خودرو ماهیت مصرفی دارد و قطعات آن ممکن است به دلایل مختلف از جمله سوانح رانندگی، شرایط آب و هوایی، مشکلات فنی و گذشت زمان کارایی خود را از دست بدهند و خراب شوند. در این صورت از لوازم یدکی خودرو برای جایگزینی قطعات خراب استفاده می‌شود. به علت کیفیت پایین خودروهای تولید داخل، بازار لوازم یدکی ماشین در ایران رونق زیادی دارد، ولی حتی قطعات به‌کاررفته در خودروهای لوکس و گران‌قیمت نیز با گذشت زمان کارایی خود را دست می‌دهند و باید قطعه مناسب را جایگزین آن‌ها کرد. قطعات یدکی بسته به نوع، برند و مدل خودرو ساخته می‌شوند و کیفیت آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ادامه به تعریف و بررسی مهم‌ترین و پرکاربردترین لوازم یدکی خودرو می‌پردازیم.
لوازم یدکی خودرو
قطعات تشکیل‌دهنده خودرو به دلایل مختلف مثل تصادف یا در بهترین حالت ممکن، با گذشت زمان خراب می‌شوند و کارایی خود را از دست می‌دهند. در این صورت، قطعه خراب و مستعمل باید با یک قطعه سالم تعویض شود تا ماشین بتواند به فعالیت موثر خود ادامه دهد. به قطعاتی که جایگزین قطعات خراب یا آسیب‌دیده در ماشین می‌شوند، لوازم یدکی خودرو می‌گوییم.
اکثر شرکت‌های خودروسازی علاوه بر تولید خودرو، قطعات یدکی آن را نیز تولید می‌کنند و در دسترس مشتریان قرار می‌دهند. اما در کنار خودروسازها، شرکت‌های بسیاری وجود دارند که در حوزه ساخت قطعات یدکی خاص هر ماشین و برند فعالیت می‌کنند. این «خاص بودن» حائز اهمیت است، چون لوازم یدکی هر ماشین بر اساس نوع و مدل آن طراحی و ساخته می‌شوند.
نکته مهم درباره قطعات یدکی ماشین، تشخیص تقلبی یا اصل بودن قطعه است، زیرا لوازم یدکی تقلبی و بی‌کیفیت نه‌تنها خیلی زود کارایی خود را از دست می‌دهند و خراب می‌شوند، بلکه روی عملکرد و سلامت قطعات دیگر نیز تاثیر منفی می‌گذارند. به همین خاطر توصیه می‌شود در هنگام خرید لوازم یدکی ماشین هرگز به سراغ اجناس ارزان‌قیمت و غیراصل نروید.
انواع لوازم یدکی خودرو
خودرو شامل اجزای مختلف می‌شود که در صورت خرابی، باید با قطعه سالم جایگزین شوند. قطعات یدکی ماشین را می‌توان به انواع زیر دسته‌بندی کرد.
- بدنه خودرو شامل قطعاتی مثل گلگیر، سپر، چراغ‌ها، رینگ و غیره.
- کابین خودرو شامل قطعاتی مثل پدال، داشبورد، سیستم تهویه، سیستم اطلاعات و سرگرمی، کنسول و غیره.
- جلوبندی خودرو شامل قطعاتی مثل سگ‌دست، اکسل، بوش، سیستم تعلیق، سیستم فرمان و غیره.
- گیربکس و موتور خودرو شامل قطعاتی مثل واشر سرسیلندر، وایر شمع، شفت، قیفی، سلکتور، فلایویل، ماهک دنده و غیره.
