فهرست مطالب
از ابتدایی‌ترین سیستم‌های نوین خودرویی که نصب آن نیز در کشورمان از سال ۱۳۸۸ شمسی اجباری شد، ترمز ضدقفل است که آن را به نام اختصاری اش یعنی ABS می‌شناسیم. ترمز ABS نقش بسیار زیادی در کاهش تصادفات داشته و تا امروز نیز، سیستم‌های مختلف دیگری بر اساس آن ساخته شده‌اند. روشن‌شدن چراغ این سیستم به معنی وجود اختلال و ایراد در آن است. این وضعیت می‌تواند به علل مختلفی رخ دهد که در اکثر این موارد، باعث از کار افتادن سیستم ترمز ضد قفل خودرو خواهد شد.
آشنایی با سیستم ترمز ضد قفل (ABS)
از ابتدایی‌ترین سیستم‌های ایمنی مدرن که روی خودروها نصب شد، سیستم ترمز ضد قفل یا همان ABS بود که نام خود را از عبارت Anti-lock Braking System گرفته است. این سیستم ابتدا در دهه ۲۰ میلادی برای هواپیماها طراحی شد تا بتوان با نهایت قدرت از سرعت آنها کاست، اما چرخ‌های آنها قفل نشود. در دهه ۶۰ میلادی، این سیستم برای خودروها نیز در نظر گرفته شد و فورد زودیاک، اولین خودرویی بود که به سیستم ترمز ضد قفل مجهز شد. اما افزایش قیمت این خودرو به خاطر گران بودن این تکنولوژی، باعث شد تا روند تجاری سازی و سفارش این سیستم به کندی پیش رود. در نهایت در دهه ۷۰ میلادی، مرسدس بنز با همکاری شرکت بوش آلمان، نسخه‌های کاراتر و البته ارزان‌تری از سیستم ABS را طراحی و تولید کردند تا روی محصولات مرسدس بنز نصب شود. به این ترتیب خریداران بنز اس کلاس w116، می‌توانستند این خودرو را با ترمز ضد قفل نیز سفارش دهند. کم کم روند نصب این سیستم به صورت غیر اجباری روی خودروهای تولیدی در دنیا ادامه پیدا کرد تا در سال ۲۰۰۴، وجود ترمز ABS در خودروهای تولیدی در اتحادیه اروپا اجباری شد.
مزایای ترمز ABS
اگر با خودرویی که ABS ندارد، ترمز شدید و ناگهانی بزنیم، خواهیم دید که چرخ‌ها قفل شده و خودرو حرکت خود را تا توقف کامل به صورت لیزخوردن روی مسیر ادامه می‌دهد. این پدیده یک عیب بزرگ دارد که عدم امکان فرمان‌گیری در زمان قفل‌شدن چرخ‌هاست. یعنی با قفل‌شدن چرخ‌ها، خودرو فاقد هدایت‌پذیری خواهد شد و امکان و اجازه مانور دادن را از راننده خواهد گرفت و در نتیجه امکان انحراف از مسیر حرکت و یا برخورد با خودرو و مانعی که در پیش رو هست، وجود دارد.
اما با وجود سیستم ترمز ضدقفل ABS، می‌توان در حالی که ترمز را تا انتها فشار داده‌ایم، به خاطر عدم قفل‌شدن چرخ‌ها، همچنان فرمان گرفت و مانور داد تا بتوان هم از برخورد با موانع جلوگیری کرد و هم اگر در مسیری لغزنده هستیم، مانع از انحراف خودرو شویم. ضمن اینکه در یک سیستم ترمز ضد قفل کارا و استاندارد، از طول خط ترمز نیز در این حالت کاسته خواهد شد.
امروزه ترمز ضد قفل با سیستم EBD نیز همراه است تا کارایی این سیستم را افزایش داده و معایب آن را بپوشاند. وجود سیستم ترمز EBD (مخفف Electronic brakeforce distribution)، باعث می‌شود تا بر اساس فشار وارده به هر چرخ و سرعت آن چرخ، نیروی ترمز روی چرخ اعمال شود. در نتیجه پایداری خودرو در زمان حضور در یک پیچ و یا داشتن بار روی یک محور و یا سبک بودن یک محور و مواردی از این دست، بیشتر خواهد شد.
