها و کاهش نرخ ارز داشت. انتخاب شدن جو باید و کنار رفتن ترامپ قیمت برخی خودروهای خارجی در ایران را تا ۲ میلیارد تومان کاهش داد وبه نظر می‌رسد این روزها آگهی‌های جدید فروش خودرو نشان دهنده فصلی جدید در این بازار است.
ریزش قیمت‌ها نسبت به دو هفته گذشته شیب تندتری گرفته است و در همین زمینه رییس اتحادیه فروشندگان خودرو از کاهش ۲۵ درصدی قیمت خودروهای داخلی، وارداتی و مونتاژی خبر داده است. از سویی به نظر می‌رسد این کاهش قیمت با کاهش نرخ ارز، پیش فروش خودروسازان و افرایش تولید سبب ادامه این روند شود اما نبود فضای رقابتی ممکن است روند قیمت خودرو را تغییر دهد. بعد از عذرخواهی وزیر صمت از مردم برای خودروهای گران قیمت و بی کیفیت، مجلس توپ واردات خودرو را به زمین دولت انداخت و باید دید آیا دولت در روزهای آتی تصمیمی مبنی بر آزادسازی واردات خودرو می‌گیرد تا با ایجاد فضای رقابتی و پاسخ به نیاز خریداران شاهد نزدیک شدن قیمت خودروها به قیمت واقعی باشیم.
بررسی روند افزایشی قیمت خودروهای داخلی
این روزها شرایط به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد مسئولین و سازمان‌های مربوطه به عمد بازار خودرو را رها کرده و عملا این بازار توسط دلالان اقتصادی اداره می‌شود. هرچند مسئولین پیوسته اعلام می‌کنند که قیمت خودروهای داخلی به هیچ عنوان صحیح نیست و بازار خودرو دارای حباب است و هشدار می‌دهند که مردم از ورود به بازار خودرو و خرید خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای خودداری کنند اما در عمل مشخص است که خودرو بیش از هر کالای دیگری سودهای بادآورده را راهی جیب دلالان می‌کند.
دلالان آزادی که به صورت حرفه‌ای و عمده در بازار خودرو فعالیت دارند ضمن حفظ ارزش پول خود سودهای هنگفت و بادآورده‌ایی را کسب می‌کنند به‌علاوه نبود نظارت نیز به آن‌ها کمک کرده که دغدغه‌ای در خصوص نهادهای نظارتی و انتظامی نداشته باشند. افرادی که اکثرا به دنبال خودروهای پیش فروش و فروش فوری خودروسازان هستند و در چند مورد اسنادی از همکاری‌های آن‌ها با فعالان بازار خودرو و مسئولین مربوطه نیز منتشر شده است.
اگر در نظر بگیریم که هیچ رانتی در شرایط فروش متعدد خودروسازان وجود ندارد و متقاضیانی که خواهان خرید خودرو هستند به صورت کاملا تصادفی و شانسی موفق به ثبت‌نام در این طرح‌های فروش می‌شوند، در این حالت افراد مذکور عملا به یک سود هنگفت و بادآورده دست پیدا می‌کنند. این در حالی است که خودروسازان هدف خود از ارائه شرایط فروش مختلف را رسیدن خودروهای صفر کیلومتر به دست خریدار خودرو عنوان می‌کنند. اتفاقی که در عمل رخ نمی‌دهد و کمتر خریدار واقعی موفق می‌شود در طرح‌های فروش خودروسازان ثبت‌نام کند.
به‌علاوه خودروسازان اعلام می‌کنند که تا یک مدت معلوم اجازه خرید و فروش خودروهایی تحویلی آن‌ها نیز وجود ندارد اما در کف بازار این خودروها به راحتی خرید و فروش می‌شود و جالب است بدانید که راهکارهای قانونی نیز برای خرید و فروش این خودرو وجود دارد!
در کنار این موارد لازم است که ذکر شود ابهامات زیادی نیز در خصوص نحوی پیاده‌سازی طرح‌های فروش، قرعه‌کشی و شناسایی متقاضیان خرید خودرو مطرح می‌شود. ابهاماتی که با وجود واکنش مسئولین همچنان افکار عمومی در خصوص آن‌ها دچار تردید و ابهام هستند.
به‌علاوه بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که طرح‌های فروش و پیش‌فروش متعددی که از جانب خودروسازان اعلام می‌شود در واقعیت هیچ تاثیر مثبتی که بر روی بازار خودرو نداشته، سبب افزایش حضور دلالان و پیچیده‌تر شدن شرایط بازار خودرو نیز شده است. بسیاری از برندگان طرح‌های پیش‌فروش خودروسازان اعلام کرده‌اند که پس از برنده شدن در قرعه‌کشی ها و یا حتی ثبت‌نام موفقیت‌آمیز در طرح‌های فروش دلالان با آن‌ها تماس گرفته و خواهان خرید خودروهایشان شده‌اند.
حتی شنیده شده تعدادی از نمایندگی‌های فروش و افرادی که دارای رانت خاص هستند در ازای دریافت مبلغی، برای شما در طرح‌های فروش ارائه شده توسط خودروسازان مختلف ثبت‌نام می‌کنند.
دلالان در حالی چنین پیشنهادهایی را مطرح می‌کنند که از یک طرف این اقدام عملا غیرقانونی است و عواقب قضایی دارد و از طرف دیگر خودروهای پیش‌فروش شده حداقل بر روی کاغذ بعد از سه ماه به دست متقاضیان خرید خودرو می‌رسد. چه بسا که این زمان در عمل به شش ماه نیز کشیده شده است. این احتمالات تنها برای طرح‌های فروش فوری ماشین توسط خودروسازان است و برای پیش‌فروش‌ها به مراتب شرایط بدتر است اما با این حال دلالان بازار خودرو همچنان خواستار خرید خودروهای ارائه شده در طرح‌های فروش فوری و پیش‌فروش هستند.
