فهرست مطالب
در پی انتشار نامه احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، خطاب به رئیس‌جمهور، مبنی بر تقاضای توقف تصمیمات دولت در خصوص کاهش سود بازرگانی و حقوق گمرکی واردات خودروهای سواری و درخواست اعمال تعرفه‌ای معادل ۱۰۰ درصد، بازار خودرو بار دیگر در مسیر انحصار و التهاب قرار گرفته است.
حمایت یا انحصار؟
دبیر انجمن خودروسازان در این نامه ضمن اشاره به مشکلات ساختاری صنعت خودرو در کشور، خواستار فرصتی سه‌ساله از دولت برای «شکوفایی» این صنعت شده است. اما نگاهی دقیق‌تر به محتوای این نامه نشان می‌دهد که هدف اصلی نه بهبود کیفیت خودروهای داخلی، بلکه محافظت از فضای شبه‌انحصاری فعلی در بازار خودرو است.
در شرایطی که کاهش تعرفه‌های وارداتی می‌تواند فضا را برای رقابت سالم‌تر و افزایش انتخاب مشتریان فراهم کند، خودروسازان داخلی به جای ارتقای کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده، به دنبال بازگشت به پناهگاه تعرفه‌های سنگین هستند. این سیاست نه تنها راه را بر بهبود بازار می‌بندد، بلکه انگیزه ارتقای واقعی صنعت خودرو را نیز از بین می‌برد.
سه سال فرصت برای چه؟
یکی از محورهای اصلی نامه دبیر انجمن خودروسازان، درخواست یک بازه سه‌ساله برای ایجاد تحول در صنعت خودرو است. این در حالی است که تجربه سال‌های گذشته نشان داده هر زمان که واردات خودرو محدود و تعرفه‌ها افزایش یافته، نه‌تنها تحول مثبتی در صنعت رخ نداده، بلکه مصرف‌کنندگان نیز قربانی قیمت‌های نجومی و کیفیت پایین محصولات داخلی شده‌اند.
تقاضای سه‌ساله برای ادامه انحصار، نه برنامه‌ای برای توسعه، بلکه فرصتی برای تداوم سیاست‌های ناکارآمد و فرار از رقابت است. آن هم در شرایطی که تحریم‌ها، مشکلات ارزی، مدیریت ناکارآمد و قیمت‌گذاری دستوری، صنعت خودرو را در وضعیت بحرانی نگه داشته‌اند.
زیان نهایی متوجه خودروسازان است
در نگاه نخست، ممکن است اینگونه به نظر برسد که بالا نگه داشتن تعرفه واردات به نفع خودروسازان داخلی است، اما در واقع، این سیاست تنها به تعمیق مشکلات موجود منجر خواهد شد. حذف رقابت باعث کاهش فشار برای نوآوری، به‌روزرسانی فناوری و بهبود کیفیت می‌شود. از سوی دیگر، نارضایتی عمومی از کیفیت پایین خودروهای داخلی و قیمت‌های بالا، فشارها بر خودروسازان را افزایش می‌دهد.
در بلندمدت، صنعت خودرو بدون رقابت واقعی، توان ایستادن روی پای خود را نخواهد داشت. تجربه کشورهایی مانند کره جنوبی و چین نشان داده که توسعه واقعی در سایه رقابت جهانی و نه در پشت دیوار تعرفه‌های بلند رخ داده است.
نتیجه‌گیری: راه توسعه، از مسیر رقابت می‌گذرد
در شرایطی که دولت سعی دارد با اصلاح ساختار تعرفه‌ای واردات خودرو، راه را برای حضور محصولات با کیفیت خارجی و سرمایه‌گذاری خارجی باز کند، تقاضای اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی واردات، عقب‌گردی آشکار از مسیر توسعه و اصلاحات است. اگرچه مشکلات صنعت خودرو واقعی است، اما راه‌حل آن محدودسازی رقابت نیست، بلکه اصلاح ساختار، کاهش هزینه‌های تولید، رفع قیمت‌گذاری دستوری و جذب دانش و فناوری روز جهان است.
ادامه انحصار تنها بازار را بیمارتر می‌کند و در نهایت این خود خودروسازان هستند که زیر بار فشارهای اجتماعی، ناکارآمدی فنی و عدم پذیرش در بازار داخلی و خارجی، بیشترین آسیب را خواهند دید.
نویسنده: میلاد قزللو