دلایل روشن شدن چراغ ABS
روشن شدن چراغ ABS در مجموعه پشت آمپر خودرو می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در گاهی مواقع با روشن‌شدن این چراغ، همچنان سیستم ترمز ABS کار می‌کند و در برخی مواقع نیز، این سیستم از کار خواهد افتاد.
مشکل در سنسور ترمز ABS
ترمز ضدقفل یا همان ABS از سنسورهایی در سر چرخ‌ها یا روی دیفرانسیل خودرو استفاده می‌کند تا سرعت هر چرخ را در کسری از ثانیه محاسبه کرده و به واحد پردازش ارسال کند تا اگر چرخی تمایل به قفل‌شدن داشت، قبل از این اتفاق، از قفل‌شدن آن به خاطر ترمزگیری جلوگیری شود.
خرابی این سنسورها به هر دلیلی مثل جداشدن سوکت متصل به آنها که خصوصاً در زمان تعمیر چرخ‌های خودرو رخ می‌دهد و یا وجود آلودگی بسیار زیاد در جلوی آنها که کار خواندن سرعت چرخ‌ها را مختل می‌کند و یا جداشدن آنها از محل قرارگیری این سنسورها باعث می‌شود تا چراغ ABS روشن شود.
کاهش سطح روغن ترمز
یکی از عوامل روشن‌شدن چراغ ترمز ABS، کاهش سطح روغن ترمز از حد مجاز آن هست. با این اتفاق هم چراغ سطح روغن روشن خواهد شد و هم چراغ ABS. البته در برخی از خودروها، سنسور قرار گرفته در روی مخزن روغن ترمز، به سیستم ABS متصل است و سیگنال کاهش سطح روغن ترمز با روشن‌شدن چراغ ABS به راننده نشان داده می‌شود.
خرابی یونیت ترمز ضد قفل
اگر درب موتور خودرو را بالا بزنیم، می‌توان به راحتی یونیت ترمز ABS را مشاهده کرد. گاهی مواقع خرابی این قطعه باعث روشن‌شدن چراغ ABS می‌شود. این بخش را گاهی مواقع می‌توان تعمیر کرد؛ اما بسیاری از مکانیک‌ها و کارشناس‌ها به خاطر حساسیت بالای کار این قطعه، توصیه می‌کنند که آن را تعویض کنیم.
سوختن فیوز یا رله
ترمز ABS دارای یک سیستم الکترونیکی و برقی هست که برای همین خاطر، برای این بخش یک فیوز و معمولا برای راه‌اندازی آن، یک رله در نظر گرفته شده است. گاهی مواقع روشن‌شدن چراغ ترمز ABS ناشی از سوختن فیوز و یا خرابی در رله راه‌انداز این سیستم است. سوختن فیوز باعث قطع کلی برق این بخش می‌شود و سوختن و خرابی رله نیز مانع از کارکرد این سیستم خواهد شد.
آیا روشن شدن چراغ ABS خطرناک است؟
روشن شدن چراغ ABS به معنی وجود خطا و اشکال در این سیستم است. این وضعیت می‌تواند به علت‌های گوناگونی اتفاق بیفتد. البته باید در نظر داشت که در لحظه ابتدایی روشن‌شدن موتور خودرو، لامپ و چراغ سیستم‌های مختلفی از خودرو روشن می‌شوند که چراغ ترمز ABS نیز یکی از آنهاست. اما بعد از گذشت چند ثانیه، این چراغ‌ها خاموش خواهند شد که نشانه سلامت کاری و سیستمی آنهاست.
