فهرست مطالب
خودرو در چند سال اخیر از یک کالای مصرفی به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شده که هر روز گران و گران‌تر می‌شود. این کالای سرمایه‌ای آنقدر طرفدار دارد که به راحتی می‌توان آن را به وجه نقد تبدیل کرد. بنابراین افراد بسیاری به دنبال خرید خودرو، خصوصا خودرو صفر هستند. راه‌های مختلفی برای خرید خودروی صفر وجود دارد. برخی در سامانه یکپارچه فروش خودرو ثبت‌نام می‌کنند، برخی از طریق عرضه خودرو در بورس کالا، خودرو می‌خرند و برخی هم به بازار آزاد مراجعه می‌کنند. اما از آنجا که اختلاف قیمت خودرو از کارخانه تا بازار بسیار فاحش و قابل لمس هستند، برخی تلاش می‌کنند حواله خودرو کسانی را که توانسته‌‌اند در سامانه یکپارچه فروش خودرو برنده شوند را از آن‌ها بخرند.
در این مطلب از مجله خودرو۴۵ همراه شما هستیم تا بررسی کنیم حواله خودرو دقیقا چیست و نحوه خرید و فروش حواله خودرو چگونه است.
حواله خودرو چیست؟
پیش از پاسخ‌دادن به هر سوال دیگری، ابتدا باید ببینیم حواله ماشین چیست. حواله خودرو، قراردادی است که بین شرکت خودروسازی و خریدار نوشته می‌شود و بنا بر آن، شرکت سازنده موظف می‌شود با پرداخت وجه توسط خریدار، در زمان مشخصی خودرو را به او تحویل دهد. در حقیقت حواله خودرو به نوعی نشان‌دهنده مالکیت خودرو است و فروش حواله به عنوان یکی از راه‌های نقل و انتقال خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما برخی از افرادی که اقدام به خرید خودروی صفر از کارخانه می‌کنند، به دلایل مختلفی (مانند عدم تمکن مالی برای تکمیل هزینه خودرو یا کسب سود از مابه‌التفاوت قیمت کارخانه و قیمت بازار خودرو) پیش از تحویل ماشین، حواله آن را به شخص دیگری می‌فروشند. این قرارداد پس از واریز وجه پیش‌پرداخت توسط خریداری که در قرعه‌کشی طرح‌های ویژه و سامانه یکپارچه فروش خودرو برنده شده، منعقد می‌شود و اطلاعات هویتی خریدار، اطلاعات خودرو، کارخانه تولیدکننده، اطلاعات اسناد مالی پیش‌پرداخت، اطلاعات بیمه و همچنین شماره و مهر نمایندگی در آن مشخص است.
حواله خودرو می‌تواند در موقعیت‌ها و طرح‌های خاصی از فروش خودرو به خریدار ارائه شود. پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با انواع حواله خودرو آشنا شوید، سپس در ادامه مسیر همراه ما باشید تا نحوه خرید و فروش حواله خودرو و نکته‌های قانونی حیاتی آن را در کنار هم یاد بگیریم.
بررسی انواع حواله خودرو
در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از طرح‌های فروش خودرو در کشور اجرا شدند که هرکدام با هدف حمایت از اقشار خاص جامعه یا بهبود وضعیت ناوگان حمل‌ونقل طراحی شده‌اند. علاوه‌بر حواله خودروهای وارداتی، سه نوع حواله خودرو دیگر وجود دارد که ممکن است کمتر درباره آن‌ها شنیده باشید: حواله خودرو ویژه جانبازان، حواله خودرو طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت (طرح مادران) و حواله خودرو طرح جایگزینی خودروهای فرسوده.
1-حواله خودرو جانبازان
طرح واگذاری خودرو به جانبازان پس از یک وقفه ده‌ساله، در تیرماه ۱۴۰۰ با امضای تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، ایران‌خودرو، سایپا، بنیاد شهید و امور ایثارگران و بانک مرکزی آغاز شد. بر اساس این تفاهم‌نامه، مقرر شد ۳۰ هزار دستگاه خودرو به خانواده‌های شهدا، جانبازان و مدافعان حرم تحویل داده شود.
