فهرست مطالب
یکی از ایراداتی که در خودروهای قدیمی یا سیستم برق‌کشی فابریک دیده می‌شود، کم و زیاد شدن نور چراغ ماشین و نوسان نور است. این عیب خصوصا در زمانی که چندین وسیله برقی پرمصرف با هم روشن هستند، بیشتر دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ضعف دینام برای تامین برق مورد نیاز چندین دستگاه برقی، ضعف در سیم‌کشی ماشین، اشکال در برق اصلی خودرو و… که هرکدام از این موارد، راه‌حل خود را دارد. بی‌توجهی به این ایراد می‌تواند در زمان فروش خودرو روی قیمت روز ماشین تاثیر بگذارد.
علت کم و زیاد شدن نور چراغ ماشین در شرایط مختلف
کم‌نور و پرنور شدن‌های مداوم چراغ‌های خودرو که بیشتر خود را در چراغ‌های بزرگ جلو نشان می‌دهد، از جمله ایراداتی است که بیشتر در خودروهای قدیمی یا خودروهایی که دارای مصرف‌کننده‌های برقی زیادی هستند، خود را نشان می‌دهد. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که بیشتر آنها ناشی از فرسودگی سیم‌کشی ماشین در بعضی قسمت‌هاست. همچنین وقتی مصرف‌کننده‌های برق بیشتر از مقدار استاندارد دینام و باتری، جریان می‌کشند، شاهد این وضعیت خواهیم بود. مثلا در زمان زیاد کردن صدای سیستم صوتی پرقدرت با دینام و باتری فابریک، می‌توان این حالت را به‌وضوح دید. همچنین فرسودگی دینام از دیگر علل بروز این وضعیت است که این حالت خطرناک بوده و می‌تواند به لوازم برقی خودرو نیز آسیب وارد کند. به همین خاطر با دیدن نوسان نور چراغ‌های خودرو، باید سریعاً به دنبال عیب و رفع آن باشیم.
ایراد در دینام خودرو
دینام یک قطعه الکتریکی است و با کمک اجزای مختلف خود، وظیفه دارد تا یک جریان الکتریکی تنظیم‌شده و بدون نوسان را تولید کند. نوسان برق تولیدی توسط دینام اگر زیاد باشد، حتی می‌تواند منجر به سوختن بعضی از قطعات برقی خودرو نیز شود.
اما این نوسان تا حد کمی در برق تولیدی دینام وجود دارد که البته بسیار اندک است. اما وقتی قطعات داخلی دینام به دلایلی مثل فرسودگی، دچار عیب‌وایراد شوند، این نوسان بیش از اندازه خواهد شد و حتی می‌تواند از حد استاندارد ولتاژ تولیدی دینام نیز پایین‌تر بیاید. در نتیجه وقتی چندین دستگاه برقی مثل سیستم پخش خودرو یا بخاری، کولر و… هم‌زمان با چراغ‌های بزرگ جلو روشن باشند، شاهد نوسان در نور چراغها خواهیم بود. این قضیه را خصوصا در زمان زیر بار رفتن ناگهانی دینام مثل وقتی که صدای پخش ماشین را زیاد می‌کنیم یا کولر درگیر می‌شود، می‌توان به‌وضوح دید.
محکم نبودن چراغ در جای خود
گاهی مواقع همه چیز به درستی کار می‌کند؛ اما لامپ در جای خود محکم نیست و با کوچک‌ترین دست‌انداز، در جای خود بازی می‌کند و این وضعیت باعث تغییر در موقعیت لامپ می‌شود. در نتیجه فاصله کانونی لامپ مدام در حال تغییر است که باعث جابه‌جایی نور و پرتو چراغها خواهد شد و حالت سوسوزدن و کم و زیاد شدن نور چراغ خودرو را تداعی می‌کند. این اتفاق بیشتر در خودروهای قدیمی که در کاسه‌چراغ آنها، فنر پشت لامپ ضعیف شده است و یا از لنزهای غیر فابریک روی آنها استفاده شده، بیشتر دیده می‌شود.
