فهرست مطالب
پس از سال‌ها ممنوعیت واردات خودروهای حجیم و لوکس، حالا سیاست‌گذاران اقتصادی مسیر بازگشت محدود این خودروها را با تعرفه‌های جدید هموار کرده‌اند. بر اساس اعلام رسمی، تعرفه واردات خودروهای با حجم موتور ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سی‌سی، ۱۸۰ درصد و برای خودروهای بیش از ۳۰۰۰ سی‌سی، ۱۹۰ درصد تعیین شده است. این نرخ‌های جدید حدود ۱۵ درصد بیشتر از دوره قبلی هستند، اما در عین حال، نشان‌دهنده باز شدن نسبی درهای بازار به روی محصولات لوکس و اسپرت است.
باز شدن درها پس از سال‌ها ممنوعیت
واردات خودروهای با حجم موتور بالا از سال ۱۳۹۳ به‌طور کامل ممنوع شده بود؛ ممنوعیتی که در ابتدا با هدف کنترل خروج ارز و حمایت از تولید داخلی شکل گرفت، اما در ادامه، منجر به حذف کامل برندهای لوکس از بازار و تمرکز بازار بر چند خودروی چینی و ایرانی شد.
اکنون، با وجود ادامه محدودیت‌های ارزی و دغدغه‌های حمایت از تولید داخلی، به‌نظر می‌رسد سیاست‌گذار به این نتیجه رسیده که ایجاد تنوع در بازار و پاسخ به نیاز طیف خاصی از مصرف‌کنندگان و همین‌طور کسب درآمد برای دولت می‌تواند با وضع تعرفه‌های بالا ممکن شود. درواقع، هدف از اعمال تعرفه‌های ۱۸۰ و ۱۹۰ درصدی، نه تسهیل واردات برای عموم مردم، بلکه مدیریت ورود محدود و پرهزینه خودروهای لوکس است.
افزایش ۱۵ درصدی تعرفه خودروهای لوکس؛ ابزار کنترل یا مانع جدید؟
نکته مهم اینجاست که تعرفه‌های جدید نسبت به آخرین مرحله‌ای که واردات این خودروها آزاد بود، حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است. این افزایش تعرفه می‌تواند دو پیامد عمده داشته باشد:
۱- کاهش جذابیت واردات برای واسطه‌ها و واردکنندگان خرد
۲- افزایش شدید قیمت نهایی خودرو در بازار ایران
به‌عنوان مثال، اگر یک خودروی اسپرت با ارزش گمرکی ۵۰ هزار دلار بخواهد وارد شود، با تعرفه نزدیک به ۱۹۰ درصد، عملا قیمت نهایی آن ممکن است به بیش از ۱۵ میلیارد تومان برسد. این یعنی بازار هدف چنین خودروهایی تنها قشر بسیار محدودی از مصرف‌کنندگان خواهد بود.
تنوع در بازار؛ امیدی برای رقابت بیشتر؟
با تمام این تفاسیر، ورود حتی محدود خودروهای لوکس می‌تواند یک اثر مثبت روانی و ساختاری در بازار خودرو ایران داشته باشد. در حال حاضر، تنوع برندها و محصولات در بازار به‌شدت کاهش یافته و بازار عملا در انحصار چند شرکت خاص قرار گرفته است. حضور خودروهای رده‌بالا، حتی به‌صورت محدود، می‌تواند سیگنالی برای تغییر فضای راکد و انحصاری فعلی باشد.
همچنین، ورود این خودروها ممکن است شرکت‌های داخلی و واردکنندگان بزرگ را نیز به بهبود خدمات پس از فروش و ارتقاء سطح کیفی رقابت تشویق کند. به‌ویژه در بخش خودروهای نیمه‌لوکس یا اقتصادی بالا، انگیزه برای ارائه محصولات بهتر می‌تواند رشد یابد.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
در عین حال، این تصمیم بدون حاشیه نخواهد بود. مخالفان واردات خودروهای لوکس معتقدند که این سیاست، پیام غلطی به جامعه در شرایط اقتصادی سخت مخابره می‌کند. واردات خودروهایی که قیمت نهایی آن‌ها ده‌ها میلیارد تومان است، ممکن است موجب شکل‌گیری نارضایتی در اقشار متوسط و پایین جامعه شود، به‌خصوص اگر با توجیهاتی چون «توسعه بازار» یا «افزایش تنوع» همراه باشد.
اما از منظر دیگر، برخی کارشناسان اقتصادی تاکید دارند که ورود مدیریت‌شده این خودروها، اثر قابل توجهی بر خروج ارز نخواهد داشت، زیرا مصرف‌کنندگان این خودروها اصولا در گذشته نیز اقدام به واردات می‌کردند. اکنون، با بازگشت مسیر رسمی، حداقل شفافیت، دریافت حقوق گمرکی و ثبت آماری برای دولت ممکن خواهد شد.
جمع‌بندی
باز شدن مسیر واردات خودروهای لوکس با تعرفه‌های سنگین را می‌توان نوعی سازش میان تقاضای بازار و دغدغه‌های اقتصادی دولت دانست. اگرچه عملا این خودروها برای عموم مردم دست‌نیافتنی خواهند بود، اما از جنبه روانی و ساختاری، بازگشت آن‌ها می‌تواند بازار را از انحصار خارج کرده و رقابتی‌تر کند.
نویسنده: میلاد قزللو