مهم ترین لوازم یدکی خودرو
در بین اجزای مختلف ماشین، برخی قطعات را به محض تشخیص آسیب و ایراد باید تعویض کرد. در واقع بروز نقص در این قطعات شوخی‌بردار نیست و هر چه سریع‌تر باید با نمونه سالم و اصل تعویض شوند. مهم‌ترین لوازم یدکی خودرو را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
استارت ماشین
استارت خودرو یا همان استارتر، یک موتور الکتریکی است که الکتریسیته را از باتری می‌گیرد و آن را به نیروی مکانیکی لازم برای به کار انداختن موتور تبدیل می‌کند. به بیان بهتر، استارتر نیروی برق باتری را به میل‌لنگ موتور انتقال می‌دهد و آن را تبدیل به انرژی حرکتی می‌کند. با حرکت میل‌لنگ، احتراق در موتور آغاز می‌شود و ماشین به حرکت درمی‌آید. بنابراین استارتر یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو به حساب می‌آید که کوچک‌ترین نقصی در عملکرد آن عملا موجب از کار افتادن ماشین می‌شود. بدون شک در صورت خرابی استارتر، هیچ چاره‌ای به غیر از تعویض آن با قطعه یدکی سالم نیست.
موتور خودرو
موتور، قلب تپنده ماشین است که با احتراق سوخت در سیلندرهای خود، نیروی لازم برای حرکت را به وجود می‌آورد. بروز نقص در موتور خودرو پیامدهای ناخوشایند متعددی به همراه دارد که بدیهی‌ترین آن‌ها افزایش مصرف سوخت و فجیع‌ترین آن‌ها انفجار موتور است. موتور همچنین گران‌ترین قطعه خودرو به حساب می‌آید که نیاز به مراقبت و توجه کافی دارد، چون تعویض یا حتی تعمیر این جزو حیاتی، هزینه سنگینی بر دوش مالک می‌گذارد.
وایر و شمع
شمع و وایر نیز در لیست مهم‌ترین قطعات یدکی ماشین قرار دارند. شمع خودرو، جرقه لازم برای احتراق ترکیب سوخت و هوا در سیلندر موتور را فراهم می‌آورد. ولی وایر شمع یا همان سیم، برق لازم را از کوئل به شمع می‌رساند. شمع و وایر به هم متصل هستند و خرابی آن‌ها، سیستم احتراق را از کار می‌اندازد. شمع جزو پرفروش‌ترین قطعات یدکی خودرو است که افزایش برندهای بی‌کیفیت را نشان می‌دهد. به همین خاطر توصیه می‌شود در انتخاب شمع مناسب از برند معتبر دقت کنید.
لنت و دیسک ترمز
خودرو بدون ترمز یک وسیله کشنده و مرگبار است و به هیچ‌وجه نمی‌توان منکر اهمیت آن در پیشگیری از سوانح و تصادفات رانندگی شد. ترمز گرفتن نیاز به اصطکاک مابین لنت و دیسک دارد. از آنجا که لنت خودرو یک وسیله پرکاربرد و مصرفی به حساب می‌آید، به طور دوره‌ای باید آن را تعویض کرد، چون در صورت خراب و دفرمه شدن، به دیسک ترمز نیز لطمه زده و قدرت ترمزگیری را کاهش می‌دهد. تاخیر در ترمزگیری می‌تواند حادثه‌آفرین باشد و از این رو لنت و دیسک ترمز، جزو مهم‌ترین اجزای هر ماشین به حساب می‌آیند که در صورت خرابی هر یک از آن‌ها باید به سراغ بهترین فروشگاه لوازم یدکی خودرو رفت.
پروانه و فن
پروانه و فن در کنار اجزایی مثل ترموستات و رادیاتور، جزو سیستم خنک‌کننده ماشین هستند که حرارت موتور را تنظیم می‌کنند. اگر دمای موتور به وسیله سیستم خنک‌کننده کاسته نشود، قطعات آن به سبب حرارت بالا دفرمه می‌شوند و آسیب می‌بینند. بنابراین در صورت مشاهده هشدار افزایش دما، بهتر است نگاهی به اجزای مختلف سیستم خنک‌کننده بیندازید و در صورت تشخیص قطعه خراب، یدکی آن را تهیه و جایگزین کنید.