نخستین مرحله ثبت‌نام خودروهای وارداتی برای جانبازان از تاریخ ۴ بهمن ۱۴۰۲ آغاز شد. در این مرحله، جانبازان با درصدهای مختلف (۵۰ تا ۶۹ درصد، ۷۰ درصد معمولی و ۷۰ درصد ویژه) می‌توانستند در سامانه مربوطه ثبت‌نام کنند. شرایط شرکت در طرح جانبازان و دریافت حواله خودرو جانبازی به شرح زیر است:
- داشتن کارت ایثارگری و جانبازی معتبر
- درصد جانبازی بالای ۵۰ درصد
- حداقل ۵ سال سابقه پرداخت بیمه
- عدم استفاده از تسهیلات خودرو از سایر دستگاه‌های اجرایی در گذشته
2-حواله خودرو طرح مادران (طرح جوانی جمعیت)
طرح مادران در راستای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، از تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۰ برای مادرانی که فرزند دوم یا بیشتر آن‌ها پس از این تاریخ به دنیا آمده‌اند، اجرایی شد. در این طرح، مادران مشمول می‌توانند از طریق ارائه مدارک هویتی و شناسنامه فرزندان، اقدام به ثبت‌نام خودرو با شرایط ویژه کنند. البته در نظر داشته باشید که ثبت نام در این طرح الزاما به معنای برنده‌شدن در قرعه‌کشی نیست.
حواله‌های صادرشده در این طرح نیز صرفا به نام مادر ثبت می‌شوند و غیرقابل انتقال به غیر هستند. با این حال بخش قابل توجهی از متقاضیان، نسبت به فروش حواله در بازار سیاه خرید و فروش حواله خودرو اقدام می‌کنند.
- ویژه مادران با حداقل دو فرزند (فرزند دوم باید بعد از ۲۴ آبان ۱۴۰۰ به دنیا آمده باشد)
بدون نیاز به شرکت در قرعه‌کشی - الزام به ارائه شناسنامه فرزندان و کد ملی مادر
غیرقابل انتقال به غیر - محدودیت یک خودرو به ازای هر کد ملی
- امکان شرکت مادران زیر 18 سال
3-حواله خودروی طرح جایگزینی خودرو فرسوده
طرح جایگزینی خودروهای فرسوده از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ آغاز شد. در این طرح، صاحبان خودروهای فرسوده می‌توانند با اسقاط خودروی خود و ارائه گواهی اسقاط، در طرح ثبت‌نام کرده و حواله خرید خودرو جدید دریافت کنند.
پیشنهاد می‌کنیم شرایط شرکت در طرح جایگزینی خودروی فرسوده و نحوه ثبت نام را در مطلب زیر بخوانید.
4-حواله خودروهای وارداتی
ساده‌ترین نوع دریافت حواله، شرکت در قرعه‌کشی خودروهای وارداتی و برنده‌شدن امتیاز خرید خودروی مد نظر است. در این روش به دو صورت می‌توانید حواله خودرو دریافت کنید.
- حواله خودرو با پلاک: در این نوع حواله، خودرو قبلا پلاک شده و مراحل ثبت‌نام آن انجام شده است. خریدار با اطمینان بیشتری می‌تواند این نوع حواله را خریداری کند، زیرا خطرات قانونی کمتری وجود دارد.
- حواله خودرو بدون پلاک: در این حالت، خودرو هنوز پلاک نشده و مراحل ثبت‌نام آن کامل نشده است. این نوع حواله ریسک بیشتری دارد، زیرا ممکن است در فرآیند ثبت‌نام مشکلاتی به وجود آید.
شرایط خرید حواله خودرو
خرید حواله خودرو یکی از روش‌های رایج برای دسترسی سریع‌تر به خودروهای ثبت‌نامی کارخانه‌هاست که معمولاً با قیمت مصوب انجام می‌شود. در این روش، فردی که شرایط دریافت حواله را داشته و در یکی از طرح‌های فروش خودرو شرکت کرده، حواله خود را به شخص دیگری واگذار می‌کند. برای آنکه این واگذاری جنبه قانونی و رسمی داشته باشد، ضروری است که میان خریدار و فروشنده، قرارداد مکتوب و وکالت‌نامه رسمی در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود.
در این قرارداد، کلیه حقوق مرتبط با حواله از جمله حق دریافت خودرو و انتقال مالکیت به خریدار منتقل می‌شود. خریدار نیز با در دست داشتن مدارک لازم، از جمله اصل حواله و نسخه‌ای از قرارداد، می‌تواند مراحل دریافت خودرو را از شرکت تولیدکننده پیگیری کند. معمولا برای اطمینان بیشتر، فروش حواله با وکالت‌نامه بلاعزل انجام می‌گیرد. آخرین مرحله خرید حواله خودرو، انتقال مدارک خودرو به خریدار است. زمانی که موعد تحویل خودرو و آخرین مراحل پرداخت اقساط و تسویه مالی فرا می‌رسد، خودرو به مالک تحویل داده می‌شود. همچنین معمولا در این دسته از معاملات خودرویی، هزینه انتقال حواله به‌صورت توافقی میان طرفین تقسیم می‌شود.
