فهرست مطالب
داغ کردن و جوش آوردن موتور خودرو یکی از مشکلات متداول است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند آسیب‌های جدی و اساسی به خودرو وارد کند. به ویژه این مورد می‌تواند در ترافیک و مسیرهای شلوغ بیشتر اتفاق بیفتد. درک علت‌های داغ کردن موتور برای هر راننده ضروری است تا از خرابی‌های ناگهانی و هزینه‌های سنگین تعمیر جلوگیری شود.
عواملی مانند نشتی مایع خنک‌کننده، خرابی ترموستات، از کار افتادن پمپ آب یا گرفتگی رادیاتور می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. با شناخت زودهنگام علائم و دلایل جوش آوردن ماشین در ترافیک یا سایر مواقع، میتوان از بروز مشکلات پرهزینه مثل سوختن واشر سرسیلندر ضعیف شدن رینگ پیستون و یاتاقان زدن موتور جلوگیری کرد.
چرا موتور خودرو بیش از حد داغ می‌شود؟
موتور خودرو از اجزای متعددی تشکیل شده که عملکرد هماهنگ آنها برای کارکرد صحیح ضروری است. اختلال در هر بخش می‌تواند کل سیستم را تحت‌تأثیر قرار دهد. برای نمونه، سیستم خنک‌کننده موتور شامل رادیاتور و فن‌های دمنده، وظیفه کنترل گرمای حاصل از انفجارات داخلی را بر عهده دارد. اگر این سیستم به‌درستی عمل نکند، داغ کردن موتور اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
البته دلایل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث داغ کردن موتور و جوش آوردن آن شوند. ضمن آنکه حرکت در ترافیک‌های سنگین باعث افزایش فشار روی موتور و احتمال داغ کردن آن خواهد شد. اما به طور کلی داغ کردن موتور در ترافیک با دیگر شرایط معمولا دارای دلایل مشترکی است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
دلایل جوش آوردن ماشین در ترافیک
مهم‌ترین علت‌های داغ کردن موتور ماشین در ترافیک یا سایر شرایط می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد.
کمبود مایع خنک‌کننده یا آب رادیاتور
مایع خنک‌کننده ترکیبی از اتیلن گلیکول (ضدیخ) و آب است که نقطه انجماد پایین‌تری نسبت به آب دارد و در شرایط سرد، کارایی بهتری نشان می‌دهد. وظیفه اصلی آن حفظ دمای مناسب موتور و جلوگیری از داغ کردن است. اگر به دلیل خرابی پمپ آب، گرفتگی یا نشتی مسیر یا هوا داشتن مجاری آب، مایع خنک‌کننده به رادیاتور نرسد، موتور داغ خواهد کرد.
خرابی ترموستات
ترموستات خودرو به عنوان یک شیر قطع و وصل اتوماتیک، جریان مایع خنک‌کننده را کنترل می‌کند و تنها زمانی اجازه حرکت آن را می‌دهد که دمای موتور افزایش یافته باشد. اگر ترموستات نتواند این وظیفه را انجام دهد و دریچه‌های آن باز نشوند، مایع خنک‌کننده به رادیاتور نخواهد رسید و موتور در ترافیک یا غیر از آن داغ می‌کند و به اصطلاح ماشین جوش می‌آورد.
خرابی فن رادیاتور
پس از جذب گرما از موتور، مایع خنک‌کننده وارد رادیاتور می‌شود. فن رادیاتور خودرو با انتقال حرارت به محیط، دمای آن را پایین می‌آورد. در صورت خرابی موتور الکتریکی فن، توان خنک‌کنندگی کاهش یافته و داغ کردن موتور رخ می‌دهد. خرابی رله سیم‌کشی سوکت‌ها و سایر ایرادات برقی که منجر به عملکرد نادرست فن رادیاتور شود نیز نتیجه مشابهی به دنبال می‌آورد.
کمبود روغن موتور
روغن موتور علاوه بر روانکاری، نقش مهمی در کاهش حرارت اضافی موتور دارد. پایین بودن سطح روغن می‌تواند موجب افزایش اصطکاک روی قطعات متحرک و افزایش فشار کاری موتور و در نتیجه بالا رفتن دمای آن شود.