قطعات یدکی بدنه
علاوه بر سیستم فنی، بدنه خودرو نیز دارای قطعات متعدد و مهمی است که در صورت مشاهده نقص و خرابی در آن‌ها، باید نمونه یدکی مربوطه را تهیه و جایگزین کرد تا مشکلی در رانندگی به وجود نیاید. این قطعات شامل مواردی همچون چراغ‌های ماشین، سپر ماشین، جلوپنجره، درب ماشین و گلگیرهای خودرو می‌شوند.
سایر لوازم یدکی خودرو
در کنار قطعات مهم خودرو، اجزای کوچک‌تری نیز وجود دارند که معمولا در مبحث لوازم یدکی ماشین، نام آن‌ها به ذهن افراد خطور نمی‌کند. ولی دلیلی بر کم‌اهمیت بودن آن‌ها نیست. خرابی یا فقدان هر یک از این اجزای کوچک می‌تواند مشکلات بزرگی به همراه داشته باشند. قطعات یدکی خودرو شامل اجزایی مثل پیچ و مهره و فنر نیز می‌شود که برای درک مفهوم، نام برخی از آن‌ها را در ادامه ذکر می‌کنیم.
پیچ و مهره
قطعات مختلف در هر وسیله‌ای به واسطه پیچ به یکدیگر متصل می‌شوند. شل شدن یا باز شدن پیچ‌ها به معنی قطع اتصال و جدایی قطعات از هم است. البته برای هر پیچ، یک مهره خاص وجود دارد. پیچ و مهره مکمل هم هستند، هرچند برخی پیچ‌ها بدون مهره نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین جای تعجب ندارد که در مجموعه لوازم یدکی ماشین، انواع و اقسام پیچ‌ها و مهره‌ها نیز لحاظ شود.
واشر
واشر، قطعه‌ای حلقه‌مانند و پرمصرف است که از مواد مختلفی مثل لاستیک، نمد، فایبرگلاس و فلز ساخته می‌شود. این قطعه کوچک، نقش حائز اهمیتی در دوام اتصالات دارد. از واشر برای پرکردن فضای میان دو قطعه، توزیع بار پیچ و مهره و سفت نگه داشتن مهره‌ها، جلوگیری از نشت سیالات، درزبندی، آب‌بندی و… استفاده می‌شود.
فنر
فنر یک قطعه کشسانی و ارتجاعی بوده و مهم‌ترین وظیفه آن، مهار نیروهای کششی یا فشاری است. فنرها بسته به کاربرد، در انواع مختلف صفحه‌ای، لوله‌ای، مارپیچی و… ساخته می‌شوند. در هر وسیله مکانیکی مثل خودرو، چندین فنر وجود دارد. بنابراین فنرها نیز جزو قطعات یدکی ماشین به حساب می‌آیند.
طلق
طلق یک قطعه پلاستیکی است که به سبب ضد آب بودن، به عنوان عایقی برای محافظت از قطعات الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. طلق‌ها بسته به کاربرد به‌صورت بی‌رنگ یا رنگی، نازک یا ضخیم، باریک یا پهن و شفاف یا مات ساخته می‌شوند. طلق نیز جزو لوازمی است که در هنگام مراجعه به فروشگاه‌های لوازم یدکی بدون شک چشمتان به آن‌ها می‌افتد.
دیاق و بست
با استفاده از دیاق و بست می‌توان اجزای مختلف را به صورت مکانیکی و با کمک نیروی اصطکاک به یکدیگر چسباند. دیاق و بست در خودرو برای کاربردهای مختلفی مثل بستن شلنگ‌ها به کار می‌رود.
قطعات جلوبندی خودرو
سیستم جلوبندی ماشین دارای قطعات متعددی است که نمونه یدکی آن‌ها در بازار یافت می‌شود. سیستم تعلیق، اکسل، بوش، دسته موتور، سیستم فرمان، فنر و کمک‌فنر، سیبک، میله موج‌گیر و… از جمله قطعاتی هستند که یدکی آن‌ها در بازار موجود است.