روشن ماندن چراغ ترمز ABS به معنی وجود اشکال در کارکرد این سیستم است. در برخی از موارد این روشن‌شدن به خاطر خرابی سنسورهای سر چرخ، ایراد در یونیت کنترل آن، سوختن فیوز و یا رله سیستم ABS و همچنین کاهش روغن ترمز است. در این مواقع، سیستم ترمز ABS شاید از کار بیفتد؛ اما همچنان ترمز معمولی خودرو کار خود را انجام خواهد داد. اما باید در نظر داشت که از جمله دلایل روشن‌شدن چراغ ترمز ABS، کاهش سطح روغن در مخزن روغن ترمز نیز هست. در خودروهایی که برای کاهش سطح روغن، چراغ هشدار جداگانه‌ای وجود دارد، خطر کاهش روغن ترمز و ضعف سیستم ترمز کاهش پیدا می‌کند. اما در برخی از خودروها که فاقد این چراغ هستند، روشن‌شدن چراغ ABS را باید جدی گرفت. چرا که اگر روشن‌شدن چراغ ABS مربوط به کاهش سطح روغن ترمز باشد، به معنی کاهش توان سیستم ترمز خودرو است. در این وضعیت باید حتماً خودرو را متوقف کرده و به دنبال علت این وضعیت و رفع آن باشیم.
اما توصیه می‌شود که با مطالعه دفترچه راهنمای خودرو، از معنی روشن‌شدن چراغ‌های هشدار خودرو از جمله چراغ هشدار ترمز ضد قفل آگاهی پیدا کنیم.
روش‌های رفع روشن شدن چراغ ABS
برای پیداکردن مشکلی که باعث روشن شدن چراغ ABS شده است، باید از متخصص و مکانیک ماهر به این مقوله استفاده کرد. برای شروع می‌توان از کافی بودن سطح روغن ترمز در مخزن آن شروع کرد. برای این منظور باید سطح روغن ترمز را بررسی کنیم و اگر مقدار روغن از حد استاندارد آن پایین‌تر رفته است، مخزن را از روغن ترمز مناسب پر کنیم. در صورتی که مشکل از این ناحیه نبود باید دیگر بخش‌های ترمز ضد قفل را که باعث روشن‌شدن چراغ آن شده است را بررسی کنیم.
در ابتدا به سلامت فیوز این قسمت می‌پردازیم و سپس رله مربوطه به آن را بررسی می‌کنیم. اگر ایراد از این دو قطعه نیز نبود، باید سنسورهای سر چرخ‌ها را چک کنیم. گاهی مواقع، جدا شدن سوکت اتصال سیم این سنسورها نیز باعث روشن‌شدن چراغ ترمز ABS می‌شود. همچنین خود سنسورها نیز ممکن است دچار خرابی شوند که می‌توان آنها را با روش‌هایی مل استفاده از مالتی متر، تست و آزمایش کرد. اما اگر ایراد از این بخش نیز نبود، باید متخصص وارد و آشنا به سیستم ترمز ABS، سلامت کاری ماژول سیستم ABS را بررسی کند.
اما با استفاده از دستگاه دیاگ نیز می‌توان سیستم ترمز ABS را بررسی کرد. با اتصال دستگاه دیاگ می‌توان تمام قطعات سیستم ABS را آزمایش و کنترل کرده و خرابی بخشی که باعث روشن‌شدن چراغ ABS شده است را یافت. با اتصال دستگاه دیاگ به سوکت مربوطه آن در خودرو، باید برند و سازنده سیستم ترمز ABS را انتخاب کرد. سپس می‌توان در کنار خواندن و پاک‌کردن خطاها، پارامترها را چک کرد و قسمت‌های مختلف سیستم ABS را مورد بررسی قرار داد.
نحوه پیشگیری از روشن شدن دوباره چراغ ABS
برای پیشگیری از روشن‌شدن دوباره چراغ ترمز ABS باید مراقب بود تا علت روشن‌شدن این چراغ را بدانیم و سعی کنیم تا از رسیدن به آن مرحله دوری شود.