قیمت خرید حواله خودرو، معمولا به چند عامل بستگی دارد:
- مدل خودرو
- طرح خرید خودرو
- زمان تحویل خودرو
بنابراین هرچه زمان تحویل خودرو کوتاه‌تر باشد، حواله آن گران‌تر خواهد بود.
با وجود اینکه خرید حواله می‌تواند راهی سریع‌تر برای دسترسی به خودرو باشد، اما لازم است پیش از هرگونه اقدام، از اصالت حواله، عدم ممنوعیت انتقال، و معتبر بودن قرارداد اطمینان حاصل شود تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری گردد. همچنین در نظر داشته باشید که حواله ها فاقد ایمنی و شاخصه جعلی‌نبودن هستند، به همین دلیل می‌توان یک حواله را همزمان به چند نفر فروخت.
نحوه فروش حواله خودرو
مراحل فروش حواله خودرو تفاوتی با نحوه خرید حواله خودرو ندارد. معمولا در فروش حواله خودرو، فروشنده تعهد می‌دهد که خودرو و سند آن را به خریدار تحویل دهد و به خریدار سفته دهد. این سفته بیشتر مثل ضمانتی برای تحویل قطعی خودرو توسط صاحب حواله به خریدار حواله است.
نکته‌ای که در فروش حواله خودرو نباید نادیده گرفته شود، موضوع مالیات بر عایدی سرمایه است. طبق طرحی که در دست بررسی در مجلس شورای اسلامی قرار دارد، در صورتی که این قانون به تصویب برسد، فروشنده حواله به‌عنوان مالک اولیه خودرو از نظر اداره مالیات شناخته می‌شود و در زمان انتقال قطعی سند، مشمول پرداخت مالیات بر عایدی خواهد شد. این مالیات معادل ۲۰ درصد از اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودرو است. هرچند این قانون در زمان نگارش این مقاله هنوز نهایی و اجرایی نشده، اما لازم است خریداران و فروشندگان حواله نسبت به احتمال اجرایی‌شدن آن در آینده آگاه باشند و ریسک‌های احتمالی را در محاسبات مالی خود در نظر بگیرند.
اگر قصد فروش حواله خودروتان را دارید پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را هم در نظر بگیرید:
- قرارداد نوشته شده برای فروش حواله خودرو باید در دو نسخه نوشته شود و خریدار و فروشنده یک نسخه از آن را دریافت کنند.
- معمولا میزان سفته‌ای که خریدار حواله دریافت می‌کند، به اندازه برابر یا یک و نیم برابر قیمت خودرو است.
- بهتر است قرارداد فروش حواله خودرو به صورت رسمی در دفتر اسناد رسمی ثبت شود تا در صورت بروز مشکل، بتوان راحت‌تر آن را در مراجع قانونی دنبال کرد.
نحوه انتقال حواله خودرو در دفترخانه چگونه است؟
قراردادهای انتقال حواله خودرو به دو صورت در دفاتر رسمی تنظیم و ثبت می‌شوند.
- در قراردادهای حقوقی صلح‌نامه حواله خودرو، خریدار و فروشنده با یکدیگر برای انتقال حواله مصالحه کردهاند.