قطعات بدنه و کابین
تمام بخش‌های ماشین دارای قطعات یدکی هستند و می‌توان گفت که بزرگ‌ترین مجموعه مربوط به بدنه و اتاقک می‌شود. چراغ‌ها، گلگیر، سپر، رینگ، لاستیک، بخاری، پدال، صندلی ها، دستگیره‌ها، داشبورد، غربیلک فرمان و… از جمله لوازم یدکی هستند که به بخش کابین و بدنه تعلق دارند.
قطعات و لوازم مصرفی خودرو
لوازم مصرفی خودرو شامل فیلتر هوا، فیلتر روغن، فیلتر کابین، صافی بنزین، لنت و دیسک، صفحه کلاچ، روغن موتور و… می‌شود که با گذشت زمان اثربخشی خود را از دست داده و نیاز به تعویض دارند.
اکسسوری و تزئینات خودرو
اکسسوری‌ها و تزئینات خودرو را نمی‌توان به عنوان قطعات یدکی ماشین در نظر گرفت، ولی از آنجا که در صورت خرابی نیاز به تعویض دارند، آشنایی با آن‌ها خالی از لطف نیست. روکش صندلی ها و فرمان، جعبه‌ابزار و پمپ باد خودرو، پشت گردنی، یخچال خودرو، قلاب آویز، کیف نظم‌دهنده پشت صندلی، دانگل بلوتوثی AUX، سنسور دنده عقب، خوشبوکننده کابین، آفتاب گیر شیشه ها، جادستمالی و… همگی جزو اکسسوری‌های خودرو محسوب می‌شوند.در صورت خرابی هر یک، نمونه
لوازم برقی ماشین
دینام، وایر، شمع، استارت، فشنگی، کوئل، باتری، رله، بوق، کابل باتری و… از جمله لوازم یدکی برقی ماشین به حساب می‌آیند که در فروشگاه‌های مختلف یافت می‌شود.
شیشه بالابر خودرو
در اکثر خودروهای امروزی، شیشه‌ها با استفاده از یک دکمه بالا و پایین می‌روند. بالابر شیشه، مکانیزم ساده‌ای دارد و با استفاده از ریل و موتور الکتریکی، شیشه را به سمت بالا یا پایین انتقال می‌دهد. اگر با فشردن دکمه بالابر، شیشه خودرو حرکت نکرد، باید به فکر تعویض این قطعه باشید.
برف پاک کن
یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو، برف پاک کن است که هر عامل مزاحم راننده مثل قطرات باران، گرد و خاک و… را از روی شیشه پاک می‌کند. برف‌پاک‌کن یک وسیله الکتریکی – مکانیکی است که در خودروهای مدرن و امروزی شامل تجهیزاتی همچون سنسور باران، گرم‌کن و آب‌پاش نیز می‌شود.
خراب بودن هر قطعه‌ای باعث کاهش قیمت خودرو حین فروش آن می‌شود. خواه این قطعه موتور باشد خواه برف‌پاک‌کن. بنابراین به محض مشاهده اختلال در عملکرد برف‌پاک‌کن‌ها بهتر است هر چه سریع‌تر به تعمیرکار مراجعه کرده یا در صورت داشتن تخصص لازم، قطعه یدکی آن را بخرید و جایگزین کنید.
