فهرست مطالب
با آغاز دور هشتم اولویت‌بندی طرح‌های فروش ایران خودرو، بار دیگر موضوع اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودرو به یکی از محورهای اصلی تحلیل‌ها و توجه متقاضیان تبدیل شده است. بررسی قیمت‌ها در دو قالب «فروش فوری (۳۰ روز کاری) و فوق‌العاده (۹۰ روز کاری)» و همچنین «پیش‌فروش (تحویل ۴ ماه به بالا)» نشان می‌دهد که همچنان فاصله معناداری میان نرخ‌های رسمی و بازار آزاد وجود دارد؛ فاصله‌ای که همواره انگیزه خریداران برای حضور در طرح‌های فروش خودروسازان را افزایش می‌دهد.
فروش فوری و فوق‌العاده: اختلاف‌های بالای ۲۰۰ میلیون
در بخش فروش فوری و فوق‌العاده، بیشترین اختلاف قیمت مربوط به تارا اتوماتیک V4 است که با نرخ کارخانه‌ای ۱ میلیارد و ۱۰۳ میلیون تومان عرضه می‌شود، اما در بازار آزاد تا ۱ میلیارد و ۳۹۰ میلیون تومان معامله می‌شود؛ اختلافی نزدیک به ۲۸۷ میلیون تومان. پس از آن، دنا پلاس با ۲۵۰ میلیون تومان و تارا دستی V1P با ۲۳۳ میلیون اختلاف، در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. حتی خودروهایی مانند سورن دوگانه‌سوز و سورن تک‌سوز نیز به ترتیب ۱۶۳ و ۱۲۹ میلیون تومان فاصله قیمتی را تجربه می‌کنند. نکته جالب توجه، حضور پژو ۲۰۷ موتور TU3 با اختلافی معادل ۱۹۹ میلیون تومان است که با وجود سطح قیمتی پایین‌تر، همچنان بازدهی جذابی برای متقاضیان ایجاد می‌کند.
| خودرو | قیمت کارخانه (تومان) | قیمت بازار (تومان) | اختلاف (تومان) |
| پژو ۲۰۷ TU3 | ۷۲۱،۰۰۰،۰۰۰ | ۹۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۹۹،۰۰۰،۰۰۰ |
| تارا دستی V1P | ۸۸۷،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۱۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۳۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| تارا اتوماتیک V4 | ۱،۱۰۳،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۳۹۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۸۷،۰۰۰،۰۰۰ |
| دنا پلاس | ۹۳۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۱۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۵۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| دنا پلاس اتومات | ۱،۱۵۱،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۳۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۲۹،۰۰۰،۰۰۰ |
| سورن دوگانه‌سوز | ۸۲۲،۰۰۰،۰۰۰ | ۹۸۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۶۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| سورن پلاس XU7P | ۷۲۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۸۵۴،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۲۹،۰۰۰،۰۰۰ |
پیش‌فروش: انگیزه‌های دوچندان برای ثبت‌نام
در طرح پیش‌فروش نیز الگوی مشابهی مشاهده می‌شود. به‌طور مثال، پژو ۲۰۷ پانوراما با اختلاف ۲۸۵ میلیون تومان، رکورددار فاصله قیمتی در این دسته است. این موضوع نشان می‌دهد که جذابیت اقتصادی پیش‌خرید برای برخی محصولات حتی بیش از طرح‌های فروش فوری است. پژو ۲۰۷ هیدرولیک با ۲۴۳ میلیون و پژو ۲۰۷ اتومات سقف فلز با ۲۷۱ میلیون تومان اختلاف، دیگر نمونه‌هایی هستند که تقاضای بالایی را برمی‌انگیزند. در میان گزینه‌های اقتصادی‌تر، سورن پلاس XU7P با ۱۲۹ میلیون تومان رانا پلاس با ۱۳۶ میلیون تومان اختلاف کمترین فاصله را دارند، هرچند همچنان برای بسیاری از خانواده‌ها انگیزه کافی ایجاد می‌کنند.
| خودرو | قیمت کارخانه (تومان) | قیمت بازار (تومان) | اختلاف (تومان) |
| پژو ۲۰۷ هیدرولیک | ۷۷۲،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۰۱۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۴۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| پژو ۲۰۷ پانوراما | ۸۱۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۸۵،۰۰۰،۰۰۰ |
| پژو ۲۰۷ اتومات سقف فلز | ۹۵۹،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۲۳۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۷۱،۰۰۰،۰۰۰ |
| رانا پلاس | ۷۴۴،۰۰۰،۰۰۰ | ۸۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۳۶،۰۰۰،۰۰۰ |
| پژو ۲۰۷ TU3 | ۷۲۱،۰۰۰،۰۰۰ | ۹۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۹۹،۰۰۰،۰۰۰ |
| تارا دستی V1P | ۸۸۷،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۱۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۳۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| تارا اتوماتیک V4 | ۱،۱۰۳،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۳۹۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۸۷،۰۰۰،۰۰۰ |
| دنا پلاس | ۹۳۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۱۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۵۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| دنا پلاس اتومات | ۱،۱۵۱،۰۰۰،۰۰۰ | ۱،۳۸۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۲۲۹،۰۰۰،۰۰۰ |
| سورن دوگانه‌سوز | ۸۲۲،۰۰۰،۰۰۰ | ۹۸۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۶۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| سورن پلاس XU7P | ۷۲۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۸۵۴،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۲۹،۰۰۰،۰۰۰ |
پیامدهای اقتصادی اختلاف قیمت
وجود چنین شکاف قیمتی میان کارخانه و بازار آزاد، ریشه در سیاست‌های تنظیمی و شرایط عرضه و تقاضا دارد. از یک‌سو، محدودیت عرضه و سهمیه‌بندی ثبت‌نام باعث می‌شود محصولات کمتر از نیاز واقعی جامعه وارد بازار شوند. از سوی دیگر، قیمت‌گذاری دستوری، نرخ کارخانه را به‌طور مصنوعی پایین‌تر از سطح تعادلی نگه می‌دارد. همین مسئله به شکل‌گیری صف‌های طولانی برای ثبت‌نام و افزایش حضور واسطه‌ها منجر می‌شود.
تاثیر بر بازار و مصرف‌کننده
برای مصرف‌کنندگان واقعی، این اختلاف قیمتی فرصتی برای خرید ارزان‌تر از کارخانه به شمار می‌رود، هرچند محدودیت‌های اعمال‌شده مانند شرط سنی، داشتن گواهینامه و ممنوعیت ثبت‌نام هم‌زمان در چند طرح، بخشی از این تقاضا را مهار می‌کند. در مقابل، بازار آزاد همچنان محل مبادله سریع خودروهاست و بسیاری از خریداران پس از تحویل، خودرو را با سود قابل توجه در این بازار عرضه می‌کنند.
نتیجه گیری
مقایسه قیمت‌ها در دور هشتم اولویت‌بندی نشان می‌دهد که اختلاف میان نرخ کارخانه و بازار آزاد نه تنها کاهش نیافته، بلکه در برخی محصولات افزایش هم یافته است. این شکاف، از یک‌سو باعث تقویت جذابیت طرح‌های فروش ایران‌خودرو برای متقاضیان شده و از سوی دیگر، چالش‌های سیاست‌گذاری در صنعت خودرو را پررنگ‌تر می‌کند. به نظر می‌رسد تا زمانی که نظام عرضه و تقاضا به تعادل واقعی نرسد، این اختلاف قیمت همچنان به‌عنوان موتور محرک بازار خودرو در ایران باقی خواهد ماند.
نویسنده: میلاد قزللو