با این اوصاف کاملا مشخص است که بازار خودروهای صفر کیلومتر سودهای هنگفت و قابل‌توجهی را راهی جیب دلالان می‌کند و به همین دلیل است که سوداگران بازار خودرو حاضر هستند ریسک کرده و عملی غیرقانونی انجام دهند.
رشد معامله در بازار خودروهای کارکرده
به هر ترتیب قیمت خودرو در بازار آزاد در بالاترین و غیرمنطقی‌ترین حالت ممکن خود است و طبیعی است که کمتر خریدار واقعی‌ای توان و تمایل خرید خودرو از بازار خودروهای نو را داشته باشد.
در شرایطی که پراید صفر کیلومتر قیمتی نزدیک به ۱۴۰ میلیون تومان را از آن خود کرده است، طبیعی است که اکثر خریداران به سمت بازار خرید ماشین کارکرده بروند و تمایل بیشتری نسبت به خرید و فروش خودروهای کارکرده داشته باشند. همین موضوع سبب شده که طی دو سال اخیر بازار خودروهای کارکرده نسبت به بازار خودروهای صفر کیلومتر از رونق بیشتری برخوردار شود.
البته نباید این نکته را فراموش کرد که کاهش توان خرید مردم و شرایط فعلی اقتصادی و شیوع ویروس کرونا در بیش از ۸ ماه گذشته در کنار روند رو به افزایش بهای دلار سبب شده که بازار خرید و فروش خودرو کشور به کلی در خواب فرو رود. بازار خودرویی که تا پیش از اعمال مجدد تحریم‌ها در روزهای منتهی به عید نوروز و همچنین آغاز فصل تابستان بسیار پر رونق می‌شد و این روزها که دیگر نور علی نور شده و کاملا در رکود است.
در این اوضاع و احوال به طور قطع در ایجاد این رکود تاثیر بالایی داشته اما کاهش توان تولید خودرو در کشور نیز بی‌تاثیر نبوده است. در حالی که صنعت خودروسازی کشور نمی‌تواند به اندازه گذشته خودرو نو و صفر کیلومتر تولید کند طبیعی است که خودروهای کارکرده خواهان بیشتری داشته باشند. از طرف دیگر خرید خودروکارکرده کمتر از خودروهای صفر کیلومتر تحت تاثیر نرخ دلار قرار می‌گیرند و سیر صعودی قیمت خودروهای کارکرده شیب کمتری دارد.
چه خبر از بازار خودروهای وارداتی
وضعیت بازار خودروهای وارداتی به مراتب بدتر است زیرا با افزایش اندک بهای دلار قیمت خودروهای وارداتی به صورت تصاعدی بالا می‌رود و عملا تنها قشر خاصی توانایی خرید این خودروها را دارند.
تا پیش از اعمال مجدد تحریم‌ها بازار خودروهای وارداتی به نحوی بود که یک خانواده از طبقه متوسط می‌توانست نمونه‌های کارکرده وارداتی را خریداری کند اما در شرایط فعلی این خانواده نه تنها نمی‌تواند به سمت بازار خودروهای وارداتی برود که حتی در بازار خودروهای داخلی نیز تنها گزینه پیش‌رو خودروهای کارکرده است.
از یک طرف بهای رو به رشد دلار و از طرف دیگر ممنوعیت واردات خودروهای خارجی سبب شده که بازار خودروهای وارداتی تبدیل به گره سردرگمی شود. شما به عنوان یک مالک خودرو وارداتی اگر خودرو خود را نگه‌داشته و از فروش آن خودداری کنید علاوه‌بر آنکه یک سواری لذت‌بخش را با خودرویی با کیفیت تجربه خواهید کرد یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک و مطمئن را نیز انجام داده‌اید. سرمایه‌گذاری که هر روز با رشد مواجه است.
البته از حق نگذریم که شرایط برای قشر متمول نیز چندان راحت نیست. همین خودروهای وارداتی در صورت خرابی ممکن است چندین هفته تا حتی چندین ماه در تعمیرگاه بمانند چراکه قطعات مصرفی آن‌ها نه تنها چندبرابر گران شده که اصلا در بازار نیز موجود نیست.
وجود قطعات یدکی بی‌کیفیت و تقلبی از یک طرف و نبود بنزین با کیفیت نیز از طرف دیگر عملا خودروهای وارداتی را نیز با فرسایش مواجه کرده است.
خواب زمستانی ناظران بازار خودرو
با این اوصاف هیچ‌کس از شرایط فعلی بازار خودرو راضی نیست. خودروسازان حتی با وجود دریافت مجوز برای افزایش بها و اعلام پیوسته طرح‌های پیش فروش همچنان زیان‌ده هستند و به سختی می‌توانند از پس تعهدات خود برآیند.
از طرف دیگر خریداران خودرو فارغ از توان مالی که دارند نمی‌توانند خودرو مورد نظر خود را خریداری کنند و حتی اگر بتوانند نیز با بازار تا دهن پر از اجناس تقلبی لوازم یدکی مواجه خواهند شد.
مشخص نیست که چرا دولت و مجلس و سایر نهادهای مربوطه فکری برای سروسامان دادن به بازار خودرو نمی‌کنند. مسئولین تنها در پشت تریبون‌های خبرنگاران اعلام آمادگی برای مدیریت بازار خودرو می‌کنند و در عمل هیچ نشانه حیاتی از آن‌ها دیده نمی‌شود. اتفاقی که شائبه عمدی بودن این بی‌توجهی‌ها را مطرح می‌کند.
تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45