پمپ آب یا واترپمپ
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم خنک‌کننده موتور، پمپ آب است که روی سیلندر و کنار تسمه تایم جاسازی شده و آب را پمپاژ می‌کند. موتور برای کاهش دما، به عبور ترکیب آب و ضد یخ یا همان مایع خنک کننده نیاز دارد. مایع خنک‌کننده حرارت موتور را جذب کرده و به سمت رادیاتور فرستاده می‌شود. رادیاتور، وظیفه دارد دمای مایع خنک‌کننده داغی که از سمت موتور آمده را کاهش دهد. سپس مایع خنک‌کننده دوباره به سمت موتور فرستاده می‌شود. وظیفه به جریان انداختن مایع خنک‌کننده در این سیستم بر عهده پمپ آب است. بنابراین واترپمپ یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو به حساب می‌آید که تأثیر مستقیم روی عملکرد موتور داشته و در صورت خرابی باید تعویض شود.
تشخیص لوازم یدکی اصل از تقلبی
بازار لوازم یدکی خودرو به طور خاص در کشورمان یک بازار داغ و پرسود به حساب می‌آید. بنابراین جای تعجبی ندارد که در کنار تولیدکنندگان معتبر، شرکت‌های دیگری نیز برای رسیدن به سود بیشتر به تولید قطعات یدکی بی‌کیفیت و تقلبی روی آورند. تعمیرکاران و فروشندگان لوازم یدکی با سابقه فعالیت طولانی به راحتی می‌توانند قطعه یدکی فیک و تقلبی را از قطعات اصل و اورجینال تشخیص دهند. بدون شک قطعه تقلبی قیمت کمتری نسبت به قطعه اصل و باکیفیت دارد و این موضوع ممکن است مشتری را وسوسه به خرید کند. ولی نباید فراموش کرد که لوازم یدکی خودرو با کیفیت پایین، قطعات سالم را نیز خراب می‌کنند و ارزش خودرو را پایین می‌آورند.
متاسفانه برخی قطعات تقلبی به حدی خوب ساخته می‌شوند که هیچ نشانه‌ای از خود به جا نمی‌گذارند و افراد معمولی قادر به تشخیص آن‌ها نیستند. بنابراین توصیه می‌شود برای خرید قطعات یدکی خودرو به سراغ فروشگاه‌های معتبر بروید و از تعمیرکاران باتجربه برای تشخیص نمونه اصل از تقلبی کمک بگیرید.
نتیجه گیری
خودرو یک کالای مصرفی است و قطعات آن حتی در صورت نگهداری عالی، باز هم با گذشت زمان فرسوده می‌شوند و نیاز به تعویض دارند. به همین خاطر شرکت‌های مختلف در حوزه تولید قطعات یدکی خودرو فعالیت می‌کنند. از آنجا که استفاده از قطعات یدکی ماشین امری اجتناب‌ناپذیر است، توصیه می‌شود در هنگام خرید به فروشگاه‌های معتبر و نمایندگی خودروسازان مراجعه کنید. در هنگام خرید و فروش خودرو یک کارشناس فنی قطعات و بخش‌های مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهد تا پس از شناسایی عیوب و قطعات تعویضی، تخمین قیمت خودرو را به دست آورد. کاربرد قطعات تقلبی و بی‌کیفیت تنها ارزش وسیله نقلیه را پایین می‌آورند.
سوالات متداول
مهم‌ترین و پرکاربردترین لوازم یدکی ماشین کدامند؟
استارتر، موتور، گیربکس، دیسک و لنت، شمع و وایر، فن و پروانه در بخش فنی و جلوبندی در بخش بدنه از مهم‌ترین قطعات یدکی ماشین به حساب می‌آیند.
چگونه می‌توان لوازم یدکی اصل و تقلبی را از هم تشخیص داد؟
افراد عادی به راحتی قادر به تشخیص اصل یا تقلبی بودن قطعات یدکی ماشین نیستند. البته ارزان بودن قطعات می‌تواند نشان از فیک بودن آن‌ها باشد. با این وجود، تعمیرکاران ماهر و فروشندگان باسابقه قطعات یدکی به راحتی می‌توانند قطعه اصل را از تقلبی تشخیص دهند.
نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو۴۵
سلام
معرفی عالی، بعضی از ای باعث شدید با این محصولات آشنا بشیم.