وجود قطعات برقی متعدد و پرمصرف
بسیاری از افرادی که در خودرو خود اصطلاحا سیستم صوتی نصب کرده‌اند، تجربه نوسان و کم و زیاد شدن نور چراغ‌های بزرگ جلو را دارند. این مشکل را می‌توان با استفاده از قطعاتی که مخصوص سیستم‌های صوتی است، برطرف کرد. ضمن اینکه استفاده از دینام‌هایی با جریان تولیدی بالا نیز از دیگر راه‌حل‌های این کار است.
اما وقتی که همه چیز در وضعیت فابریک و استاندارد خودش هست، با اضافه‌شدن وسایل برقی پرمصرف مثل بخاری، کولر و یا سیستم صوتی قوی، جریان تولیدی دینام نمی‌تواند به اندازه کافی جوابگوی این دستگاه‌ها باشد و در نتیجه با هر بار زیر بار رفتن دینام، شاهد پرش نور و کم و زیاد شدن نور چراغ ماشین هستییم.
خرابی رگولاتور ولتاژ دینام
رگولاتور دینام را شاید با نام آفتامات دینام هم بشناسیم. وظیفه این قطعه، تنظیم ولتاژ تولیدی توسط دینام در یک بازه مشخص است که معمولا نباید زیر ۱۳.۸ ولت باشد. البته بیشتر از ۱۴.۵ ولت هم می‌تواند باعث آسیب دیدن قطعات برقی خودرو شود. خرابی آفتامات دینام باعث می‌شود تا جریان تولیدی توسط دینام در گاهی مواقع زیادتر از حد نرمال و در بعضی مواقع، کمتر از حد استاندارد آن شود. در نتیجه مصرف کننده‌ها از جمله چراغ‌های خودرو دچار نوسان در برق دریافتی شده و حالت کم‌نور و پرنور شدن پیدا می‌کنند. این وضعیت می‌تواند به راحتی باعث سوختن قطعات برقی داخل کابین، قطعات برقی موتور و چراغها شود.
محکم نبودن اتصالات چراغها
در خودروهای قدیمی، اتصالات چراغها و ادوات برقی ماشین به مرور دچار فرسودگی می‌شود. محل این اتصالات به مرور زنگ می‌زند، با گردوخاک و ناخالصی‌های دیگر همراه می‌شود که نتیجه آن، اتصال ضعیف برقی است و یا اتصالات مثل قبل محکم نیستند که نتیجه این اتفاقات، بالارفتن مقاومت در سیم‌کشی و یا ارسال ناهماهنگ جریان برق به مصرف‌کننده‌هاست. در نتیجه با هر بار تکان‌خوردن ماشین و عبور از هر دست‌اندازی، این اتصالات در جای خود تکان می‌خورند و نتیجه آن، نوسان نور در چراغها و یا ازکارافتادن لحظه‌ای برخی از ادوات برقی ماشین است.
ایراد در دسته‌کلید چراغها
گاهی مواقع با استفاده از لامپ‌هایی با توان بالاتر از حد استاندارد، سیم‌کشی و اتصالات مربوط به چراغها آسیب می‌بینند. برای اینکه بتوانیم لامپ‌هایی با توان بالاتر از حد استاندارد روی خودرو نصب کنیم، باید از قطعاتی مثل رله و آفتامات استفاده شود تا فشاری به سیم‌کشی فابریک خودرو وارد نیاید. در بسیاری از مواقع، بیشترین فشار به قطعات مربوط به دسته‌کلید چراغها وارد می‌شود. چرا که در این قسمت، اتصالات و سیم‌ها، ظرافت بیشتری دارند و حساس‌تر هستند. در نتیجه اتصالات در این بخش به مرور زمان دچار عیب‌وایراد می‌شود تا در جایی که معمولا چراغها دیگر روشن نشود. در میانه راه تا رسیدن به این نقطه که کلا دسته‌کلید چراغها از کار بیفتد، نوسان نور چراغها به خاطر تغییر در مقاومت اتصالات این قسمت را شاهد هستیم. همچنین مشکلات دیگری مثل قاطی‌شدن نور بالا و پایین، قطع‌شدن نور بالا یا نور پایین، سوختن محل اتصال و فیش‌های دسته‌کلید چراغها و… از دیگر مواردی هست که دیده می‌شود.
