فهرست مطالب
لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ در بخش واردات خودرو، پیام روشنی به بازار میدهد: دولت در پی افزایش درآمدهای گمرکی و مدیریت تقاضای واردات است، حتی اگر نتیجه کوتاهمدت آن فشار بیشتر بر قیمت خودروهای وارداتی باشد. هرچند بخشی از تعرفهها بدون تغییر مانده، اما جهش تعرفه در چند رده پرتقاضا و تغییر نرخ ارز مبنای محاسبات گمرکی، عملا مسیر «گرانتر شدن» وارداتیها را در سال آینده بازتر میکند.
ثبات تعرفه در خودروهای پاک
بر اساس پیشنهاد دولت، خودروهای تمامبرقی (EV) و EREV همچنان با تعرفه ۴ درصدی وارد خواهند شد و پلاگینهیبریدها (PHEV) نیز روی تعرفه ۱۵ درصدی ثابت میمانند. این ثبات را میتوان ادامه سیاست حمایتی از فناوریهای کممصرفتر دانست؛ سیاستی که دستکم در ظاهر با اهداف کاهش مصرف سوخت و آلودگی همسو است. اما در سمت دیگر، افزایش تعرفه برخی ردهها نشان میدهد سیاست واردات، یکدست و صرفا محیطزیستی نیست و ملاحظات درآمدی و کنترلی نیز پررنگ است.
شوک اصلی در تعرفه هیبریدهای معمولی
نقطه چرخش اصلی در تعرفهها، بخش هیبریدهای معمولی (HEV) است؛ جایی که تعرفه از ۱۵ درصد به ۴۰ درصد افزایش یافته و ۲۵ واحد درصد جهش میکند. این تغییر میتواند مزیت اقتصادی بسیاری از هیبریدها را نسبت به بنزینیها کاهش دهد و حتی تصمیم واردکنندگان را به سمت مدلهای دیگر سوق دهد. در عمل، بخشی از تقاضایی که بهدلیل مصرف سوخت کمتر سراغ HEV میرفت، ممکن است با افزایش قیمت از بازار عقبنشینی کند.
نکته جالب اینجاست که این تصمیم بعد از آن اتخاذ شده ایران خودرو و بهمن موتور تصمیم گرفتهاند تا خودرو هیبرید اینووی را در داخل ایران مونتاژ کنند.
افزایش تعرفه بنزینیهای پرتقاضا
در خودروهای بنزینی نیز روند کلی افزایشی است. تعرفه بنزینیهای تا ۱۵۰۰ سیسی از ۲۰ به ۴۰ درصد میرسد (افزایش ۲۰ واحد درصدی) و در بازه ۱۵۰۱ تا ۲۰۰۰ سیسی از ۴۰ به ۷۰ درصد جهش میکند (افزایش ۳۰ واحد درصدی). در مقابل، ردههای موتور بالاتر بدون تغییر باقی میمانند: ۲۰۰۱ تا ۲۵۰۰ سیسی همچنان ۱۳۰ درصد، ۲۵۰۱ تا ۳۰۰۰ سیسی ۱۴۵ درصد و بالای ۳۰۰۰ سیسی ۱۶۵ درصد. این الگو نشان میدهد فشار اصلی روی سگمنتهایی است که سهم بیشتری از تقاضای واردات مصرفی را دارند، نه خودروهای لوکس با موتور بزرگ که از قبل هم با تعرفههای سنگین مواجه بودهاند.
| نوع خودرو | تعرفه واردات ۱۴۰۴ | تعرفه واردات ۱۴۰۵ |
| برقی و بردافزا | ۴ درصد | ۴ درصد |
| پلاگین هیبرید | ۱۵ درصد | ۱۵ درصد |
| هیبرید | ۱۵ درصد | ۴۰ درصد |
| بنزینی تا ۱۵۰۰ سیسی | ۲۰ درصد | ۴۰ درصد |
| بنزینی ۱۵۰۱ تا ۲۰۰۰ سیسی | ۴۰ درصد | ۷۰ درصد |
| بنزینی ۲۰۰۱ تا ۲۵۰۰ سیسی | ۱۳۰ درصد | ۱۳۰ درصد |
| بنزینی ۲۵۰۱ تا ۳۰۰۰ سیسی | ۱۴۵ درصد | ۱۴۵ درصد |
| بنزینی بیش از ۳۰۰۰ سیسی | ۱۶۵ درصد | ۱۶۵ درصد |
جهش ارز مبنای محاسبه حقوق گمرکی
اما تغییر تعرفهها تنها دلیل گرانی احتمالی خودروهای وارداتی در سال آینده نیست. در لایحه بودجه ۱۴۰۵، نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق گمرکی از یورو ۸۹ هزار تومانی به یورو ۱۰۳ هزار تومانی افزایش یافته است. معنای ساده این تغییر آن است که حتی اگر تعرفه یک خودرو ثابت بماند، «پایه محاسبه» گرانتر میشود و هزینه نهایی واردات بالا میرود. بنابراین برای بسیاری از مدلها دو موج افزایش هزینه شکل میگیرد: موج اول از محل رشد تعرفه (بهویژه در هیبریدیها و بنزینیهای کمحجم و میانحجم) و موج دوم از محل تغییر ارز مبنا.
سرایت گرانی به مونتاژیها
افزایش ارز مبنا فقط به وارداتیها محدود نمیشود. چون بخش قابلتوجهی از قطعات و مواد اولیه در زنجیره تولید و مونتاژ نیز به نرخهای ارزی و هزینههای گمرکی وابسته است. بنابراین فشار هزینه میتواند به خودروهای مونتاژی و حتی بخشی از تولید داخل هم منتقل شود و موج عمومیتری از افزایش قیمت را رقم بزند؛ بهخصوص اگر همزمان محدودیتهای عرضه، هزینههای حملونقل و شرایط تخصیص ارز نیز تغییر کند.
هدف: کسب درآمد بیشتر دولت
هدف دولت از افزایش تعرفهها فقط و فقط یک چیز است: افزایش درآمد. دولت میخواهد بهجای حذف بخشهای ناکارآمد و کاهش هزینهها، اختلاف بین درآمد و هزینه را از افزایش قیمتها و مالیات جبران کند. در نهایت باید توجه داشت که لایحه بودجه هنوز مسیر بررسی و تصویب را پیش رو دارد و امکان اصلاح ارقام وجود دارد. اما اگر این پیشنهادها به همین شکل توسط مجلس تصویب و نهایی شوند، سال ۱۴۰۵ برای خریداران خودروهای وارداتی، سال گرانتری خواهد بود؛ سالی که در آن «تعرفه» و «ارز مبنا» همزمان روی پدال افزایش قیمت فشار میدهند.
نویسنده: میلاد قزللو