- از جمله مواقعی که باعث آسیب‌دیدن بعضی از بخش‌های ترمز ABS و در نتیجه روشن‌شدن چراغ آن می‌شود، زمان باز و بست چرخ‌هاست. در این مواقع سوکت اتصال سنسورها و یا خود سنسورها دچار آسیب می‌شوند و در نتیجه چراغ ABS روشن خواهد شد. رعایت احتیاط در این مواقع باعث می‌شود تا از آسیب‌دیدن این بخش‌ها جلوگیری شود.
- همچنین همیشه سطح روغن ترمز را کنترل کنیم و در صورت کاهش آن، علت این کاهش را پیدا کرده و آن را برطرف کنیم.
- خرابی و سوختن رله و فیوز این سیستم نیز باعث روشن‌شدن چراغ ترمز ABS می‌شود. در صورت تعویض این دو قطعه از نمونه‌های باکیفیت و با توان استاندارد استفاده کنیم. رعایت این نکته در خصوص بخش‌های الکترونیکی در خودرو بسیار اهمیت دارد.
- از راه‌های دیگر برای جلوگیری از روشن‌شدن چراغ ABS، پیداکردن و پاک‌کردن خطاهای این سیستم به کمک دستگاه دیاگ است. با استفاده از دیاگ در عین اینکه می‌توان قسمت‌های مختلف را تست و بررسی کرد، می‌توان خطاهای این سیستم را نیز خواند و آنها را پاک کرد.
نتیجه‌گیری
می‌توان گفت بیشترین چراغی که بعد از چراغ چک موتور در مجموعه نمایشگر خودرو روشن می‌شود، چراغ ترمز ضدقفل یا همان ABS است. روشن‌شدن این چراغ نشانه‌ای از وجود خطا و ایراد در ترمز ضد قفل خودرو است که می‌تواند منجر به کارنکردن حالت ABS خودرو نیز شود. یعنی خودرو ترمزگیری می‌کند؛ اما در ترمزهای شدید مثل خودرویی که فاقد ترمز ضدقفل است، چرخ‌ها قفل می‌شوند. معمولاً روشن‌شدن چراغ ترمز ضدقفل با ایرادات کوچکی رخ می‌دهد؛ اما گاهی مواقع این خرابی از قسمت واحد کنترل الکترونیکی این سیستم رخ داده است که هزینه‌های تعمیر آن بیشتر خواهد شد. در مجموع توصیه می‌شود که روشن‌شدن چراغ ترمز ABS را ساده نگیریم و به سرعت به دنبال علت آن و رفع عیب آن باشیم.
نویسنده: علیرضا داودی
سوالات متداول
- آیا روشن‌شدن چراغ ترمز ABS خطرناک است؟
روشن‌شدن چراغ ترمز ضدقفل یا همان ABS نشانه‌ای از وجود یک ایراد در سیستم ترمز خودرو است. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که در تمام آنها، معمولاً ترمز ضدقفل نمی‌تواند کارکرد درست خود را داشته باشد. بنابراین، کارایی ترمز خودرو کاهش پیدا کرده و باید سریعاً به دنبال عیب و رفع آن باشیم.
- آیا مشکلات برقی نیز باعث روشن‌شدن چراغ ترمز ABS می‌شوند؟
ترمز ABS از مجموعه‌ای الکترونیکی و مکانیکی تشکیل شده است که گاهی مواقع، ایرادات برقی مثل سوختن فیوز و یا خرابی رله این سیستم می‌تواند منجر به روشن‌شدن چراغ ترمز ABS شود.
- از رایج‌ترین علل روشن‌شدن چراغ ترمز ABS چیست؟
کاهش سطح روغن و همچنین ایراد در سنسورهای سر چرخ‌ها از شایع‌ترین ایراداتی است که باعث روشن‌شدن چراغ ترمز ضد قفل ABS می‌شود.
- آیا با دستگاه دیاگ نیز می‌توان سیستم ترمز ABS را بررسی کرد؟
بله با دستگاه دیاگ نیز می‌توان قسمت‌های مختلف سیستم ترمز ABS را کنترل کرده و پارامترهای مختلف آن را بررسی کرد. همچنین می‌توانیم خطاهای این سیستم را مشاهده و آنها را پاک کنیم.