خرابی منبع انبساط
تقریبا همه خودروهای امروزی دارای منبع انبساط مایع خنک‌کننده هستند که فشار سیستم خنک‌کننده را تنظیم می‌کند. در صورت خرابی این بخش و عدم تخلیه فشار، داغ کردن موتور اجتناب‌ناپذیر است و این اتفاق ممکن است در ترافیک بیشتر رخ بدهد.
محدود شدن جریان هوا
رادیاتور برای دفع حرارت به جریان هوای کافی نیاز دارد. انسداد جلوپنجره با برگ یا زباله، خم شدن پره‌ها یا خرابی کلاچ فن می‌تواند جریان هوا را مختل کرده و موجب بالا رفتن آمپر ماشین و جوش آوردن خودرو در ترافیک شود.
فشار بیش‌ازحد بر موتور
کشیدن بار سنگین، رانندگی طولانی در ترافیک سنگین، حمل بار اضافی یا حرکت در مسیرهای شیب‌دار حرارت زیادی ایجاد می‌کند. این فشار اضافی ممکن است توان سیستم خنک‌کننده را تحت‌الشعاع قرار دهد و موجب جوش آوردن موتور خودرو شود.
سوختن یا نشتی واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر وظیفه آب‌بندی محفظه احتراق و جلوگیری از ورود مایع خنک‌کننده به سیلندرها را دارد. خرابی یا نشتی آن موجب ورود مایع به داخل سیلندرها، هوا گرفتن مجاری آب موتور و کاهش سطح مایع خنک کننده می‌شود که در نتیجه داغ کردن موتور به ویژه در ترافیک را موجب خواهد شد.
خرابی پمپ آب
واتر پمپ خودرو مایع خنک‌کننده را در سیستم به گردش درمی‌آورد. در صورت خرابی یا فرسودگی پمپ، جریان کافی برقرار نمی‌شود و این موضوع یکی از علت‌های شایع داغ کردن موتور در ترافیک است.
گرفتگی پره‌های رادیاتور
رادیاتور دارای پره‌های متعدد برای دفع حرارت هستند. تجمع گردوغبار و زباله در این بخش‌ها جریان هوا را مسدود کرده و کارایی سیستم خنک‌کننده را کاهش می‌دهد.
نشانه های جوش آوردن ماشین در ترافیک
تشخیص زودهنگام نشانه‌های جوش آوردن ماشین و بالا رفتن آمپر خودرو می‌تواند مانع آسیب جدی به موتور شود. علاوه بر دانستن فرایندهای داخلی، توجه به علائم ظاهری نیز اهمیت دارد. این نشانه‌ها می‌توانند شما را در رفع سریع مشکل یاری کنند:
داغ شدن بیش‌ازحد کاپوت
گرم بودن کاپوت طبیعی است، اما اگر بیش از حد داغ شود، نشان‌دهنده تولید حرارت غیرعادی در موتور است.
افزایش دمای نمایشگر
اکثر خودروها مجهز به نمایشگر دمای موتور هستند. اگرچه این نمایشگر دمای مایع خنک‌کننده را نشان می‌دهد، اما در صورت نشتی و هوا گرفتن موتور، ممکن است اطلاعات دقیقی ارائه ندهد.
صدای غیرعادی
شنیدن صدای تق‌تق از موتور نشانه کاهش روانکاری است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که روغن موتور به دلیل حرارت زیاد خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد.
نشتی مایع خنک کننده
مشاهده نشتی مایع خنک کننده زیر خودرو می‌تواند دلیل اصلی داغ کردن موتور باشد. چرا که باعث کاهش سطح مایع رادیاتور و هوا گرفتن مجاری آب شده و در نتیجه احتمال داغ کردن موتور ماشین در ترافیک را بالا می‌برد.
اصولا زمانی که مایع خنک کننده نشتی داشته باشد، علاوه بر کاهش میزان مایع درون موتور ممکن است سیستم هوا بگیرد و این هوا به ویژه در سیستمهای بسته مثل تولیدات پژو ایران خودرو و تندر۹۰، محبوس شود. در نتیجه در آن ناحیه هیچ آبی خنک کردن موتور وجود نخواهد داشت و موتور داغ‌تر می‌شود.
