فهرست مطالب
با گذشت سال‌ها از اجرای طرح‌های قرعه‌کشی برای فروش خودرو و انتقادهای گسترده به این روش، سرانجام ایران‌خودرو تصمیم گرفته است عرضه محصولات خود را از مسیر سنتی خارج و وارد بازار بورس کالا کند. این تصمیم از سوی مدیرعامل و اعضای هیأت‌مدیره ایران‌خودرو، به‌عنوان راهکاری برای خروج از بحران مالی و افزایش شفافیت قیمت‌گذاری اتخاذ شده است.
خداحافظی با قرعه‌کشی؛ شفافیت قیمت در بورس کالا
عادل پیرمحمدی، مدیرعامل ایران‌خودرو، در جریان بازدید مدیران ارشد بورس کالا از این شرکت، از تصمیم نهایی هیأت‌مدیره برای عرضه خودرو در بورس کالا خبر داد. وی تأکید کرد که شرایط سخت مالی، قیمت‌گذاری دستوری، و تعلل طولانی‌مدت سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان در تعیین قیمت‌ها، شرکت را به مرز نابودی رسانده است.
پیرمحمدی با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید از جمله دو برابر شدن قیمت نهاده‌ها، رشد ۴۰ درصدی دستمزد و جهش هزینه‌های گمرکی گفت: از آذرماه سال گذشته تاکنون، زیان انباشته شرکت بیش از ۳۳ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. وی تصریح کرد: «اگر این روند ادامه یابد، ایران‌خودرو به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی دیگر دوام نخواهد آورد.»
به گفته مدیرعامل ایران‌خودرو، برخلاف شفافیت کامل در معاملات زنجیره تأمین قطعات در بورس کالا، قیمت خودرو هنوز به‌صورت دستوری کنترل می‌شود که موجب نابسامانی و زیان شده است. ایران‌خودرو اکنون به‌دنبال سازوکاری شفاف برای کشف قیمت واقعی است.
نگاه کارشناسانه: راه نجات صنعت یا فشار بر مصرف‌کننده؟
جمشید ایمانی، نایب‌رئیس هیأت‌مدیره ایران‌خودرو، نیز در این نشست تأکید کرد که سیاست‌های نادرست در قیمت‌گذاری، توان نوسازی و سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو را از بین برده و زیان انباشته ایران‌خودرو را به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسانده است.
ایمانی خاطرنشان کرد که در عرضه‌های پیشین ایران‌خودرو در بورس کالا، قیمت بازار آزاد تا ۱۵ درصد کاهش یافت؛ این یعنی با حذف دلالی و شفافیت در معاملات، هم به تولیدکننده و هم به مصرف‌کننده سود می‌رسد. او افزود: «در بورس کالا، مالیات و حقوق دولت به‌طور کامل و شفاف پرداخت می‌شود، در حالی‌که در بازار غیررسمی این مسئله قابل پیگیری نیست.»
مدیرعامل بورس کالا نیز در پایان نشست اعلام کرد که جلسات هماهنگی برای آغاز عرضه خودرو در بورس برگزار شده و این روند به‌زودی عملیاتی خواهد شد.
آیا ورود خودرو به بورس بازار را متحول می‌کند؟
تصمیم ایران‌خودرو برای فروش از طریق بورس کالا، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند نقطه عطفی در اصلاح ساختار بازار خودرو در ایران باشد. در سال‌های اخیر، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری نه‌تنها موجب زیان تولیدکنندگان شده‌اند، بلکه به رشد بازار سیاه، رانت و فعالیت‌های سوداگرانه دامن زده‌اند.
ورود خودرو به بورس کالا، امکان کشف قیمت واقعی بر اساس عرضه و تقاضا را فراهم می‌کند؛ شفافیت معاملات افزایش می‌یابد، درآمد دولت از محل مالیات و حقوق گمرکی قابل رصد می‌شود و سرمایه‌گذاری در بخش تولید خودرو نیز تشویق خواهد شد. این اقدام در صورت تداوم و گسترش به دیگر خودروسازان، می‌تواند به حذف واسطه‌ها و متعادل‌سازی قیمت‌ها بین کارخانه و بازار منجر شود.
با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد. اگر عرضه در بورس کالا محدود و با تأخیر انجام شود، ممکن است به افزایش تقاضای دلالی و رشد قیمت‌ها در بازار آزاد منجر گردد. از طرفی، در صورت عدم همراهی نهادهای ناظر برای اصلاح هم‌زمان دستورالعمل‌های نظارتی و قیمت‌گذاری، تنش‌های جدیدی در زنجیره تولید و توزیع خودرو شکل خواهد گرفت.
در مجموع، تصمیم اخیر ایران‌خودرو می‌تواند گامی مؤثر به‌سوی بازاری رقابتی و منصفانه باشد، مشروط بر اینکه اجرای آن با نظارت دقیق، عرضه مستمر، و اطلاع‌رسانی شفاف همراه شود. در غیر این‌صورت، بورس کالا نیز ممکن است به سرنوشتی مشابه طرح‌های پیشین گرفتار شود و اعتماد عمومی را تضعیف کند.
نویسنده: میلاد قزللو