ایراد در اتصال بدنه و منفی خودرو
قوی‌بودن و سالم‌بودن اتصال بدنه خودرو اهمیت بسیار زیادی در کارکرد موتور، کارکرد قطعات و دستگاه‌های برقی، نور چراغها، مصرف سوخت و… دارد. اتصال بدنه خودرو از قطب منفی باتری گرفته می‌شود و معمولا بیش از یکی از این قطب‌ها به بدنه خودرو اتصال داده می‌شود که یکی به بدنه ماشین یا شاسی متصل می‌شود و یک اتصال دیگر نیز به بدنه موتور.
وقتی اتصال بدنه خودرو ضعیف می‌شود، جریان به درستی منتقل نشده و در نتیجه افت جریان اتفاق می‌افتد. به همین خاطر در کارکرد موتور خودرو و دیگر لوازم و بخش‌های برقی خودرو اختلال پیش می‌آید. یکی از این مصرف‌کنندگان که کارکردشان مختل می‌شود، چراغ‌های بزرگ جلو هستند. در این حالت شبیه به شل و سفت‌شدن اتصال چراغها، نور چراغها دچار نوسان می‌شود و حالت سوسوزدن پیدا می‌کنند.
لامپ بی‌کیفیت
امروزه محصولات بسیار متنوعی از سازندگان بی‌نام‌ونشان و با کیفیت‌های بسیار پایین در بازار لوازم‌یدکی خودرو در کشورمان پیدا می‌شود. بعضا دیده می‌شود که این چراغها که از تکنولوژی LED بهره می‌برند، در زمان استفاده و روشن بودن، دارای نوسان زیادی هستند و این نوسان برای مدت‌ها تا زمان سوختن آنها ادامه دارد. همچنین این لامپ‌های غیراستاندارد می‌توانند حتی باعث سوختن سیم‌کشی و مشکلات بزرگ‌تری برای خودرو نیز شوند.
معیوب‌بودن باتری
باتری خراب نیز می‌تواند باعث نوسان در روشنایی چراغ‌های خودرو شود. باتری معیوب و خراب در شارژ دینام ماشین اختلال ایجاد می‌کند و به عنوان یک مصرف‌کننده قوی عمل خواهد کرد. چرا که شارژ باتری نمی‌تواند به صورت منظم و دائمی باشد و مقدار آن، مدام تغییر می‌کند. در این وضعیت، نور چراغ‌های ماشین به صورت یکنواخت و پایدار نخواهد بود و اصطلاحا سوسو خواهد زد.
البته این وضعیت برای باتری زمانی پیش می‌آید که وضعیت باتری بسیار وخیم باشد و نتواند شارژ خود را نگاه دارد.
نبود آفتامات و رله چراغها
در اکثر خودروهای امروزی از رله یا اصطلاحا همان آفتامات برای لوازمی که مصرف برق بالایی دارند از جمله چراغ‌های جلو استفاده می‌شود. این کار به منظور جلوگیری از آسیب‌دیدن سیم‌کشی خودرو و همچنین هرچه قوی‌تر بودن نور لامپ‌های ماشین است و از نوسان جریان که باعث نوسان در نور چراغها می‌شود، جلوگیری خواهد کرد. اما گاهی مواقع آفتامات دچار عیب می‌شود یا اصلا آفتامات مناسبی برای لامپ‌های قوی‌تری که انداخته‌ایم روی خودرو نصب نیست. در زمانی که نور چراغ‌های جلو دارای نوسان هست، بهتر است تا به سلامت رله چراغها نیز نگاهی داشته باشیم و حتی اگر آفتامات، مناسب شرایط فعلی خودرو نیست، آن را با یک نمونه باکیفیت تعویض کنیم.