بوی سوختگی
بالا رفتن آمپر ماشین ممکن است بوی سوختگی روغن یا ذوب شدن قطعات پلاستیکی و لاستیکی را به همراه داشته باشد. البته بوی سوختگی در مواقعی که موتور روغن سوزی دارد خیلی ربطی به ایراد در سیستم خنک کننده و داغ کردن موتور نخواهد داشت.
خروج بخار از کاپوت
بخار ناشی از جوشیدن مایع خنک‌کننده، نشانه قطعی داغ کردن موتور است. اگر موتور خودرو جوش بیاورد، معمولا بخار داغ از درب رادیاتور و یا بست شلنگهای آب موتور بیرون خواهد زد.
کاهش عملکرد موتور
موتور داغ نمی‌تواند کارایی معمول و توان مناسب خود را ارائه دهد. همراهی این موضوع با دیگر نشانه‌ها هشداری جدی است.
روشن شدن چراغ هشدار کمبود مایع خنک‌کننده
اگر سطح مایع به‌شدت پایین باشد، چراغ هشدار مربوطه روی صفحه‌نمایش روشن می‌شود که می‌تواند ناشی از نشتی یا مصرف داخلی مایع خنک‌کننده باشد. البته بعضی خودروها این چراغ را ندارند و در عوض باید به نشانگر دمای آب یا چراغ استاپ ماشین توجه کنند.
دود خروجی با بوی شیرین
خروج دود سفید یا متمایل به آبی با بوی شیرین نشانه ورود مایع خنک‌کننده به محفظه احتراق است که می‌تواند ناشی از سوختن واشر سرسیلندر باشد. رانندگی در این شرایط ممکن است به نابودی کامل موتور منجر شود.
راهکارهای کنترل و رفع جوش آوردن ماشین در ترافیک
باید بدانید در زمان داغ کردن موتور خودرو، بالا رفتن آمپر و جوش آوردن ماشین چه اقداماتی انجام دهید تا از آسیب‌های جدی جلوگیری شود. در ادامه مراحلی که می‌توانید در صورت بروز افزایش دمای موتور دنبال کنید ارائه شده است.
پارک کردن در سایه
اگر خودرو را زیر آفتاب پارک کنید، دما نه‌تنها در کابین بلکه در زیر کاپوت نیز افزایش می‌یابد. علاوه بر این، خنک شدن کابین پس از روشن کردن کولر زمان بیشتری خواهد برد و فشار بیشتری به موتور وارد می‌شود.
بنابراین بهتر است مکانی سایه‌دار برای پارک پیدا کنید، به‌ویژه زمانی که قصد دارید خودرو را برای مدت طولانی متوقف کنید. در غیر این صورت می‌توانید از چادر خودرو استفاده کنید تا جذب گرما کاهش یابد.
بستن کامل همه شیشه‌ها هنگام پارک باعث حبس شدن هوای داغ در کابین می‌شود. اگر کمی شیشه‌ها را باز بگذارید، هوای گرم می‌تواند زودتر خارج شود. اگر خودرو دارای سانروف است، می‌توانید آن را اندکی باز کنید تا تهویه طبیعی ایجاد شود و کابین خنک‌تر بماند. البته باید شرایط جوی را در نظر بگیرید؛ در غیر این صورت ممکن است پس از یک بارش ناگهانی تابستانی با کابینی خیس مواجه شوید.
استفاده هوشمندانه از کولر خودرو
باید از کولر خودرو به گونه‌ای استفاده کنید که فشار زیادی بر موتور وارد نشود. برای مثال، کولر را مستقیما در حالت گردش مجدد داخلی روشن نکنید. بهتر است در ده دقیقه اول از حالت هوای تازه استفاده کنید. در حالت گردش مجدد، همان هوای گرم درون کابین جابه‌جا می‌شود. پس از خنک شدن هوای داخل، می‌توانید کولر را روی حالت گردش مجدد قرار دهید.