- در قرارداد وکالت‌نامه، فروشنده وکالت‌نامه‌ای به خریدار می‌دهد تا در زمان تحویل خودرو، خریدار با این وکالت‌نامه خودرو را به نام خود تحویل بگیرد. اما از آنجا که محدودیت‌هایی در این روش وجود دارد، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مفاد قرارداد انتقال حواله خودرو
- مشخصات شناسایی و احراز هویت خریدار و فروشنده
- موضوع و مشخصات قرارداد
- مبلغ توافق شده برای قرارداد
- شرایط فسخ قرارداد
- انتخاب سازوکاری برای حل اختلاف
- احراز محل سکونت خریدار و فروشنده
کلام آخر؛ آیا فروش حواله خودرو قانونی است؟
اگر با ساز و کار سامانه یکپارچه خودرو آشنایی داشته باشید، به احتمال زیاد می‌دانید که به واسطه حضور چنین سامانه‌ای، انتقال حواله محصولات بزرگ‌ترین شرکتهای خودروسازی ایران یعنی سایپا، ایران‌خودرو و پارس‌خودرو، امری غیر قانونی بشمار می‌آید. این دو شرکت خودروسازی اعلام کردهاند هیچ مسئولیتی درباره معامله حواله محصولات خود ندارند و عواقب این دست از معاملات بر عهده طرفین معامله خواهد بود. بنابراین شخصی که در ثبت‌نام سایپا یا ایران خودرو واجد شرایط شناخته شده، مشتری نهایی است و سند خودرو و کارت ماشین و دیگر مدارک به نام او صادر می‌شود. حالا بیایید ببینیم نظر قانون در مورد این دست از معاملات خودرویی چیست؟
از منظر قانونی و طبق رویه شرکتهای خودروساز، فقط فردی که نام او در قرارداد اولیه خرید خودرو ثبت شده است، مالک رسمی و قانونی خودرو یا حواله به‌شمار می‌رود. خریدار حواله، به‌رغم پرداخت وجه به مالک اولیه، فاقد هرگونه رابطه مستقیم و حقوقی با شرکت خودروساز است و از نظر قانونی در فرآیند ثبت‌نام و دریافت خودرو جایگاهی ندارد. در صورت بروز اختلاف میان خریدار و فروشنده حواله، مانند مواردی که خریدار ادعا می‌کند وجه کامل را پرداخت کرده اما حواله یا خودرو را دریافت نکرده است، این موضوع در مراجع قضایی به‌عنوان یک دعوای خصوصی میان دو شخص حقیقی بررسی می‌شود. چنین اختلافی ممکن است در قالب یک دعوای حقوقی یا در برخی شرایط، به‌عنوان جرم کلاهبرداری پیگیری شود.
با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که شرکت خودروساز در این اختلاف مداخله کند یا حقوق خریدار حواله را به رسمیت بشناسد، چرا که تنها فرد دارای قرارداد رسمی را مالک قانونی تلقی می‌کند. از این‌رو، خریداران حواله باید با آگاهی کامل از وضعیت حقوقی خود، نسبت به تنظیم قراردادهای معتبر و دریافت ضمانت‌های لازم از فروشنده اقدام کنند.
آیا تا به حال تجربه خرید و فروش حواله خودرو داشته‌اید؟ تجربیات و سوالاتتان را با ما در میان بگذارید!
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
سوالات متداول
۱. حواله خودرو چیست؟
حواله خودرو قراردادی است بین خریدار و خودروساز که به‌موجب آن خریدار در زمان مشخص، خودرو را از کارخانه تحویل می‌گیرد.
۲. آیا خرید و فروش حواله خودرو قانونی است؟
در مورد خودروهای ایران‌خودرو و سایپا، انتقال حواله غیرقانونی است و خریدار حواله از نظر شرکت خودروساز مالک محسوب نمی‌شود.
۳. انواع رایج حواله خودرو کدام‌اند؟
حواله جانبازان، حواله طرح مادران، حواله جایگزینی خودرو فرسوده و حواله خودروهای وارداتی.
۴. چطور می‌توان حواله خودرو را به دیگری منتقل کرد؟
با تنظیم قرارداد رسمی یا صلح‌نامه و گرفتن وکالت‌نامه در دفترخانه، انتقال انجام می‌شود، ولی خریدار همچنان مالک رسمی نیست.
۵. ریسک‌های خرید حواله خودرو چیست؟
خطر کلاهبرداری، امکان فروش یک حواله به چند نفر، و عدم به رسمیت شناخته شدن خریدار حواله توسط کارخانه از مهم‌ترین ریسک‌ها هستند.
فقط توی ایران این کار انجام میشه
خیر در کشور افغانستان هم یک مورد دیده شده
خخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخخ
خرید و فروش حواله خودروی شرکتهای ایران خودرو و پارس خودرو ممنوع و غیر قانونی است. بنابراین خریدار احتمال از دست دادن سرمایه خود را دارد.
خریدار چک نمی‌ده . فروشنده میده
سلام بله فروشنده یک و نیم برابر ارزش خودرو به خریدار چک یا سفته می‌دهد برای تضمین تحویل مدارک و انتقال سند به نام خریدار
آره دقیقا فروشنده باید چک ضمانت بده
برای فروش حواله با فرد افغانی قرار داد دستی نوشتیم آیا این کار مشکلی برای فروشنده پیش نمیاره؟دو فقره سفته هم بابت زمان تحویل خودرو به خریدار داده شد تا زمان تحویل پس بگیرد
سلام. مالیات نقل انتقال برای حواله خودرو، بر عهده خریدار حواله یا فروشنده حواله س؟