کثیفی قطب های باتری
کثیفی قطب‌های باتری باعث می‌شود تا هم دینام بیشتر از حد استانداردش کار کند و هم باتری نتواند به خوبی شارژ شود. هرچند وقت یک‌بار این اتصالات را بررسی کنیم و در صورت نیاز آنها را با آب جوش تمیز کرده و دوباره ببندیم. چرب کردن سر اتصالات با کمی گریس نیز می‌تواند در دیرتر سولفاته شدن این بخش تأثیر داشته باشد.
نکات مهم برای جلوگیری از کم و زیاد شدن نور چراغ ماشین
- توصیه می‌شود سالی دو بار، سلامت باتری ماشین خود را تست و بررسی کنیم. این کار خصوصا برای خودروهای قدیمی‌تر توصیه می‌شود.
- از لوازم برقی پرمصرف مثل سیستم صوتی بسیار قوی، بخاری اضافه، سیستم روشنایی غیراستاندارد و… استفاده نکنیم. این ادوات اگر به صورت غیراستاندارد باشند، حتی می‌توانند باعث آسیب‌دیدن سیم‌کشی خودرو نیز شوند.
- در صورتی که حس کردیم دینام ماشین دچار ضعف شده است، حتما در اولین فرصت برای تعمیر و حتی تعویض آن اقدام کنیم. برق تولیدی از دینام در کارکرد موتور نیز بسیار مؤثر است و نوسان برق تولیدی توسط دینام می‌تواند به برخی از قطعات موتور نیز آسیب وارد کند.
- اگر قرار است از لوازم برقی پرمصرف مثل سیستم صوتی قوی برای خودرو استفاده کنیم، حتما از دینام‌های قوی‌تر استفاده کنیم. برای این کار حتماً از یک فرد ماهر و باتجربه در این زمینه مشورت بگیریم.
- اتصالات اصلی باتری خودرو مثل اتصالات قطب‌ها و همچنین محل اتصال قطب‌های منفی بدنه به باتری و شاسی خودرو را تمیز نگاه داریم. اتصال ضعیف یک عامل اختلال در کارکرد دینام و شارژ باتری و همچنین کارکرد ادوات برقی ماشین خواهد بود.
- در صورتی که اتصال بدنه ماشین به هر دلیلی ضعیف است، با یک اتصال اضافه از منفی باتری، اتصال بدنه خودرو را تقویت کنیم.
- از لامپ‌های غیراستاندارد و با شدت نور غیرمتعارف جدا استفاده نکنیم. این لامپ‌ها در کنار فشار غیرمتعارف به سیستم برقی ماشین، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی نیز شود. ضمن اینکه عمر کاسه‌چراغ‌ها و لنزهای کاسه‌چراغ را نیز کاهش می‌دهد.
خطرات سوسو زدن نور چراغ خودرو
تمام شرکت‌های خودروساز و سازنده سیستم‌های روشنایی در دنیا، سعی دارند تا نور بهتر و بیشتری برای راننده در شب ایجاد کنند تا در عین اینکه فضای جلوی خودرو را بیشتر روشن کنند، کمترین مزاحمت نیز برای رانندگان مقابل ایجاد شود. اما وجود چراغ‌های غیراستاندارد و یا عدم تأمین نور کافی برای راننده، می‌تواند خطراتی در پیش داشته باشد. این خطرات را می‌توان هم برای راننده دانست و هم برای رانندگان مقابل و هم برای قطعات برقی خودرو.
خستگی و کاهش دید چشمان راننده
نوسان و کم و زیاد شدن نور چراغ ماشین، باعث خستگی چشمان راننده می‌شود. همچنین چون مقدار نور کافی برای همیشه وجود ندارد، از این زاویه نیز می‌تواند خطرساز باشد.