دودی کردن شیشه‌ها
لایه‌های تیره رنگ حاوی ذرات فلزی ریز که روی شیشه خودرو نصب می‌شوند، مانع ورود بخش زیادی از تابش خورشید به کابین می‌گردند. رنگ‌های روشن گرمای بیشتری وارد می‌کنند، در حالی که رنگ‌های تیره مانند مشکی زغالی تا ۹۵ درصد اشعه فرابنفش و مادون قرمز را مسدود کرده و دمای داخلی را خنک‌تر نگه می‌دارند.
البته قوانین ایمنی و ترافیکی میزان مجاز تیرگی شیشه‌ها را محدود می‌کنند. بنابراین در صورت دودی بودن شیشه‌ها کابین خنک‌تر مانده و استفاده از کولر خودرو در ترافیک را کاهش می‌دهد. در این شرایط میتوان استفاده از کولر را کاهش داد که فشار کمتری روی موتور وارد می‌کند و میزان داغ کردن آن را کاهش می‌دهد.
سرویس کولر خودرو
پیش از شروع تابستان، انجام بررسی و سرویس کامل کولر اهمیت زیادی دارد. این سرویس شامل بررسی نشتی گاز مبرد، عملکرد کمپرسور، تخلیه روغن آلوده و تعویض فیلتر خشک‌کن است. وجود نشتی باعث کاهش توان سرمایش کولر و در نتیجه فشار بیشتر بر موتور و افزایش دما خواهد شد.
رانندگی با سرعت متوسط
در سرعت‌های بالای ۸۰ کیلومتر بر ساعت، مقاومت هوا به شکل تصاعدی افزایش یافته و موتور باید تلاش بیشتری برای غلبه بر آن انجام دهد. این فشار اضافه می‌تواند سیستم خنک‌کاری را به‌ویژه در هوای گرم تحت تأثیر قرار دهد. حفظ سرعت متوسط در حدود ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت جریان هوای کافی از رادیاتور را برای خنک کردن مایع خنک‌کننده فراهم می‌کند بدون آنکه موتور تحت فشار شدید قرار گیرد.
شستن رادیاتور
با گذشت زمان، زنگ‌زدگی، رسوبات و لجن می‌توانند داخل رادیاتور جمع شوند و مسیر جریان مایع خنک‌کننده را مسدود کنند. استفاده از کیت شست‌وشوی رادیاتور برای حل این رسوبات توصیه می‌شود. تخلیه، سیخ زدن، شست‌وشوی کامل با آب و سپس پر کردن مجدد با ترکیب آب مقطر و مایع ضدیخ، باعث بهبود انتقال حرارت و افزایش کارایی سیستم خنک‌کاری خواهد شد.
بررسی فن‌های خنک‌کننده
فن‌های برقی رادیاتور باید هنگام رسیدن موتور به دمای کاری روشن شوند. عملکرد آنها را به‌صورت چشمی یا با دستگاه عیب‌یاب بررسی کنید. فن معیوب را فوراً تعویض کنید زیرا این قطعه برای گردش هوا در زمان توقف یا حرکت کند در ترافیک حیاتی است.
توجه به مسیر
هنگام رانندگی در هوای گرم باید به مسیر و شیب جاده توجه کنید. سربالایی‌های تند با ترافیک سنگین به‌ویژه زمانی که خودرو پر از بار یا سرنشین است، فشار زیادی بر موتور و سیستم خنک‌کاری وارد می‌کنند. بهتر است از رانندگی طولانی در سربالایی خودداری کرده یا در صورت بالا رفتن عقربه دما، توقف کنید تا موتور خنک شود.
راه‌های جلوگیری از جوش آوردن خودرو
برای جلوگیری از جوش آوردن خودرو و حفظ سلامت موتور ماشین، می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید:
بررسی منظم سطح مایع رادیاتور
این عادت ساده مانع از داغ شدن بیش از حد موتور می‌شود. با بررسی سطح مایع در رادیاتور می‌توانید در صورت نیاز آن را تکمیل کنید. توجه داشته باشید که قبل از باز کردن درپوش رادیاتور، موتور باید کاملاً خنک باشد. همچنین از وجود میزان کافی ضد یخ مخلوط با آب در رادیاتور مطمئن شوید چرا که این مایع مانع زنگ زدگی مجاری آب شده و به حفظ سلامت موتور و رادیاتور بسیار کمک می‌کند.