خطر آسیب‌دیدن قطعات برقی خودرو
وقتی نور چراغ کم‌وزیاد می‌شود، باید به دنبال عیب آن بود. این وضعیت می‌توان به صورت ساده از محکم نبودن یک اتصال باشد و یا مشکلات حادتری مثل خرابی دینام و یا سیم‌کشی؛ بنابراین این وضعیت خبر می‌دهد که یک مشکل برقی در خودرو وجود دارد. تمام مصرف‌کننده‌های برقی خودرو دارای فیوز هستند تا از بروز مشکلات حادتری مثل سوختن سیم‌کشی ماشین جلوگیری کنند. اما وقتی نوسان برق در خودرو به وجود می‌آید و یا سیم‌کشی در نقطه‌ای دچار اشکال شده است، باز هم باید سریعاً به دنبال رفع عیب باشیم تا از آسیب‌دیدن قطعات برقی جلوگیری کنیم.
ایجاد مزاحمت در دید دیگر رانندگان
نوسان نور چراغها باعث آزار چشمان رانندگان دیگر نیز می‌شود. از این رو امنیت رانندگان دیگر را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت خصوصاً در زمان رانندگی در پشت دیگر خودروها باعث آزار زیاد رانندگان جلویی شده و به راحتی می‌تواند باعث حواس‌پرتی آنها شود.
نتیجه گیری
کم و زیاد شدن نور چراغ‌های ماشین که اصطلاحا به آن سوسوزدن چراغها نیز گفته می‌شود، نشان از وجود مشکلات در سیم‌کشی خودرو و یا قطعاتی مثل دینام ماشین دارد. این وضعیت باعث می‌شود تا دید راننده نیز هیچ‌گاه در حالت عالی خودش نباشد و از طرفی چشمان راننده را نیز خسته می‌کند. ضمن اینکه همان طور که گفته شد، سوسوزدن چراغها ناشی از وجود یک ایراد در بخش سیم‌کشی خودرو است. همچنین وجود مصرف‌کننده‌های قوی برق در خودرو مثل سیستم صوتی قوی نیز باعث این وضعیت می‌تواند شود. در نتیجه باید با دیدن نوسان نور چراغ‌های جلو و ادامه‌دار بودن آن، به دنبال رفع عیب باشیم. گاهی مواقع، کیفیت پایین لامپ‌ها نیز منجر به این وضعیت می‌شود. همچنین اگر کم‌وزیاد شدن نور چراغها ناشی از وجود ایراد در دینام باشد، این اتفاق می‌تواند باعث آسیب‌دیدن بسیاری از قطعات برقی ماشین نیز شود که هزینه‌های زیادی در پی خواهد داشت.
نویسنده: علیرضا داودی
سوالات متداول
- از مهم‌ترین و شایع‌ترین علت‌های کم و زیاد شدن نور چراغ‌های ماشین چیست؟
از مهم‌ترین و شایع‌ترین عللی که باعث سوسوزدن چراغ‌های ماشین می‌شود می‌توان از خرابی دینام، محکم نبودن اتصالات بدنه و برق منفی ماشین، وجود مصرف‌کننده‌های قوی برق، کیفیت پایین لامپ‌های مورد استفاده، شل بودن لامپ در جای خود، ضعف در اتصالات و سیم‌کشی مربوط به لامپ و چراغ نام برد. - چرا باید سوسوزدن و کم‌وزیاد شدن نور چراغ‌های ماشین را جدی بگیریم؟
چون که این وضعیت می‌تواند به خاطر خرابی دینام و یا شل بودن اتصالات چراغها و یا وجود یک عیب در سیم‌کشی باشد که همه این موارد می‌تواند باعث آسیب‌دیدن قطعات برقی گران‌قیمت‌تر خودرو و بروز مشکلاتی برای دیگر بخش‌های ماشین شود. - آیا تقویت اتصال منفی باتری در همه خودروها لازم است؟
تمام خودروها به صورت استاندارد دارای اتصال منفی متناسب با توان و طراحی خودشان دارند. اما باز شدن و کثیف‌شدن این اتصالات، افزایش مقاومت سیم‌کشی به مرور زمان و مسائلی از این دست باعث می‌شود تا از اتصالات کمکی برای تقویت منفی ماشین نیز استفاده شود.