مدیریت استفاده از کولر برای کاهش فشار موتور
در سفرهای طولانی، بهتر است کولر را گاه‌به‌گاه خاموش کنید تا فشار کمتری به موتور وارد شود. استفاده مداوم از کولر احتمال داغ کردن موتور را افزایش می‌دهد. همچنین می‌توانید پس از خاموش کردن کولر، بخاری را روشن کرده و شیشه‌ها را باز کنید تا گرمای موتور از طریق کابین خارج شود. هرچند این روش در تابستان چندان مطلوب نیست، اما به ادامه مسیر بدون داغ کردن موتور کمک می‌کند.
توجه به نشانگر دما
در سفرهای طولانی فراموش نکنید که با نگاه کردن به نشانگر دمای موتور از وضعیت آن مطلع شوید. این نشانگر ممکن است عقربه یا چراغ هشدار و یا به صورت دیجیتالی باشد. با کنترل دما می‌توانید سرعت خود را تنظیم کرده یا توقف کنید تا از داغ شدن موتور جلوگیری شود.
انجام دوره‌ای شست‌وشوی رادیاتور
داشتن سطح کافی مایع خنک‌کننده کافی نیست، بلکه باید آن را به‌طور دوره‌ای تعویض کنید. این کار بعد از فرآیند شست‌وشوی رادیاتور انجام می‌شود. مطمئن شوید مکانیک مجاری رادیاتور را پیش از افزودن مایع جدید کاملاً تمیز کند. این کار باعث عملکرد بهینه سیستم خنک‌کننده می‌شود.
بررسی منظم ترموستات
ترموستات نیز باید مرتب بررسی شود. رفع مشکلات جزئی آن در مراحل اولیه، به حفظ جریان روان مایع خنک‌کننده کمک می‌کند. ضمناً بهتر از نهایتاً هر دو سال یکبار ترموستات خودرو تعویض شود.
توجه به آسیب‌های درب رادیاتور
درب رادیاتور نیز نقش مهمی بازی می‌کند. شل یا معیوب بودن آن باعث تغییر فشار شده و گردش مایع را مختل می‌کند. تخلیه بیش از حد آب از درب رادیاتور می‌تواند موجب داغ کردن موتور به ویژه در ترافیک شود. توصیه ما این است که هر دو یا سه سال یکبار در به رادیاتور را با نمونه نو و اصلی تعویض کنید.
تعویض باتری فرسوده
باتری قدیمی برای تأمین انرژی لازم فشار بیشتری به موتور وارد می‌کند. باتری ضعیف نیازمند شارژ مداوم است که موجب افزایش دمای موتور می‌شود. بنابراین باید باتری را به‌طور دوره‌ای بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
تعویض منظم روغن موتور
طبق توصیه سازنده، تعویض منظم روغن و فیلتر ضروری است. روغن آلوده توانایی روانکاری و خنک‌سازی مناسب را ندارد و باعث افزایش دمای موتور می‌شود.
رانندگی آرام
از شتاب‌گیری ناگهانی و ترمزهای شدید خودداری کنید. رانندگی تهاجمی علاوه بر استهلاک زودرس، موتور را مستعد داغ کردن می‌کند. رانندگی ملایم فشار کمتری بر موتور وارد می‌سازد.
تمیز کردن رادیاتور
حداقل سالی یک بار یا در صورت کاهش کارایی کولر، با شلنگ آب و نازل، گردوغبار، حشرات و آلودگی‌های گیر کرده در پره‌های رادیاتور و کندانسور کولر را بشویید. این کار جریان هوای بهینه را تضمین می‌کند.
نتیجه گیری
بالا رفتن آمپر در ترافیک، بیشتر از خرابی فن، ترموستات، آب‌رادیاتور کم یا رسوب‌گرفتگی سیستم خنک‌کننده نشات می‌گیرد. برای جلوگیری، سطح آب رادیاتور را چک کنید، فن و سیم‌کشی آن را تست کنید، از ضدیخ مناسب استفاده کنید و در صورت جوش‌آوردن، کولر و سیستم تهویه را خاموش، شیشه‌ها را باز کرده و با دور آرام در حرکت بمانید تا هوا به موتور برسد.
نویسنده حسین باباپور
سوالات متداول
- آیا میتوان پس از داغ کردن خودرو به رانندگی ادامه داد؟
نباید مدت طولانی با خودرویی که موتور آن داغ کرده رانندگی کنید. ادامه رانندگی می‌تواند منجر به تاب برداشتن سیلندرها و سوختن واشر سرسیلندر شود که هزینه تعمیرات بالایی خواهد داشت. بنابراین بهتر است خودرو را متوقف کرده و اجازه دهید موتور خنک شود. خرابی رینگ و پیستون و سوختن موتور نیز می‌تواند با ادامه این کار به وقوع بپیوندد.
- آیا خودرو هنگام روشن بودن کولر جوش می‌آورد؟
در شرایطی خاص، خودرو هنگام روشن بودن کولر داغ می‌کند. این شرایط شامل کمپرسور کولر بیش از حد بارگذاری‌شده، خرابی سیستم خنک‌کاری، فن معیوب یا عملکرد نامناسب رادیاتور است.
- از موتور دود بلند می‌شود اما داغ نکرده؛ چه باید کرد؟
ممکن است نوعی مایع با سطح موتور تماس پیدا کرده و باعث ایجاد دود شود. موادی مانند مایع خنک‌کننده، سوخت، روغن موتور یا روغن گیربکس در صورت سوختن روی سطح موتور تولید دود می‌کنند. در این حالت باید خودرو را به تعمیرگاه برده و نشتی برطرف شود.
- رادیاتور خودرو داغ کرده؛ چه اقدامی انجام دهیم؟
اگر رادیاتور خودرو داغ کرد، ابتدا کولر را خاموش کنید. سپس خودرو را متوقف کرده، موتور را خاموش کنید و مدتی صبر کنید تا رادیاتور خنک شود. مطمئن شوید مایع خنک‌کننده کافی در سیستم وجود دارد و نشتی ندارد. اگر پس از مدتی رادیاتور خنک شد، خودرو را به تعمیرگاه ببرید تا متخصص علت اصلی را بررسی کند.
- هر چند وقت یکبار باید سطح مایع خنک‌کننده خودرو را بررسی کنم؟
توصیه می‌شود ماهی یک بار و همچنین پیش از سفرهای طولانی سطح مایع خنک‌کننده بررسی شود.
- آیا استفاده از بخاری می‌تواند به خنک شدن موتور داغ و جوش‌آورده کمک کند؟
بله، روشن کردن بخاری می‌تواند به دفع گرما از محفظه موتور کمک کرده و روند خنک شدن را تسریع کند.
- آیا باز کردن درب رادیاتور در حالی که موتور داغ شده، ایمن است؟
خیر، باز کردن درب رادیاتور در زمان داغ بودن موتور می‌تواند باعث پاشیدن مایع خنک‌کننده داغ و سوختگی شود. همیشه باید صبر کنید تا موتور خنک شود.
- آیا جوش آوردن موتور ماشین باعث آسیب دائمی به آن می‌شود؟
بله، رانندگی با خودرویی که موتور آن داغ کرده می‌تواند آسیب دائمی به قطعاتی مانند پیستون‌ها، سیلندرها یا واشر سرسیلندر وارد کند و هزینه‌های سنگین تعمیر در پی داشته باشد.
- آیا می‌توانم برای خنک کردن موتور داغ روی آن آب سرد بریزم؟
خیر، ریختن آب سرد روی موتور داغ می‌تواند به دلیل تغییر ناگهانی دما موجب ترک خوردن آن شود. همیشه اجازه دهید موتور به‌طور طبیعی خنک شود. در برخی مواقع می‌توانید صرفاً روی رادیاتور آب خنک بریزید تا زودتر سرد شود البته این کار نیازمند کمی تخصص است و نباید آب روی قسمت‌های برقی ماشین بریزد.
- خنک شدن کامل موتور داغ چقدر زمان می‌برد؟
معمولا بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد تا موتور داغ نسبتا خنک شود. در این مدت از باز کردن کاپوت یا درپوش رادیاتور خودداری کنید. البته در شرایطی که از موتور بخار و اب داغ بیرون نمی‌زند میتوان با احتیاط کاپوت را باز کرد تا زودتر خنک شود.
